Íslendingur - 11.12.1946, Blaðsíða 5

Miðvikuöagirm .11; öes. 1946
ÍSLENDINGUR
yjtxe--:
3
Bækur frá
Isafoldar pr entsmiOju
Hvað er deilt nm ?
ísafoldarprentsmiðja í Reykja-
Vík, sem Gunnar Einarsson veit
ir forstöðu, hefir um langt skeið
rekið bókaútgáfu með mestu
smekkvísi og vandvirkni. Frá
henni hafa komið margar af
þeim bókum, sem hin síðari ár
hafa náð mestum vinsældum
meðal bókavina. 1 bókaflóði því,
sem undanfarið hefir gengið yf-
ir, ætti hver að setja sér þá
reglu, að kaupa eingöngu þær
bækur, sem lesa má upp aftur
og aftur. Isafoldarprentsmiðja
hefir enn sem fyrr margar þess
konar bækur á boðstólum, og
skal hér getið nokkurra þeirra.
íslenzkir Þjóðhættir séra Jón-
asar frá Hrafnagili, sem Einar
Ól. Sveinsson prófessor bjó und-
ir prentun. Fyrsta útgáfa bókar
innar kom út 1934 og seldist þá
upp á fáum mánuðum, enda
kom öllum saman um, að hún
væri ein hin merkasta bók, sem
út hefði komið hér á landi. I
fyrra kom út önnur útgáfa bók-
arinriar, alveg óbreytt frá hinni
fyrri að þvi undanskildu, að í
stað formála E. Ól. Sveinssonar,
sem fylgdi fyrri útgáfunni, er
með síðari útgáfunni prýðilega
rituð inngangsorð um höfund-
inn og verk hans eftir Jónas
Jónsson, skólastjóra og alþingis
mann. Á sínu sviði verða Þjóð-
hættir séra Jónasar jafnan tald-
ir fyrstir og sá, sem þetta skrif-
ar, hefir heyrt marga mennta-
menn hafa um þá þessi orð: „Ég
les á hverju ári meira eða
minna í Þjóðháttum séra Jónas-
ar“.
Sjómannasaga eftir Vilhjálm
Þ„ Gíslason er mikil bók um 700
síður í stóru broti. Frágangur
allur er hinn vandaðasti og
bókin prýdd fjölda mynda.
Höfundur er landskunnur fræði
maður og gerir efninu mjög góð
skil. Er þarna að finna allan
fróðleik um sjósókn og sjó-
mennsku, allt frá fornöld og
fram á vora daga, og kemur þar
fjöldi mánna við sögu. sem
vænta má. Bókin er ómetanleg-
ur fengur öllum, sem fróðleik
unna, og þó sjómannastéttinni
mestur.
Sjósókn, endurminningar Er-
lends hreppsstjóra Björnssonar
á Breiðabólstöðum á Álftanesi.
Séra Jón Thorarensen skráði.
Bók þessi er um 200 síður í
stóru broti, skýrir frá ævi og
störfum duglegs og framgjarns
sjósóknara á síðari hluta fyrri
aldar, og kemur frásögnin víða
við. Mönnum og málefnum eru
gerð rækileg skil, heimilishátt-
rim, sjómennsku og öllu, sem
nöfnum tjáir að nefna á merkis-
heimili. Er fjöldi manna og
staðamynda í bókinni, en auk
þess myndir af verkfærum,
klæðnaði og útbúnaði þeim, sem
sjósókn fylgdi. Skrásetjarinn er
alkunnur fyrir lipran og fagran
frásagnarstíl. Útgáfan er eink-
ar snotur og til prýði hvar sem
á hana er litið.
Byggð og saga eftir Ólaf Lár-
usson. prófessor. Höfundurinn
er einn hinn lærðasti maður í
sögu Islands, sem nú er uppi.
Bókin, sem er hátt á fjórða
hundrað blaðsíður. er tólf rit-
gerðir, hver um sitt atriðið i
sögu Islands, en ellefu þeirra
hafa áður verið prentaðar í ýms
um tímaritum. Fjalla þær um
margskonar efni. Höfundur er
kunnur af vandvirkni og hefir
oft leyst úr flóknum atriðum í
sögu vorri. Munu því allir sögu-
menn telja sér skylt að eignast
bókina.
