Tímarit lögfræðinga - 01.11.1980, Page 8

1.1 Þróun stjórnsýslu og stjórnarfarsréttar hér á landi og erlendis.
Áður en ég vík að sjálfri spurningunni, er rétt að hafa eftirfarandi
í huga: Stjórnarfarsréttur er sú fræðigrein lögfræðinnar þar sem
þróunin hefur verið hvað örust hin síðari ár. Ástæður þessa eru eink-
um þær, að starfsemi hins opinbera hefur aukist ár frá ári og um leið
hafa starfshættir breyst innan stjórnsýslunnar svo og viðhorf al-
mennings til hennar. Við íslendingar höfum ekki farið varhluta af
þessari þróun. Aftur á móti hefur íslenskur stjórnarfarsréttur sem
fræðigrein nánast staðið í stað allt frá árinu 1955, er brautryðjanda-
verk Ólafs Jóhannessonar um íslenskan stjórnarfarsrétt leit dagsins
ljós. Þessi stöðnun á hinu lögfræðiléga sviði stj órnarfarsins, ef svo
má að orði komast, hefur leitt til mikils misræmis vegna hinnar öru
þróunar á öðrum sviðum stjórnarfarsins. Vík ég að þessu atriði nánar
hér á eftir.
Flestir íslenskir lögfræðingar eru að vonum ókunnugir þeim viðhorf-
um, sem uppi eru í stjórnarfarsrétti annarra landa, þótt ekki sé litið
lengra en til hinna Norðurlandanna. Segja má, að doktorsrit Paul
Andersen um ógildar stjórnarathafnir, sem út kom í Danmörku árið
1924, hafi lagt grundvöllinn að dönskum, og þá um leið íslenskum,
stjórnarfarsrétti. Rit Ólafs Jóhannessonar, sem áður var vitnað til,
byggist t.d. að verulegu leyti á þeim hugmyndum, er fram komu í
þessari doktorsritgerð. Síðan hefur orðið gjörbylting í norrænum
stjórnarfarsrétti, sem dregið hefur dám af því, sem hefur verið að
gerast í þýskum og engilsaxneskum rétti.
Eiríkur Tómasson lauk lagaprófi 1975 og var
síðan við framhaldsnám í stjórnarfarsrétti í
Lundi 1975—76. Hann varð fulltrúi í dóms- og
kirkjumálaráðuneytinu 1976 og var síðar að-
stoðarmaður Ólafs Jóhannessonar, er hann
var dómsmála- og viðskiptaráðherra, og Stein-
gríms Hermannssonar, þegar hann var dóms-
málaráðherra. Frá haustinu 1979 hefur Eirík-
ur starfað sem lögmaður í Reykjavík. Sam-
hliða fyrrgreindum störfum hefur hann verið
kennari við Hl, fyrst í viðskiptadeild, en nú í
lagadeild. í erindinu, sem hér er birt, setur
hann fram þá skoðun, að brýn þörf sé á al-
mennum íslenskum lögum um málsmeðferð í
stjórnsýslunni.
130