Stúdentablaðið - 01.10.2001, Blaðsíða 28

28 ^ t-«1i irl :ai 1*1)
Þekkingarþorp
Urriðaholt
Hvers vegna Urriðaholt er ákjósanlegasti staðurinn fyrir þróun þekkingarþorps á höfuðborgarsvæðinu:
1. Landið er í eigu Styrktar- og líknarsjóðs Oddfellow reglunar.
2. Leiguverð landsins verður notað í styrktar- og líknarmál á íslandi.
3. Urriðaholt er í kjarna byggðarþróunar á höfuðborgarsvæðinu.
4. Það verða meira en 100.000 íbúar í innan við 5 km radíus frá Ur-
riðaholti á næstu 5-10 árum.
5. Þróun og uppbygging hátæknigarðsins verður á forsendum iðnað-
arins.
6. Vettvangur til að nýta tækifærin sem felast í örþjóðfélaginu ís-
landi.
7. Erlend fyrirtæki í samstarfi við íslensk munu finna sér samastað
á Urriðaholti við þróun tæknilausna framtíðarinnar með ísland sem
þróunarumhverfi.
8. Upplýsingatækniiðnaðurinn verður kjölfestan til að byrja með.
9. Urriðaholt er í miðri náttúruperlu þar sem stutt er í dýrmæt útivist-
arsvæði.
10. Marel er að byggja upp framtíðaraðstöðu sína hinu megin við
götuna.
Þess er ekki langt að bíða að í Reykja-
vík rísi þekkingarþorp, en þekkingar-
þorp nefnast svæði þar sem hátækni-
fyrirtæki leigja hagkvæmar fjölnota-
byggingar í nánd við Háskólasamfé-
lag undir starfsemi sína. Háskóli Is-
lands hefur í nokkurn tíma undirbú-
ið byggingu þekkingarþorps í Vatns-
mýrinni í nánd við Háskóla Islands,
og Go Pro Landsteinar eru mjög
langt komnir í undirbúningi þess að
slíkt þekkingarþorp rísi frá grunni
við Urriðaholt. Hér fyrir neðan má
fínna nánari lýsingu á innviðum
þekkingarþorpsins og hugleiðingar
Guðmunds R. Svanssonar hagfræði-
nema um gildi slíks þekkingarþorps
fýrir íslenska hagkerfið.Til beggja
hliða gefur að líta teikningar af þorp-
unum sem um ræðir, og auk þess hafa
báðir aðilar fengið að setja frarn
helstu kosti sinna svæða. Báðir aðilar
keppast nú um að hefja framkvæmdir
sem fyrst og laða sem flest fýrirtæki
að sínu svæði, enda óvíst að grund-
völlur sé fyrir fleiri en einu öflugu
þekkingarþorpi.
Miðstöðvar framtíðarinnar
Fyrsti vísindagarðurinn í nútímalegu til-
liti var Stanford Research Park, sem stofn-
aður var árið 1951. Stanford háskólinn átti
rnikið landrými, en því fylgdi sú kvöð frá
gefandanum að ekki mátti selja það frá há-
skólanum. Því fór háskólinn þá nýstárlegu
leið að byggja húsnæði og leigja það fyrir-
tækjum á hátæknisýiði. Fannig voru kenn-
urum, nemendum og fyrirtækjum sköpuð
ný tækifæri. Þarna myndaðist öflugt ný-
sköpunarumhverfi scm brátt óx út fyrir
landareign Stanford háskólans og nefnist í
dag „Silicon Valley“ (ísl. Kísildalur). Kís-
ildalur er í dag eitt öflugasta hátæknisvæði
heimsins og þangað leita vestræn lönd eftir
fyrirmyndum til að skapa sér þá samkeppn-
ishæfni sem hið margnefnda nýja hagkerfi
krefst.
Um víða veröld
Slíkum svæðum, þekkingarþorpum, hefur
fjölgað síðan. Nú eru nálægt 400 í heimin-
um öllum og vel á annað hundrað þeirra í
Bandaríkjunum einum. Nokkur af þeim
stærstu eru í Asíu og hjá nágrönnum okkar
á Norðurlöndum eru hátt í 40 þekkingar-
þorp, flest þeirra í Finnlandi. Enn sem
komið er er ekkert á Islandi, en nú styttist
í að bragarbót verði gerð á því.
Undirstaða þekkingarhagkerfisins
Nánar tiltekið er þekkingarþorp þyrping
þekkingarfyrirtækja sem staðsett eru í eða
við háskólaumhverfi. Byggingarnar eru
eign þorpsins sem leigir það út til fyrirtækja
og stofnana. Þekkingarþorpinu er ætlað að
valda samlegðaráhrifúm milli háskóla og
fyrírtækja og skapa kraftmikið og skapandi
umhverfi. Þekkingarþorpin gegna nú stóru
og sívaxandi hlutverki við að efla og auka
framþróun þckkingarhagkerfisins og laða
til sín menntað vinnuafl sem flestum ber
saman um að verði undirstaða þekkingar-
hagkerfis framtíðarinnar og sú auðlind sem
mestu mun skipta við sköpun verðmæta.
Öflugt nýsköpunarumhverfi
Ólíkt venjulegu fyrirtækjaumhverfi er í
þekkingarþorpinu skapað samfélag háskól-
ans, þekkingarfyrirtækjanna og rannsókn-
arstofnananna sem síðan leggja hvort öðru
lið með sambúðinni. Styrkleiki heildarum-
hverfisins verður því meiri en samanlagður
sty'rkleiki þeirra þátta sem mynda heildina.
Öflugra nýsköpunarumhverfi er erfitt að
hugsa sér.
