Fréttablaðið - 04.12.2010, Blaðsíða 2

2 4. desember 2010 LAUGARDAGUR
Stefán, er gagnvirkni það sem
koma skal í leikhúsheiminum?
„Ja, hann gerði nú ekki mikið gagn
þessi blessaði gestur.“
Leikarinn Stefán Hallur Stefánsson þurfti
að setja ofan í við málglaðan gest í miðri
sýningu leikritsins Mojito á dögunum.
HEILBRIGÐISMÁL Áætlað er að um
fimm prósent Íslendinga þjáist af
heilsukvíða. Ástandið einkennist
af óhóflegum og hamlandi kvíða
þar sem fólk óttast að vera hald-
ið alvarlegum sjúkdómi þrátt fyrir
að niðurstöður læknisfræðilegra
skoðana sýni fram á annað.
Sóley Dröfn
Davíðsdóttir,
sálfræðingur
hjá Kvíðameð-
ferðarstöðinni,
og Ólafur Árni
Sveinsson,
taugalæknir
hjá Karolinska
sjúkrahúsinu
í Stokkhólmi,
skrifuðu grein
sem birtist í
Læknablaðinu í gær, sem ber heit-
ið Heilsukvíði – aukin þekking og
meðferðarmöguleikar, þar sem
fjallað var um helstu einkenni
vandans og ný meðferðarúrræði.
Sóley Dröfn segir að heilsukvíði
sé algengari en margir halda. Utan
við þessi fimm prósent sem eru
áætluð að eigi við þetta vandamál
að stríða sé mikill fjöldi fólks sem
óttast á einhverjum tímapunkti
að vera haldinn alvarlegum sjúk-
dómi þrátt fyrir að lítil rök liggi
fyrir því.
„Þetta hefst oftast snemma á
fullorðinsárunum, þegar fólk er
undir andlegu álagi,“ segir Sóley
Dröfn. „Hugsanlega hefur náinn
ættingi orðið alvarlega veikur
eða látist úr sjúkdómi og með því
myndast sú hugmynd hjá viðkom-
andi einstaklingi að hann sjálfur
eigi á hættu að veikjast.“
Tíðni heilsukvíða er jöfn meðal
karla og kvenna, en almenn kvíða-
röskun og fælni sé mun algengari
meðal kvenna heldur en karla.
Áður fyrr var sjúkdómurinn
kallaður ímyndunarveiki. Sóley
Dröfn segir að það sé rangnefni
vegna þess að hugtakið „ímynd-
un“ gefur í skyn að einkenni fólks
séu ekki raunveruleg.
„Líkaminn er sjaldnast ein-
kennalaus,“ segir Sóley. „Þeir
sem þjást af heilsukvíða eru ekki
að gera sér upp einkenni, heldur
eru þau rangtúlkuð í hugum fólks
sem telur að þau stafi af alvarleg-
um sjúkdómi.“
Sóley Dröfn segir mikilvægt
að komast að rótum vandans og
átta sig á því hvað það er sem fólk
óttast. Hvort sem það sé dauð-
inn, veikindaferlið, einangrun, að
skilja börnin eftir eða í raun hvað
sem er.
„Þetta þótti áður illviðráðan-
legur vandi. En hugræn atferlis-
meðferð og ákveðin lyfjameðferð
geta hvort um sig skilað miklum
árangri.“ sunna@frettabladid.is
5 prósent Íslendinga
þjást af heilsukvíða
Áætlað er að fimm prósent fólks þjáist af heilsukvíða. Vandamálið einkenn-
ist af þrálátum kvíða og áhyggjum yfir því að vera haldinn sjúkdómi. Enginn
munur er milli kynjanna. Stuðst er við atferlismeðferð og lyfjagjöf í meðferð.
SÓLEY DRÖFN
DAVÍÐSDÓTTIR
KVÍÐI Tíðni heilsukvíða skiptist jafnt á milli kynja og er vandamálið skilgreint sem
miklar og hamlandi áhyggjur yfir því að vera haldinn alvarlegum sjúkdómi.
MYND/GETTY IMAGES
HEILBRIGÐISMÁL Elsa B. Friðfinns-
dóttir, formaður Félags íslenskra
hjúkrunarfræðinga, segir að í
breytingartillögum sem heil-
brigðisráðherra er nú að kynna
á hagræðingaráformum í heil-
brigðisþjónustu sé enn þrengt að
umönnunar- og hjúkrunarþætti
heilbrigðisstofnana.
