Dýraverndarinn - 01.05.1979, Blaðsíða 8

Bjarnarey o. v.). Á vetrum er hún
suður við Miðjarðarhaf eða fer
suður um alla Afríku, alla leið suð-
ur í Capland og Natal. Þó er oft
margt af henni á vetrum í Bret-
landseyjum.
Sandióan er dýraæta líkt og hin
lóan og étur ógrynnin öll af smá-
skordýrum og ormum, og er mat-
aræði hennar mjög líkt og lóunn-
ar, en auðvitað ræður hún ekki við
nema það, sem smávaxnara er.
Hún étur einnig dálítið af fræum
og annari jurtafæðu.
Einkenni. Sandlóan er lítill fugl,
kvikur á fæti og allmálug. Um
varptímann hleypur hún oft fyrir
fótum manna og reynir að laða
þá burt þaðan, sem hún á annað-
hvort egg eða unga. Liturinn er
mógrár hið efra, en hvítur að neð-
anverðu. Framan í enninu er áber-
andi hvítt þverband, en annað svart
ofan við það fremst á kollinum.
Hún er einnig svört frá nefrótum
og aftur um augun. Framan á
bringunni er svört brjósthlíf, en
hálsinn er þó hvítur ofan við brjóst-
hlífina. Fætur eru rauðgulir og
nefið gult eða gulrautt, en dökkt í
endann (broddinn).
(Stærð: 1. 180-200 mm; v. 127-
138 mm; n. 13-14 mm; fl. um 24
mm.)
TJALDURINN
(Hœmatopus ostralegus (L))
Tjaldurinn á aðallega heima
hérlendis á láglendunum á Suður-
og Suðvesturlandi. Þó er strjál-
ingur af honum víða um land, en
þá helst við sjó, því að hann er
fjörufugl að eðlisfari. Sunnan-
lands er hann víða alllangt frá sjó,
en þá er hann meðfram eða í
grennd við stórárnar, sem þar
falla tii sjávar. Þar, sem hann er
ekki fjörufugl, er hann helst á
aurum, söndum og eyrum við ár
eða vötn, en þó kemur það fyrir,
að hann sest að á algrónu landi,
ef þar er skammt til vatns, eða aðr-
ar matarholur eru þar nærtækar.
Tjaldurinn er dýraæta og lifir mest
á fjörudýrum, svo sem smáskelj-
um, bobbum, ormum (sandmaðk),
smákröbbum o. fl. Hann er vel
gerður af náttúrunnar hendi til
þessarar atvinnu, því að hann er
bæði háfættur og neflangur og all-
ur meiri vexti en flestir aðrir
fjörufuglar hérlendis og getur því
tekið fæðu þar, sem aðrir fuglar
ná ekki til hennar. Þar, sem hann
er fjarri sjó, étur hann mikið af
skordýrum og lirfum þeirra, ána-
möðkum, köngulóm o. m. fl., auk
þess er hann ætíð neytir nokk-
urrar jurtafæðu, t. d. þörunga í
fjörunum og ýmislegra jurtafræja
o. fl., þegar hann er fjær sjó.
Tjaldurinn er bæði farfugl og
staðfugl hér á landi. Virðist margt
af ungviðinu fara utan, en eldri
kynslóðin þrauka af veturinn í
fjörunum sunnanlands. í hörðum
árum fer eflaust meiri hlutinn af
landi burt. Tjaldurinn kemur
hingað einhverntíma í aprílmán-
uði, og fer það eftir tíðarfarinu,
hvenær hans verður fyrst vart, eins
og venja er til um farfugla. Hann
fer venjulegast að verpa hér sunn-
anlands um miðjan maí. Hann
verpur oft á grýttum eyrum eða
malarkömbum, en stundum í þurr-
um móajöðrum, ef engar eru eyrar
við árnar eða fjörur engar eða að-
eins blautar eyrar. Á landi dvelst
tjaldurinn mest á harðvelli. Eggin
eru venjulegast 3, stundum 4, all-
stór og eigi óáþekk lóueggjum, en
öllu ljósari á lit. Útungunartíminn
er talinn ca. 23-24 dagar, og ann-
ast kvenfuglinn það starf að mestu.
Ungarnir dveljast 1-2 sólarhringa
í hreiðrinu, áður en þeir fara á
kreik. Þeir eru bráðþroska, og láta
foreldrarnir sér afar annt um þá
og sleppa þeim ekki frá sér, fyrr
en þeir eru „færir í flestan sjó"
5—6 vikna gamlir. Hreiðrin eru
óvönduð í mesta máta, oftast að-
eins smálaut, og sjaldnast fóðruð
nokkru að innan, en oft er um-
hverfið lagað dálítið, grjótinu rað-
að og skeljabrot stundum borin
þangað. Egg og ungar eru afar
samlit umhverfinu.
Tjaldurinn á heimkynni erlend-
is, næst okkur í Færeyjum og á
Bretlandseyjum, og víðast hvar
við strendur Norðurálfu, austan
frá Archangelsk suður til Spánar.
Vetrarheimkynni tjaldanna eru t.d.
á Bretlandseyjum, við Miðjarðar-
haf og víðs vegar við Afríku-
strendur. Tjaldurinn þrífst ekki í
hánorrænum löndum, enda þótt
hann geti villst þangað, t. d. til
Grænlands; þar hefur hann sést
nokkrum sinnum.
Einkenni. Allstór, háfættur, nef-
langur, þreklegur, þéttvaxinn fugl
með gulrautt nef, en bleika eða
bleikrauða fætur. Augað gulrautt.
Svartur á bringu, höfði hálsi og á
baki og vængjum að mestu, en
hvítur allt hið neðra. Aftasti hluti
baksins og efri og neðri stélþök-
ur eru hvítar og stór, hvítur blett-
ur á vængnum. Á vetrum er hann
með hvítt um hálsinn að framan
og utan á hliðunum.
Tjaldurinn er félagslyndur fugl
og hávaðaseggur hinn mesti, ef
því er að skipa, og miðlungs radd-
þýður. Sitja þeir oft saman 3 eða
fleiri á kjaftaþingi og virðast all-
mælskir. Eru það þá oftast tveir
eða fleiri karlar að skeggræða við
eina frú eða ungfrú. Leggur hún
einnig orð í belg, en er þó oftast
8
DÝRAVERNDARINN