19. júní - 01.10.1995, Blaðsíða 31

sama og í byrjun en karlmaðurinn er
breyttur; kvenleikinn hefur fundið stað
við hlið karlmennskunnar í sálarlífi hans.
Á áttunda áratugnum verður sýnileg
breyting á hryllingsmyndum þar sem
nauðgun kemur við sögu. Glæpurinn
‘nauðgun’ verður þungamiðja myndarinn-
ar í stað þess að vera aukaatriði og sögu-
þráðurinn hverfist um hefnd fórnarlambs-
ins sjálfs á nauðgaranum en ekki um
gerðir bjargvættarins í líki unnusta, föður
eða annars karlmanns. Persóna fórnar-
lambsins þróast í rás myndarinnar úr
óvirku fórnarlambi í herskáan hefnanda,
þ.e. kvenleikinn umbreytist í karl-
mennsku. Sjónarhornið er allan tímann
hennar, bæði sem fórnarlambs og hefn-
anda, og samúð áhorfandans er með henni
í báðum hlutverkunum. Hvernig karl-
áhorfandinn samsamar sig þeirri kvenlegu
reynslu að vera fórnarlamb nauðgunar
byggist á því að upplifa algert valdaleysi
og niðurlægingu. í þessum kvikmyndum
er nauðgunin að sumu leyti endurskil-
greind sem verknaður er byggist á
valdi/valdbeitingu miklu fremur en kyn-
ferðislegum losta. Clover heldur því jafn-
framt fram að í þessari tegund hryllings-
mynda birtist heimur þar sem körlum get-
ur verið nauðgað á sama hátt og konum
og með sömu afleiðingum. Hún bendir á
sjáanleg áhrif kvikmyndar eins og Deli-
verance á þessar ‘rape-revenge’-myndir.
I henni er karlmanni, velstæðum borgar-
búa sem fer með félögum sínum upp í
óbyggðir, nauðgað af fátækum og rudda-
legum fjallabúa. Félagarnir úr borginni
hefna þessa atburðar grimmilega og drepa
fjallabúann. Með þessari greiningu er
Clover aftur að benda á að kyn og kyn-
ferði eru ekki algild og endanleg. En urn
leið setur hún fram þá tilgátu að til þess
að karláhorfandinn afberi að horfa á hryll-
inginn sem fórnarlambið verður fyrir
(sem hann samsamar sig með) þurfi hann
að gera það gegnum kvenlíkama, líkama
sem samkvæmt hefðinni hefur haft það
hlutverk að vera fórnarlamb vegna kyn-
ferðis síns.
Hefðbundin kvikmyndagagnrýni hefur
einkum beint sjónum sínum að ‘sadisma’
í hryllingsmyndum en í þessari bók er því
haldið fram að ‘masokismi’ eigi miklu
stæm þátt í hvernig áhorfandinn upplifir
þessar þrjár tegundir hryllingsmynda.
Þeir upplifa fyrst auðmýkingu og ótta
með fórnarlambinu og svo aftur sigur-
gleðina að hefndinni lokinni. Það að
fórnarlambið og sigurvegarinn eru ein og
sama persónan, og að þessi persóna er
kvenmaður sem karláhorfandinn sam-
samar sig með, er þróun sem verður í
hryllingsmyndum á áttunda áratugnum.
Þróun sem Clover stingur upp á að megi
m.a. rekja til kvennabaráttunnar og nýs
fjölskyldumunsturs þar sem báðir foreldr-
ar vinna utan heimilis.
Engan veginn má þó lesa út úr grein-
ingu Clover að hér sé um að ræða fem-
inískar kvikmyndir heldur aðeins að í
þeim birtist viðhorf til kynjanna og skynj-
un kynferðis á mjög hráan og einfaldan
hátt. Skelfing og kynferðisleg auðmýk-
ing eru ennþá kvenlægir þættir en að
bjarga sjálfum sér og að hefna sín er ekki
lengur bundið við karlhetjur kvikmynd-
anna eingöngu. Bókin varpar þannig nýju
ljósi á afurðir ‘lágmenningar’ og skoðar
unt leið kynferði út frá spennandi sjónar-
hóli.
"Höfundur bókarinnar studdist við könnun sem hún gerði
meðal 60 starfsmanna myndbandaleiga og athugun sem hún
gerði á því hverjir leigðu tvær ákveðnar hryllingsmyndir um
fjögurra vikna skeið.
‘ Samsvarandi hugtök eru ekki til í íslensku en þau skýrast
með umfjöllun um þessar þrjár tegundir hryllingsmynda.
NYTT LEIKRIT
eftir Steinunni Jóhannesdóttur
Hver var Guðríður Símonardóttir? Hvaða áhrif hafði hún og
hennar einstæði æviferill á skáldið Hallgrím Pétursson?
✓
I þessu áhrifamikla verki fá lesendur að kynnast
Guðríði Símonardóttur í nýju ljósi.
Bókin fæst í helstu bókabúðum í Reykjavík.
Verð kr. 800.-
31