Tímarit lögfræðinga - 01.06.1988, Page 11

ingsins frá 1967. Breyting þessi, sem þrengir nokkuð sjóveðsheim-
ildina frá því, sem áður var, er ekki veigamikil. Eftir sigll. 1963 gat
í ýmsum tilvikum leikið vafi á því, hvort sjóveðréttur fylgdi launa-
kröfum manna, sem ráðnir voru á skip, en unnu við það í landi um
lengri eða skemmri tíma, t. d. við eftirlit með skipi, þegar það var til
viðgerðar, breytinga eða var í lægi. Telja verður, að nýmælið um „störf
urn borð“ girði ekki fyrir stofnun sjóveðréttar fyrir launum skipverja,
þótt hluti þeirra sé fyrir verk, sem innt eru af hendi í landi, enda
tengist þau skipi því, sem skipverjinn er ráðinn á.
Telja má víst, að orðin „laun og önnur þóknun“ verði skýrð mjög
rúmt, eins og gert var eftir eldri siglingalögum. Taka þau m. a. til
fastra launa og aflahlutar, fæðispeninga, orlofsfjár, launa í slysa eða
veikindaforföllum og bóta vegna ólögmætrar uppsagnar.21
(2) Bætur fyrir líf- og líkamstjón, sem hlotist hefur í beinu sam-
bandi við rekstur skipsins.
(3) Bætur fyrir eignatjón, sem hlotist hefur í beinu sambandi við
rekstur skipsins, enda sé bótakrafan eigi byggð á samningi.
Hér verður fjallað í einu lagi um báða þessa töluliði. Ekki skiptir
máli, hvort sá, sem ferst eða slasast, eða munir þeir, sem skemmast,
eru í skipinu sjálfu eða ekki. Sjóveðréttur fylgir bótakröfu, þótt maður
hafi slasast eða munir skemmst í öðru skipi eða á landi. Bótakröfu
vegna veiðarfæra, er skemmast í sjó, fylgir sjóðveðréttur í skipi því,
sem olli tjóninu.
Ófrávíkjanlegt skilyrði sjóveðréttar eftir 2. og 3. tl. 197. gr. er, að
tjón hafi hlotist „í beinu sambandi við rekstur skipsins." Deila má
um, hvað nánar felist í hinum tilvitnuðu orðum. 1 Skandinavíu er gert
ráð fyrir fremur þröngri skýringu á þessu ákvæði22, og má búast
við, að sú verði einnig raunin hér á landi.23
Kröfur um bætur fyrir slys njóta sj óveðréttar, hvort sem um er að
ræða bótaskyldu utan samninga eða innan. Ákvæði 2. tl. 197. gr. tekur
því t. d. bæði til krafna frá farþegum í skipi því, sem sjóveð stofnast í, og
farþegum í skipi, sem það rekst á. Öðru máli gegnir um kröfur vegna
tjóns á munum, sbr. 3. tl. 197. gr. Þær eru því aðeins tryggðar með
sjóveði, að hinn bótaskyldi beri ábyrgð eftir reglum um skaðabætur
21 Sjá „Dóma í sjóréttarmálum 1965-1982“, bls. 37 (nr. 55). Um eldri dóma sjá „íslenskar
dómaskrár I“, bls. 207-208.
22 Falkanger og Bull, bls. 48 og Prop. 1973:42, bls. 334.
23 Slys eins og það, sem dæmt var um í H 1977, 798, myndi tvímælalaust verða talið hafa
hlotist „x beinu sambandi við rekstur skipsins".
73