Bjarmi - 01.10.2003, Blaðsíða 23

Gunnar Finnbogason dósent
Uppeldi og áhrif ofbeldis
í heimi afþreyingar
þá tilfinningalegu ringulreiö sem
ólgar innra meö þeim og þau
bregðast oft við með neikvæðri
hegöun og láta reiði sina bitna á
öörum einstaklingum og dauöum
hlutum i umhverfinu.
Allt í kringum okkur er ofbeldi; í
sjónvarpinu, í kvikmyndum, í
tölvuleikjum og úti á götu. Mik-
ið af ofbeldi er ekki sýnilegt og
þess vegna vitum við oft svo lít-
ið um það sem er að gerast í
samfélaginu í kringum okkur en
það eru helst fjölmiölarnir sem
upplýsa okkur ef um gróft of-
beldi er að ræöa. Það sem fram
fer á bak við luktar dyr heimilis-
ins vitum við lítið um.
Ofbeldi gagnvart börnum
Að beita barn ofbeldi er glæpur,
sem varðar við lög. Ofbeldi gagn-
vart börnum er aldrei, undir
nokkrum kringumstæðum, hægt
að réttlæta. Barn sem lifir viö
stöðugt andlegt eða líkamlegt of-
beldi er rænt barnæskunni. Þetta
stöðuga ofbeldi skilur eftir sig
djúp sár sem erfitt getur verið að
græða eða verða aldrei grædd.
Spyrja má viö hvað sé átt þeg-
ar talað er um ofbeldi. Ofbeldi er
hvers kyns beiting valds, sem
hindrar aöra manneskju í að
framkvæma, hugsa eöa hafa þær
tilfinningar sem hún vill, eða aö
fá aðra til að gera eitthvað gegn
vilja sinum. Ofbeldi getur verið
líkamleg misþyrming, andleg mis-
þyrming, kynferðisleg misnotkun
eða vanræksla.
Á íslandi búa mörg börn við
heimilisofbeldi. Talað er um heim-
ilisofbeldi þegar einn fjölskyldu-
meðlimur kúgar annan í skjóli
friðhelgi heimilisins og beitir lík-
amlegum, andlegum, tilfinninga-
legum og jafnvel fjárhagslegum
þvingunum.
Börn eru beitt ofbeldi bæði
beint, þegar ofbeldinu er mark-
visst beint gegn þeim, og óbeint
þegar þau verða vitni aö ofbeldi á
heimili sínu. Árlega koma um 100
börn í Kvennaathvarfið með
mæðrum sínum. Beiting ofbeldis
er alltaf til marks um aö einstak-
lingur sé kominn í þrot með sjálf-
an sig og í samskiptum við aðra
og þarf því að aö leita sér hjálpar.
Börn búa við mismunandi upp-
eldisaðstæður en allt of mörg
þeirra búa við likamlegt og and-
legt ofbeldi og oft á tíðum lélegar
félagslegar aðstæður. Áfengis- og
fíkniefnaneysla erviða mikil þar
sem hvorugt foreldranna eru í því
ástandi að geta veitt börnunum
það öryggi, umhyggju og leiðsögn
sem þau þarfnast. Þau þurfa oft
að axla of mikla ábyrgð miðað við
aldur. Orð og gjörðir hinna full-
orðnu standast ekki og hvatning
og örvun oft lítil sem engin. Þessi
börn eru oft reið, þola ekki lengur
Áhrif ofbeldis í kvikmyndum
og tölvuleikjum
Börn og unglingar horfa mikiö á
ofbeldi í kvikmyndum og mynd-
böndum. Reynt er aö vernda börn
og ungmenni fyrir ofbeldi og
ósæmilegu efni í kvikmyndahúsum
og á myndbandaleigum og sér
Kvikmyndaeftirlit ríkisins um það
eftirlit. Þrátt fyrir þetta eftirlit er
ofbeldiö alls staðar nálægt. í sjón-
varpinu sjá börn stöðugt ofbeldi
beitt t.d. í Tomma og Jenna þar
sem jafnvel er hægt að hlæja af
ofbeldinu. Erfitt er að sanna lang-