Huganir, erindasafn eftir
Guðmund Finnbogason, prófess-
or. Eru þarna í einni bók þrjá-
tíu erindi, sem höfundinum til
allrar hamingju tókst að leggja
síðustu hönd á, áður en hans
missti við. Erindin munu öll
hafa birzt áður á víð og dreif,
en mikil þörf var á að fá þau
gefin út í einu lagi, þar sem svo
fróður og menntaður rithöfund-
ur átti hlut að máli.
Saga Vestmannaeyja eftir
Sigfús M. Johnsen bæjarfógeta.
Höfundurinn, sem er Vest-
mannaeyingur, hefir unnið að
sögu þessari árum saman með
einstakri elju og vandvirkni.
Ritið er í tveim stórum bindum
og er þar dreginn saman ótrú-
lega mikill fróðleikur um eyjarn
ar, allt frá landnámstíð og fram
á vora daga. 1 því eru um 300
myndir af konum og körlum,
sem mikið hefir kveðið að í at-
hafnalífi eyjannai Sagt er, að
þessi fyrsta útgáfa sögunnar sé
nær uppseld.
Liðnir dagar, minningar frá
styrjaldarárunum eftir Katrínu
Ólafsdóttur Mixa. HÖfundurinn
er dóttir Ólafs Björnssonar, rit-
stjóra, sonar Björns Jónssonar,
ráðherra. Dvaldist hún í Austur
ríki öll styrjaldarárin, en er að
kreppti, hvarf hún til Bæjara-
lands og komst svo þaðan heim
til fósturjarðarinnar. Bókin er
í sjö köflum og lýsir greinilega
og blátt áfrám ástandinu í Aust
urríki frá því, er Þjóðverjar inn
limuðu það og þangað til þeir
hrökluðust þaðan.
Rit Eiríks á Brúnum. Eiríkur
Ólafsson var ómenntaður al-
þýðumaður, en einarður, fram-
gjarn og djarfur í bezta lagi.
Hann ferðaðist til Danmerkur
og Bandaríkjanna og um þessar
ferðir sínar, auk margs fleira
héðan af landi, ritaði hann
nokkra bæklinga, sem út voru
gefnir á árunum 1880—1900.
Kennir þar margra grasa, og
hefir mönnum yfirleitt þótt
mjög gaman að lesa rit hans, en
gömlu útgáfurnar löngu upp-
seldar. Var vel til fundið að gefa
út í einu lagi þessi einkennilegu
rit, sem vitna víða um glöggt
gestsauga
Raula ég við rokkinn minn —
þulur og þjóðkvæði, sem Ófeig-
ur J. Óféigsson, læknir, hefir
búið til prentunar og skreytt
fjölda snoturra mynda. Allur
frágangur bókarinnar er ein-
hver sá vandaðasti, sem sézt
hefir hér á landi.
Biblían í myndum. — Séra
Bjarni Jónsson, vígslubiskup
bjó undir prentun. Myndirnar
eru gerðar af franska teiknar-
anum og málaranum Gustave
Doré (dáinn 1883), sem kunnur
er um allan heim og ekki sízt
fyrir biblíumyndir sínar. Eng-
um var betur trúandi en séra
Bjarna til þess að velja mynd-
irnar og texta við þær. Mun öll-
um þeim, sem biblíunni unna,
verða bók þessi mjög kærkom-
in.
Ljóðasafn Einars Benedikts-
sonar. Ljóð Einars hafa komið
út smá saman frá aldamótum
og fram undir þetta — ein og
ein bók í einu, og selzt upp jafn-
harðan. Gegnir það furðu, að
svo lengi hefir dregizt að gefa
út heildarútgfu af ljóðum hins
ágæta og margdáða skálds, en
nú eru þau komin út í þremur
fallegum bindum, sem eru út-
gefendum til sóma.
Bláskógur, ljóðasafn Jóns
Magnússonar. — Höfundurinn,
sem er nýlega dáinn á bezta
aldri, var orðinn eitt hið vin-
sælasta ljóðskáld hér á landi. —
Ljóðasafnið er nýlega komið út
í fjórum einkarfallegum bind-
um.