„Faglærðum starfsmönn-
um verður fækkað til að lækka
launakostnað, gæði þjónustunnar
minnka, öryggi sjúklinga verður
ógnað og kostnaður eykst þegar
til lengri tíma og á heildina er
litið. Fylgikvillum meðferða mun
fjölga og legutími mun lengj-
ast,“ segir Elsa í aðsendri grein í
Fréttablaðinu í dag. pg / sjá síðu 25
Framlög til heilbrigðismála:
Segir frekari
skerðingu í til-
lögum ráðherra
STJÓRNSÝSLA Hópur þeirra kvenna
sem hafa ásakað Gunnar Þor-
steinsson í Krossinum um kyn-
ferðislega áreitni hafa sent dóms-
málaráðuneytinu bréf þar sem
ráðherra er beðinn um að rann-
saka mál Gunnars. Greint var frá
málinu á Pressunni.
Í bréfinu er þess krafist að
Gunnar verði sviptur stöðu sinni
sem forstöðumaður. Óskað er
eftir því að samneyti Gunnars við
safnaðarmeðlimi verði rannsak-
að. Þá segir að stjórn Krossins sé
vanhæf í málinu, en í henni sitji
Gunnar, dóttir hans, tengdasonur
og einn ótengdur aðili. - sv
Meint fórnarlömb Gunnars:
Biðja ráðuneyti
um rannsókn
MATVÆLI Eftirlitsstofnun EFTA
(ESA) sendi um mánaðamótin
stjórnvöldum bréf þar sem fram
kemur að grunur leiki á að fjölfos-
föt séu enn notuð í saltfiskverkun
hér. Notkun fjölfosfata við saltfisk-
verkun er bönnuð á Evrópska efna-
hagssvæðinu (EES) og innan aðild-
arríkja Evrópusambandsins
Fjölfosföt eru aukaefni sem
sprautað er í saltfisk til að gera
hann hvítari og bindur vatn í
honum sem þyngir hann. Efnið
hefur ekki áhrif á bragðið.
Ólafur Valsson, aðstoðarfram-
kvæmdastjóri Matvælasviðs hjá
innra markaðssviði ESA í Brussel,
segir ESA líta málið mjög alvar-
legum augum. Hann væntir þess
að stjórnvöld bregðist skjótt við
og framfylgi banninu.
Norskir fjölmiðlar hafa fjall-
að um notkun fjölfosfata í fryst-
um fiski upp á síðkastið. ESA hóf
rannsókn á notkun efnisins hér
eftir að fiskverkun Karls Svein-
sonar á Borgarfirði eystri
sagði upp öllu starfsfólki sínu
í september. Ástæðan var sú
að saltfiskur fyrirtækisins
þótti ekki samkeppnishæf-
ur í útflutningi þar sem
efninu var ekki sprautað
í hann.
Matvælastofnun, sem
hefur eftirlit með fram-
fylgni reglna í matvæla-
iðnaði, gaf út í septemb-
er að hún vilji bíða með
aðgerðir fram yfir ára-
mót. Ólafur segir stofn-
unina ekki hafa heim-
ild til þess. „Yfirvöld
verða að standa við
samninga.“
- jab
AFGANISTAN, AP Barack Obama
Bandaríkjaforseti kom í óvænta
heimsókn til Afganistans í gær
að stappa stálinu í bandaríska
hermenn þar og ræða við Hamid
Karzai forseta.
Vegna veðurs gat Obama þó
ekki hitt Karzai augliti til auglit-
is, en lét í staðinn duga að hringja
í hann til höfuðborgarinnar
Kabúl frá flugvellinum í Bagram.
„Ég þarf ekki að segja ykkur
að þetta sé erfið barátta,“ sagði
Obama við bandarísku hermenn-
ina, en kvaðst þó sannfærður um
að þeim muni takast ætlunarverk
sitt. Um 100 þúsund bandarískir
hermenn eru í Afganistan. - gb
Obama fór til Afganistans:
Stappaði stál-
inu í hermenn
BANDARÍKJAFORSETA FAGNAÐ Banda-
rískir hermenn tóku leiðtoga sínum vel.
