Fréttablaðið - 24.12.2010, Blaðsíða 10

10 24. desember 2010 FÖSTUDAGUR
greinar@frettabladid.is
FRÉTTABLAÐIÐ Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík SÍMI: 512 5000, ritstjorn@frettabladid.is FRÉTTASTJÓRAR: Arndís Þorgeirsdóttir arndis@frettabladid.is, Kristján Hjálmarsson, kristjan@frettabladid.is Trausti Hafliðason trausti@frettabladid.is og Höskuldur Daði Magnússon (dægurmál) hdm@frettabladid.is
HELGAREFNI: Sigríður Björg Tómasdóttir sigridur@frettabladid.is MENNING: Bergsteinn Sigurðsson bergsteinn@frettabladid.is ALLT OG SÉRBLÖÐ: Roald Eyvindsson roald@frettabladid.is og Sólveig Gísladóttir solveig@frettabladid.is
ÍÞRÓTTIR: Henry Birgir Gunnarsson henry@frettabladid.is LJÓSMYNDIR: Pjetur Sigurðsson pjetur@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Kolbrún Ingibergsdóttir kolbrun@frettabladid.is
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 miðlar ehf. STJÓRNARFORMAÐUR: Ingibjörg S. Pálmadóttir FORSTJÓRI OG ÚTGÁFUSTJÓRI: Ari Edwald
RITSTJÓRI: Ólafur Þ. Stephensen olafur@frettabladid.is AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Steinunn Stefánsdóttir steinunn@frettabladid.is
Fréttablaðið kemur út í 90.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að
fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í
gagnabönkum án endurgjalds. Issn 1670-3871
Eru jólin heiðin eða kristin? Þessi spurning kemur ein-
lægt upp í nánd jólanna. „Jólin
eru hvort sem er bara heið-
in miðsvetrarhátíð,“ sagði ungi
maðurinn og yppti öxlum með
brosi á vör. „Bara - “? Nei, jólin
eru ekkert „bara“.
Tákn og hefðir jólanna eru
af ýmsum toga og úr ýmsum
áttum, ræturnar kvíslast víða
í jarðvegi menningar, trúar.
Þær verða seint raktar sundur
og seint munum við finna hinn
hreina tón og taug. Það er þessi
blanda hefðanna, hámenningar
og lágkúru, heiðni og kristni, til-
finningasemi og göfgi, ævintýra
og goðsagna, visku og hjátrúar,
dellu og speki. Lúkas og Matteus,
Matthías Jochumsson, Jóhann-
es úr Kötlum, Dickens, Jólablót
og Betl ehem, jólasveinar, hirð-
ar og englar, allt eru þetta þætt-
ir í hinni hlýju voð jólanna. Svo
eru það hefðir, skyldur, langanir,
þrár, dulúð og helgi í bland við
harðan og kaldan þessa heims
„raunveruleika“. Ég er samt
sannfærður um að við komumst
aldrei nær kjarna málsins en
móðir þjóðskáldsins þegar hún
sagði drengnum sínum:
„Þessa hátíð gefur okkur Guð,
Guð hann skapar allan lífs-
fögnuð.“
Jólin brúa bil milli fólks, kyn-
slóða, gefa okkur vitund fyrir
því að tilheyra samfélagi sögu
og minninga og tengja okkur við
rætur trúarinnar. Jólin eru tími
minninga, minninga um fyrri jól,
um himneska birtu og saklausa
sælu, um gleðistundir og stund-
ir sorgar og saknaðar, minning-
ar um gjafir og eins um missi.
Svona eru jólin, þau faðma þetta
allt.
Engin hátíð jafnast á við jól þar
sem svo margir safnast saman
um sama boðskap og sömu bæn.
Enda setja þau mark sitt á þjóð-
lífið allt, tökum eftir því! Og það
er ekkert bara. Við grípum til
strengjanna sem innst og dýpst
liggja og þreifum á barnslegu
öryggi þegar helgi jólanætur er
yfir og allt um kring og kvíði,
áhyggja og órósemi hjartans og
kröfurnar þungu eru svo fjarri.
Og við njótum fegurðar í ljósum
og hljómum og hrífandi söng.
Þér finnst þetta ef til vill ein-
ber tilfinningasemi án viðfestu
við harðan raunveruleikann. Nei,
það er það ekki, þetta er raun-
veruleikinn! Þetta er lífið. Hvað
er raunverulegra en lítið barn?
Hvað er sannara, meira ekta en
hinar blíðu kenndir umhyggju og
kærleika, samkenndar, sáttar og
friðar, trúar og vonar?
Og meir en það. Í jólaguð-
spjallinu eru þau meginstef sem
benda á það sem helst er ógnað
og um það sem helst má bless-
un valda, þar er áleitin siðferð-
isleg skírskotun og áminning til
okkar allra. Meðganga og fæðing,
börn og fjölskylda, ríki og samfé-
lag, jörðin, umhverfi og lífsrými
manneskjunnar. Og í miðdepli
þess alls barnið í jötunni. Barnið
sem fæddist á dimmri nóttu fyrir
okkur öll, frelsari heimsins, sem
fæddist á dimmri nóttu vegna
okkar, sem einatt erum í myrkri
af ýmsum toga. Það getur krafist
talsverðrar leitar að finna hann,
um það vitna hirðarnir og vitr-
ingarnir, en það er vel þess virði
að leita.
Jólin eru ekkert „bara“.
