Akurliljan - 01.12.1932, Blaðsíða 6

6
AKURLILJAN
þekkja landið sitt sem best, vera kurt-
eisir og hjálpsamir, er svo mikils vert
fyrir unglinga og jafnvel þá sem eldri
eru, að mér finst bæði foreldrum,
kennurum og öðrum leiðtogum æsku-
íyðsins skylt að gefa meiri gaum að
og kynna sér betur lög, reglur og
starfsemi skátahreifingarinnar en áð-
ur hefir gert verið. Er eg viss um,
aö ef það væri gjört og unglin um
haldið meir að skátastarfsemi hér
eftir, en áður heíir verið, þá myndi
þar stórt spor stigið í þá átt, að
skapa heilbrigðar sálir í hraustum
líkömum eftirkomenda vorra.
Akureyti í nóvember 1932.
]ón Noröfjörð.
Borgaraley lttg og rttttur.
Effir Gunnar Guðlaugsson,
Skátarnir hafa lagt þá spurningu
fyrir mig, hvernig eg líti á hinar
margvíslegu skoðanir sem nú eru
uppi viðvlkjandi þjóðskipulaginu og
lögum þess.
Þetta er ákaílega alvarleg spurn-
ing og varasamt að leggja út í svona-
efni. Eg er enginn lögvitringur, en
hinsvegar get eg vel sagt mína mein-
ingu á víð og dreif,
Það er höfuö atriði og stefna skáta-
reglunnar að gera hvern skáta sem
best hæfan til allra nytsamlegra starfa
í þágu ættjarðarinnar, að innræta
þeim viiðingu og hlýðni í öllu því
er lýtur að stjórn og lögum lands
vors, svo aö þeir verði góðir borg-
arar.
En nú á tímum þegar ofstopi og
lftilsvirðmg fyrir landslögum og rétti
virðist fara vaxandi, verður hver
borgaralegur skáti, nefnilega >Rover-
skátarnir*, sem komnir eru yfir 18
ára aldur, og sein nokkuð hugsa
íram í tímann, að gera sér skýra
grein fyrir því sem gei ist inn-
an þjóðfélagsins, og grandgæfilega
að lhuga, hvað þeir sem vilja rífa
niður núverandi þjóðskipulag hafa
að bjóða, í staðinn fyrir þau réttindi
er vér höfum þegar öðlast og erum
vaxnir upp við, og skal hér lítillega
vikið að uppruna þeirra og tilveru-
rétti eftir því sem rúm leyfir í einni
smá grein.
Réttarfar það sem við og aðrar
þjóðir hafa búið við um langan ald-
ir er kendur við Rómverja, og að
miklu leyti bygt á rétti þeim sem
kallaður er < Rómarétturc Róm-
verjar voru eins og allir vita vold-
ugasta og stærsta þjóð heimsins í
margar aldir. Rómarétturinn var upp-
haflega einungis helgur réttur sem
prestarnir íóru með, ( Jus sacrum) og
óskráðar venjur, en um 450 f. Krist
er hann skráður á 12 töflur og þrosk-
ast svo smásaman við lagasamþykt-
ir frá Sanati og þjóðinni i heild sinni.
Rómverjar sáu það fljótt að hin helsta
skylda ríkisins var að semia góö lög,
og að gengið væri eftir þeim með
réttvisi og afli, ennfremur að efla
og vernda frelsi og rétt borgaranna.
Það er efamál hvort nokkru sinni
fyr eða síðar helir verið fullkomn-
ara réttarfar hvað hvern einstakan
snertir, og skýr er sú mynd af róm-
verskum borgararétti, er postulasag-
an bregður upp fyrir oss í sambandi
við upphlaupið sem varð í Eíesus út-
af gyðjunni »Díönu» og sem Páli
var ranglega kent um. Pg, 23., 35.
Þegar þeir fóru að strengja hann
með taugum, segir Páll við hundrnðs
höfðingann er hjá stóð : »Er yöur
leyft að húðstrýkja rómverskan mann
og það ódæmdan?
26. En sem hundraöshöföinginn
heyrði það, gekk hann til herforing-
ans, innti honum frá og sagði: hvað
ætlaöu að gera? Þessi maður er róm-
verskur. 27. Herforinginn kom þá
og talaði til Páls: seg mér ert þú
maður rómverskur? hann svaraði já.
29. Ilerforinginn svaraði: fyrir ærið
fé mátti eg kaupa þenna borgararétt.
En Páll svaraöi: en eg er svo fædd-
ur. — Ef við nú hugleiðum að Páll
er vinalaus einstæðingur staddur í
heiöinni stórborg, með alia á móti
sér, og að foringjar í liði rómverja
voru strangir og miskunarlausir, er
um óeirðir og upphlaup var að ræða í
ríkinu þá getur þaö ekki hafa veriö
af öðru en skyldurækni og virðingu
fyrirlögum og réctarfari að hundraðs
höfðinginn fer til herforingjans og að
herforinginn kemur til Páls, Ekki
er það heldur sennilegt að foringar í
liði keisarans hafi verið mjög hræðslu-
gjarnir; en í 29. v. stendur: < — og
heríoringinn varð hræddur, þá hann
varð þess vís, að hann (Páll) var
rómverskur, af því hann hafði látiö
binda hann.«
Það var ekki lítil hjálp fyrir Pál
í hinu mikla lífsstarfi hans, að hann
var fæddur Rómverji, og það ei enn
ekki lítilsvirði aö vera fæddur innan
vébanda þess þjóðfélags sem á jafn
íul'komna löggjöf og við eigum,
en eg er hræddur um að rnargur
geri sér ekki grein fyrir þeirri ham-
ingju sem hann fær í vöggugjöf.
Hiti borgaralegu lög og réttur er
ákaflega viðfangs mikið efni, góö og
vitur lög hafa mikiö frelsi f för með
sér, veita allskonar réttindi, en rétt-
indum má skifta í tvo aðalflokka.
Upprunaleg réttindi og áunnin rétt-
indi. Til hins fyrra teljas'. beinlínis
þau réttindi sem hverium manni ber
af því hann er fæddur maður, rétt-
ur til þess að halda lífinu frelsi til
þess að stunda þaö sem honum best
lætur. Undir áunnin réttindi heyr-
ir alt það sem lögin á ýmsan hátt
vcita mönnum tilkall til, annaðhvort
gegn endurgjaldi t. d. réttindi til að
reka verslun. eöa þá að menn upp-
fylla einhver skilyrði sem lögin ákveða
t. d. þegar einhver tekur fullnaðar-
próf f siglingafræði, þá hefir hann
áur.nið sér réttindi til að færa skip o. s.
frv. á þessum smá dæmum sjáum við
að lög og réttur er nátengt hvaö
öðru, og í sjálíum sér ekki annaö
en viturlegar reglur sem bestu menn
þjóðarinnar hafa samiö og þjóöar-
heildin hefir samþykt að skuligilda,
og sett yfirvöldin til þess að gæta
að þeim sé hlýtt, Þessvegna geta
þaö ekki verið annað en vitgrannir
aumir.gar eöa þá blátt áfram illa inn
rættir menn sem rísa á móti settum
lögum.
Nú þekkjast óvandaðir lýðskrum
arar og flugumenn lang best á far-
angrinum sem ávalt er merktur: Til
sælu og eilífra gæða, og þeim sem