Tímarit lögfræðinga - 01.12.1991, Blaðsíða 17

undanþága er í raun mjög þröng. Skilyrði er að ágalli stafi beinlínis af bindandi
fyrirmælum opinberra reglna um gerð vöru. Framleiðandi kemst ekki undan
ábyrgð þótt vara uppfylli í sjálfu sér lágmarkskröfur opinberra reglna. Því má
ætla að sjaldan verði vísað til þessa ákvæðis.
Þá er í 2. mgr. einfalt ákvæði um að ágalli sem kemur til eftir að framleiðandi
lætur vöru af hendi, felli ekki á hann ábyrgð. Ágalli sem verður virkur vegna
atriða sem þegar liggja fyrir áður en vara fer frá framleiðanda kemur ekki til
skoðunar í þessu samhengi. Sönnunarbyrði fyrir því að ágalli sé síðar til kominn
hvílir á framleiðanda.
Loks er í 3. mgr. undanþáguákvæði er á einungis við um framleiðendur, þegar
framleiðsla þeirra fer ekki óbreytt í hendur neytenda. Þeir bera ekki ábyrgð ef
ágalli kemur til við gerð hinnar endanlegu vöru, eða ef ágalla má rekja beint til
fyrirmæla aðalframleiðanda.
Rétt er að taka fram að undanþágur 7. gr., utan hin síðasttalda, eiga jafnt við
um dreifingaraðila sem framleiðendur, eftir því sem unnt er.
4.5 Fyrning
Tvenns konar fyrningarreglur er að finna í 14. gr. laganna. í fyrsta lagi fyrnist
bótakrafa á þremur árum frá því að tjónþoli fékk eða mátti fá vitneskju um tjón
sitt, ágalla vörunnar og hinn bótaskylda aðila. Þá fyrnast allar kröfur vegna
ágalla á vöru á tíu árum frá því að viðkomandi hlutur var settur í umferð.
Fyrningarreglur þessar eru óháðar hvor annarri.
4.6 Sönnunarreglur
í 4. gr. tilskipunarinnar segir að tjónþoli skuli sanna tjón sitt, ágalla hlutarins
og orsakasamhengi milli ágallans og tjónsins. Frekari ákvæði eru ekki um
sönnunarbyrði. Ekki verður gagnályktað af ákvæðinu, þannig að frekari
sönnunar verði ekki krafist af tjónþola. Augljóst er að hann verður að sanna
hver framleiðandinn er, eða annar sá er hann krefur um bætur. Sönnun fyrir því
hvaðan vara var fengin getur í einstökum tilfellum verið erfið. Bensín og olíur
bera t.d. ekki með sér hver framleiðandinn er. Dómstólar í Vestur-Evrópu hafa
enn ekki viðurkennt svonefnda markaðshlutdeildarábyrgð, þ.e. ábyrgð allra
framleiðenda á markaðnum í hlutfalli við markaðshlutdeild sína, en nokkuð
hefur örlað í slíku í bandarískum bótarétti.
Framleiðandi ber hins vegar sönnunarbyrðina fyrir þeim mótbárum er hann
getur borið fyrir sig, sbr. orðalagið í upphafi 7. gr., svo sem að ekki hefði verið
unnt að gera sér grein fyrir ágallanum eins og þekkingu var háttað, eða að hlutur
hafi verið settur í umferð án hans tilverknaðar. Sönnunarreglur geta haft
úrslitaþýðingu fyrir það hvernig bótareglur reynast, ekki fyrst og fremst
sönnunarbyrðin heldur þær kröfur sem gerðar verða til sönnunar. Þannig getur
239