Leyfum okkur að hrífast og
njóta í helgri kyrrð við jötu
jólabarnsins. Leyfum yndisleik
jólanna að snerta við okkur eins
og milda englavængi, og laða
okkur að birtu og fegurð himn-
anna.
Látum þessa helgu hátíð færa
okkur nær hvert öðru er við nálg-
umst leyndardóminn sem jólin
fagna og boða. Látum hana næra
og glæða hin góðu gildi er við
leitumst við að gera öðrum gott,
gleðja aðra og auðga líf annarra,
sérstaklega þeirra fátæku og
þeirra sem halloka fara. Látum
boðskap jólanna lifa í okkur og
með okkur og speglast til annarra
af viðmóti okkar, ásjónu, afstöðu,
verkum er við tökum undir bæn-
ina sem sameinar hinn kristna
heim á helgum jólum: Friður á
jörðu, friður í hjarta, friður frels-
arans Jesú með öllum mönnum.
Gleðileg jól!
Hvað eru jólin?
Jólahugvekja
Karl
Sigurbjörnsson
biskup Íslands
Tákn og hefðir jólanna eru af ýmsum
toga og úr ýmsum áttum, ræturnar
kvíslast víða í jarðvegi menningar, trúar.
Þær verða seint raktar sundur og seint
munum við finna hinn hreina tón og taug.
HALLDÓR
F
æðingu Jesú Krists í Betlehem fyrir rúmum tveimur
árþúsundum má kalla mikilvægasta atburð mannkyns-
sögunnar, enda miðum við tímatal okkar við hann. Krist-
indómurinn hefur skipt meira máli en nokkur önnur trú-
arbrögð eða hugmyndafræði. Heimsveldi þess tíma er
Kristur fæddist, Rómaveldi, er löngu liðið undir lok, svo og fjölda-
mörg önnur ríki sem síðan hafa kallað sig heimsveldi, en kristin-
dóminn aðhyllist nú þriðjungur mannkynsins, um 2,2 milljarðar
manna um allan heim. Það eru
fleiri en nokkru sinni hafa heyrt
undir nokkurn jarðneskan kóng
eða keisara.
Ein ástæða þess að kristin trú
hefur náð slíkri útbreiðslu er
áhrifamáttur þeirrar einföldu
sögu, sem flutt verður af prédik-
unarstólnum í kirkjum landsins
í kvöld. „Verið óhræddir, því sjá, ég boða yður mikinn fögnuð, sem
veitast mun öllum lýðnum; því að yður er í dag frelsari fæddur,
sem er Kristur Drottinn, í borg Davíðs,“ var boðskapur engils-
ins sem birtist fjárhirðunum á Betlehemsvöllum. Jólaguðspjall-
ið undirstrikar rækilega að fagnaðarerindinu er beint til allra.
Fyrstu móttakendur þess voru ekki fyrirmenni heldur fjárhirðar
í haganum. Frelsarinn var lítið, bjargarlaust barn og foreldrarn-
ir alþýðufólk, sem hafði komið að lokuðum dyrum í gistihúsum
bæjarins. Enginn hefur hins vegar markað dýpri spor í söguna
en sá sem var nýfæddur lagður í heyið.
Boðskapur Krists hefur mótað heimssöguna í tvö þúsund ár og
Íslandssöguna í meira en árþúsund. Við þurfum ekki annað en að
horfa á ytri tákn íslenzks þjóðernis; krossfánann, skjaldarmerkið
og þjóðsönginn sem upphaflega var kallaður „Lofsöngur“ til að
átta okkur á að Ísland er að uppistöðu kristið samfélag. Kristin
gildi móta sömuleiðis alla okkar menningu og hefðir, lífsviðhorf
og hugsunarhátt.
Sjaldan er þetta skýrara en á jólahátíðinni, sem nú má kalla
hátíðahöld í heilan mánuð á dimmustu dögum ársins. Ef fagnað-
arerindið um fæðingu Krists væri tekið út úr myndinni væri allt
tilstandið tilgangslaust, óskiljanlegt og hlægilegt. Fögnuðurinn
yfir fæðingu frelsarans er það sem stendur á bak við jólaskapið,
þessa þykku, hlýju tilfinningu samansoðna úr náungakærleika,
gjafmildi, þakklæti, friðsemd og fastheldni við hefðir samfélags
og fjölskyldna.
Ef fæðing Krists er tekin út úr myndinni vitum við ekki hver
við erum eða hvaðan margt það bezta, fegursta og lífseigasta í
menningu okkar, þjóðlífi og fjölskyldulífi er upprunnið. Kirkjan,
umboðsskrifstofa Krists í veröldinni, kann að vera ófullkomin og
full af mannlegum misskilningi og breyzkum þjónum en kjarni,
grundvöllur og uppruni trúarbragða okkar stendur óhaggaður.
Það er þessi kjarni, jólaboðskapurinn, sem við fögnum í kvöld.
Vonandi eiga sem allra flestir sína hlutdeild í þeim fögnuði.
Gleðileg jól!
Fæðing Krists er mikilvægasti atburður sögunnar.
Sagan á bak
við jólaskapið
Ólafur Þ.
Stephensen
olafur@frettabladid.is
SKOÐUN
Lækjargata 2a 101 R. sími 511-5001 opið alla daga 9.00 - 22.00
★Gjafabréf frá IÐU á alltaf erindi★
Við óskum landsmönnum
gleðilegra jóla og þökkum fyrir
viðskiptin á árinu sem er að líða.
Opið frá 9 til 16 á aðfangadag