Sumargjöf - 01.01.1905, Side 12

Þrjú viðfangseíni.
Philosopliia ex rationum collatione eousistit.
. Cicero.
Heimspeki er rökstudd skoðun á heiminum. Heim-
spekingar eru því þeir ménn, sem bera allar greinar
þekkingarinnar saman, sem þeim eru kunnar, til þess
að ráða af því, hvert muni eðli verandinnar og tak-
mark. Grote segir i upphafinu á riti sínu um Plato:
»Hann krefst til handa sjálfum sér og á einnig að
krefjast til handa öllum öðrum þess réttar, að heimta
sannanir, þar sem aðrir trúa (He[o: the philosopher]
claims for himself and he ought to claim for all
otiieis alike tlie right of calling for proof, where
otliers believe)«. En sannleiki sá, sem hann leitar
að. hlitur þá að vera rökstuddur sannleikur (reasoned
truth), og fii'ir þvi er það eðli heimspekinnar að eiga
í deilum.
Kansóknarefni lieimspekinga er heimurinn, það
er að skilja öll verandin (alt, sem til er). Það sem
þeir leita að er rökkstudd skoðun á heiminum og
lifinu, bigð á vísindunum. (Hvad Tanken soger i
Filosofien er cn videnskabelig Livs- og Verdensop-
i'attelse. Hoffding: Spinoza). 1 þessari leit eru þrjú
höfuðatriði, leitin að eðli og takmarki allrar verandi,
leitin að lögum og takmörkum liugsunarinnar- og
leitin að reglum um rétta breitni manna.