Rekstrarfýrirkomulag
Sé þekkingarþorpið byggt upp á svæðum í
eigu háskóla er það vanalegast í eign skól-
ans eða viðkomandi háskóli eigi a.m.k.
meirihluta í félaginu sem byggir og rekur
þorpið. Nokkuð er um að borgir og sveita-
stjórnir eigi hlutdeild í slíkurn görðum, sér-
staklega ef markmiðið með uppbyggingu
garðsins er að efla atvinnunýsköpun og
bæta samkeppnishæfni viðkomandi svæðis.
Einnig þekkist það að einkaaðilar eigi
meirihluta. I Asíu eru opinberir aðilar
áhrifamiklir í rekstri vísindagarða, en á vest-
urlöndum er mikil áhersla lögð á að þekk-
ingarþorpin séu einungis rekin á viðskipta-
legum forsendum, hvernig svo sem eignar-
haldinu er háttað.
Breytt markmið
Hugmyndir manna um þekkingarþorp hafa
breyst síðustu 20-30 ár. Forðum var hlut-
verk þeirra að auðvelda tækniyfirfærslu frá
háskólum og rannsóknarstofnunum yfir til
atvinnulífsins. Aherslan var á byggingu
frumkvöðlasetra og sprotavera (e.
incubation centers) þar sem frumkvöðlar
jafnt innan háskólans sem utan áttu þess
kost að prófa og þróa hugmyndir sínar. I
seinni tíð er í vaxandi mæli litið á þau sem
nýsköpunarumhverfi þar sem áhersla er
lögð á meira byggingarými og sameigin-
lega þjónustu. Byggingar eru tengdar sam-
an til að greiða fyrir samskipti innan og
milli fyrirtækja.
Stoðkerfi frumkvöðlasetursins
Frumkvöðlasetrin, sem eru ævinlega ákveð-
inn miðpunktur þekkingarþorpsins, fylgir
stoðkerfi sem gegnir líka miklu hlutvcrki
fyrir þekkingarþorpið. Þar á að vera greið-
ur aðgangur að rekstrarráðgjöf, ráðgjöf um
tölvubúnað og vinnslukerfi, þar má finna
bókhaldsþjónustu og fjármálaráðgjöf um
fjármögnunarleiðir, stýringu gengismála og
fleira í þeim dúr. Þar fer einnig fram skrán-
ing og verndun einkaleyfa og verndun
þekkingarauðs. Þannig stuðlar frumkvöðla-
setrið að því að góðar hugmyndir komist í
framkvæmd og eflir nýsköpun.
Mikið lagt í mannlega þáttinn
Umhverfi þorpsins á að vera örvandi og
gjarnan er reynt að skapa þar ákveðna mið-
borgarstemmningu þar scm það á að höfða
til ungs menntafólks. Nálægð við miðborg-
arsvæði skiptir máli. Þorpin eru cins og gef-
ur að skilja fjölmennir vinnustaðir og
skipulag þeirra því hugsað út í æsar. Urn-
hverfi þeirra á að vera aðlaðandi og ósnort-
in náttúra í næsta nágrenni spillir ekki fyrir.
Skipulagið á að stuðla að mannlegum sam-
myndum og áhugamálum sínum.
Styrkleikar Islands
Islendingar standa vel að vígi í þekkingu á
hugbúnaðargerð, framleiðslu hátæknibún-
aðar fyrir matvæla- og fiskvinnslu, þróun í
heilbrigðis- og stoðtæknigreinum sem og
líftækni og orkugreinum. Einnig stöndum
við vel að vígi á sviði fjarskipta vegna góðr-
ar grunngerðar fyrir upplýsingaiðnað hér-
lendis og ekki síður vegna nýjungagirndar
almennings. Einnig er srnæð hagkerfisins
að mörgu leyti til góðs. Islensk fyrirtæki,
stofnanir og stjórnvöld eru fljótari að taka
við sér og því er unnt að þróa og prófa nýj-
ar lausnir hraðar en víða erlendis.
Loksins, loksins
I nýja hagkerfinu, eða þekkingarhagkerf-
inu, eru þekkingarþorpin undirstaða fyrir
samkeppnishæfni hagkerfisins. Leiða má að
því rök að uppbygging þekkingarþorps á
Islandi hafi dregist lengur en góðu hófi
gegnir, en nú stendur það til bóta. Nú eru
tv'eir aðilar langt komnir með undirbúning
að uppbyggingu slíkra garða og reikna báð-
ir með að framkvæmdir geti hafist á næsta
ári.
Samkeppnin um framtíðina
Annars vegar ætlar Háskóli ísiands að
koma upp slíku svæði á eigin landi í Vatns-
mýrinni. Hins vegar er um að ræða einka-
aðila sem ætla sér að byggja slíkt samfélag
upp frá grunni á Urriðaholti. Hér á þessari
opnu má sjá myndir af báðum svæðum og
auk þess hefúr báðum aðilunt verið gefinn
kostur á að útskýra hclstu kosti síns svæðis.
Milli þessara aðila ríkir nú samkeppni, sem
báðir taka afar alvarlega. Annað þessara
svæða mun að öllum líkindum innan fárra
ára verða aflstöð íslenska þekkingarhagkerf-
isins.
Þessi texti er að langmestu leyti unninn upp
úr ítai'lejjri jyreinarprerð Stefáns Ólafssonar,
prófessors í félajysfrœði, um þekkingarþorp.
skiptum og greiða fyrir því að fólk með
ólíkan sjónarhól og áhugavcrðar hugmynd-
ir geti kynnst og deilt skoðunum, hug-