Tímarit lögfræðinga - 01.12.1979, Síða 40

manna sinna að stjórna verkinu. Héraðsdómari víkur ekki að því,
hverjum verði kennt um skort á verkstjórn. Hæstiréttur sýknar smið-
inn, og hefur rétturinn því litið svo á, að slysið yrði eigi rakið til ófull-
nægjandi verkstjórnar af hendi smiðsins, en ekki er ljóst, hvort það
var álit héraðsdómarans. Er héraðsdómur í þessu máli því ekki eins
eindregið og öruggt dæmi um hlutlæga ábyrgð vinnuveitanda á verkum
þriðja manns og héraðsdómurinn í fyrra málinu.
I þessu máli tekur Hæstiréttur afstöðu til hinnar hlutlægu bótareglu,
sem hér um ræðir. Hann sýknar smiðinn sökum þess, að smiðurinn
taldist hvorki bera ábyrgð á hleðslu sementspokanna né á afgreiðslu
varnings í vörugeymslu annars aðila. Starfsmenn smiðsins höfðu
að sjálfsögðu ekki hlaðið pokastaflann og ekki réðu þeir því, hvernig
vinnuaðstæður voru í húsakynnum kaupfélagsins. Gat smiðurinn því
ekki orðið bótaskyldur vegna athafna eða athafnaleysis starfsmanna
sinna vegna greindra atriða. Skilyrði vinnuveitandaábyrgðar voru með
öðrum orðum ekki fyrir hendi og Hæstiréttur hafnar skýrt og skorin-
ort víðtækari ábyrgð. Kaupfélagið var tvímælalaust sjálfstæður fram-
kvæmdaaðili gagnvart smiðnum. Dómurinn samrýmist því vel megin-
reglunni um, að menn beri ekki ábyrgð vegna skaðaverka sjálf-
stæðra verktaka.
Síðastgreind tvö vinnuslys eru um margt sambærileg. Þau má kenna
gáleysi þriðja manns, sem ekki er starfsmaður vinnuveitanda tjónþola.
Bæði slysin verða vegna skorts á öryggisráðstöfunum. 1 fyrra málinu
er að vísu ekki um að ræða brýnt brot á settum réttarreglum,28 en
vanbúnaður vinnutækja var tvímælalaust orsök slyssins. 1 héraðsdómi
í síðara málinu er vísað til 1. mgr. 24. gr. laga nr. 23/1952, en það
ákvæði er mjög almennt orðað.29 Ákvæðið leggur því engar sérstakar
skyldur á þann, sem hefur með slíkt að gera umfram það, sem leiðir
af sakarreglunni. 1 báðum tilfellunum slasast launþegi á vinnustað.
Reyndar slasast aðeins annar maðurinn, múraraneminn, þar sem hann
vinnur venjulega. Hinn meiðist í húsi sem hann á tiltölulega stutt er-
indi í vegna vinnu sinnar. E.t.v. kemur til greina að gera mun á ábyrgð
vinnuveitanda vegna ófullnægjandi eða hættulegra aðstæðna á slys-
stað eftir því, hvort vanbúnaðurinn eða öryggisskorturinn, sem slysi
veldur, er á venjulegum (,,föstum“) vinnustað eða á stað, þar sem
inna þarf af hendi minni háttar verk, sem ekki tekur langan tíma. Það
28 Sérstök reglugerð um öryggisráðstafanir við byggingavinnu mun ekki hafa verið
sett fyrr en 1972, sjá rg. nr. 204/1972. í henni er m.a. kveðið á um gerð verkpalla.
29 I tilvitnuðu ákvæði segir: „Sé hætta á falli . .. vörustafla eða annars þess háttar,
skal gera nauðsynlegar öryggisráðstafanir, svo að eigi sé hætta á slysurn á mönnurn."
196