FRÉTTABLAÐIÐ/AP
VIÐSKIPTI Skilanefnd og slitastjórn
Kaupþings hefur tekið afstöðu til
allra krafna í bú bankans.
Í kringum 28 þúsund kröf-
um var lýst í bú Kaupþings. Þar
af námu forgangskröfur tæpum
2.100 milljörðum króna. Þær
eru nú um 550 milljarðar króna.
Þar af voru aðeins tíu milljarðar
króna samþykktar sem forgangs-
kröfur. Afganginum, kröfum upp
á 540 milljarða, var hafnað. Hluti
krafna færist til almennra krafna.
Ólafur Garðarsson, lögmaður og
formaður slitastjórnar Kaup-
þings, segir þá kröfuhafa sem
ósáttir séu með niðurstöðuna geta
mótmælt, leitað sátta, jafnvel leit-
að til dómsstóla. - jab
Búið að fara yfir allar kröfur:
Gefa grænt ljós
á tíu milljarða
Í fangelsi fyrir stuld í Byko
Karlmaður hefur verið dæmdur í Hér-
aðsdómi Suðurlands fyrir að stela 5,5
metra löngu málbandi úr Byko, sem
kostaði 4.809 krónur. Hann játaði
sök og var dæmdur í eins mánaðar
skilorðsbundið fangelsi.
DÓMSMÁL
Eftirlitsstofnun EFTA gagnrýnir stjórnvöld fyrir að horfa framhjá brotum á reglum:
Aukaefni í saltfiski eru bönnuð
SALTFISKUR Bannað er að sprauta auka-
efni í saltfisk við vinnslu. Efnið gerir fiskinn
hvítari en ella auk þess að binda vatn í fiskinum
svo hann verði þyngri.
VIÐSKIPTI Umami Sustainable Sea-
food hefur lokið kaupum á túnfisk-
eldisfyrirtækinu Baja Aqua Farms
í Mexíkó. Umami er að stærstum
hluta í íslenskri eigu, en fyrirtækið
er dótturfélag Atlantis Group.
Óli Valur Steindórsson, starfandi
stjórnarformaður Umami og for-
stjóri Atlantis, segir kostnað félags-
ins við kaupin nema 30 milljónum
Bandaríkjadala, eða sem nemur
tæpum 3,5 milljörðum króna. Hann
segir fyrirtækið, sem nú rekur tún-
fiskeldi bæði í Króatíu og Mex-
íkó, það langstærsta í heimi á sínu
sviði, með um fimmtungsmarkaðs-
hlutdeild. „Ætli
félagið sé ekki
fjórum til fimm
sinnum stærra
en næsta félag í
geiranum,“ segir
Óli Valur.
Núna segir Óli
Valur að áhersl-
an verði lögð á
innri vöxt, en á
markaðnum séu
miklir möguleikar. Túnfiskveið-
ar hafi verið hart gagnrýndar af
umhverfisverndarsamtökum og í
þeim séu sóknarfæri. „Þetta er vara
sem selur sig sjálf og eftirspurnin
miklu meiri en framboðið.“
Óli Valur segir að aðstandend-
ur félagsins hafi hitt á réttan tíma-
punkt í að skrá félagið á smærri
verðbréfamarkað í Bandaríkjunum
til að safna fé í kaupin. Félagið sé
hins vegar enn að stærstum hluta
í íslenskri eigu, beint eða óbeint.
Kjarnahópurinn sem staðið hafi að
stofnun þess telji um 20 manns, en
hluthöfum hafi nú fjölgað í 180. Óli
segir stefnt að því að fjölga hluthöf-
um í 400 og skrá félagið í kjölfarið
á Nasdaq-hlutabréfamarkaðinn.
- óká
Umami Sustainable Seafood hefur lokið yfirtöku á túnfiskeldi Baja Aqua Farms í Mexíkó:
Stærsta túnfiskeldi heims í íslenskri eigu
ELDISKVÍAR Túnfiskeldi Kali Tuna í
Króatíu er líka í eigu Umami Sustainable
Seafood.
ÓLI VALUR
STEINDÓRSSON
SPURNING DAGSINS
Verið hjartanlega velkomin
MAGNAÐ
helgartilboð
Sími 568 9400 KRINGLUNNI
20-50%
afsláttur