I
Isafoldarprentsmiðja sendir
fleiri bækur á markaðinn að
þessu sinni en hér er minnst á
að framan. T. d. má nefna Minn-
ingarrit Thorvaldsensfélagsins,
Söngur starfsins, eftir Huldu,
Nýir sagnaþættir, eftir Gísla
Konráðsson, ljóðabækur Kol-
beins í Kollafirði o. fl. Hand-
bókin Hvar-Hver-Hvað hefir
vakið mikla athygli og má segja
að sé nýung í íslenzkum bók-
menntum.
J G. R.
Ivven-armbandsúr
tapaðist sl. mánud. á leiöinni frá
Gefjun innað Pósthúsi, og þaSan
út í Geislagötu. Skilist gegn fund-
arlaunum á afgr. íslendings.
Hinar velþekktu
Dn Barry snyrtivörur
fást í
Verzl. DRÍFU.
í einni æskulýSssíSu „Verkam.“ ,
í fyrra vetur var vikiS dálitiS aS I
trúmálum. Eg sendi þá blaSinu
grein, sem var birt þar, en „Athuga-
semd“ frá höfundi þeirra ummæla,
sem ég ritaöi á móti, fylgdi henni.
Mig langaöi til aö spjalla meira viö
þann mann, svo aö ég sendi ritstjóra
„Verkamannsins“ bréf til birtingar,
en það hefir ekki séö dagsljósiö enn
í dálkum þess blaös.
Nú hefir ritstjóri „íslendings"
sýnt mér þá vinsemd aö leyfa mér
rúm í blaSi sínu, og birti ég hér á
eftir áöurnefnt bréf, nema aöeins
upphaf þess.
„Mér þótti einkum vænt um tvennt
í „Athugasemd“ d-f-þ. 1. Hann vill
sjáanlega ekki trúa neinu óskynsam-
legu. 2. Hann telur Krist einn hinn
merkasta og alhyglisverSasta mann,
sem lifaö hefir á þessari jörö.
I sambandi viö fyrra atriSiS vil
ég spyrja d -p þ: „Trúir þú, aS GuS
sé til?“ Ef þú trúir, aS GuS sé til,
þá getur ekki skynsemi þín mælt á
móti því, aö honum sé mögulegt, að
senda son sinn í heiminn og láta
hann fæöast á þann hátt, sem biblí-
an skýrir frá.
Um síSara atriöiö vil ég segja viö
d-f-þ: Þar sem þú telur Krist svo
merkilegan og athygliverSan, þá gef-
ur þú vafalaust gaum aS því, sem
hann sagSi um uppruna sinn? Hann
sagSi: „Eg er sonur GuSs“. Frammi
fyrir æösta dómstóli þjóöar sinnar
vann hann eiö aS þessu og var líf-
látinn fyrir tilvikiS. Trúir þú, aS
Kristur hafi sagt vísvitandi ósatt og
unniS viljandi rangan eiS?
„Þetta er ekki í samræmi viS vís-
indin“, segja menn, „aS maöur fæö-
ist án þess aö eiga mannlegan föS-
ur? Ilver heldur því fram, aS maS-
ur fæSist án þess aS eiga mannleg-
an fööur? Ekki ég, svo mikiö er
víst. En því held ég fram, og þaS
staShæfi ég, aö Jesú Kristur haji
fœðst á þann hátt, sem ritningin
skýrir frá. Á allri ævi mannkynsins,
hve löng sem hún kann aS vera, hef-
ALÞÝÐUBLAÐIÐ skýrir svo frá,
aS á rithöfundafundi í Stokkhólmi
hafi norska skáldiS Arnulf Overland
fariS samúSarorSum um frelsisbar-
áttu Finnlands gegn ásælni Rússa,
og harmaS þaS, aS hinni ágætu
finnsku þjóö væri nú meinaö aS hafa
eSlilegt samband viö hinar NorSur-
landaþjóöirnar.
Þessi orö hins fræga rithöfundar,
sem um þriggja ára skeiö sat í þýzk-
um fangabúöum, komu svo viö
hjarta hinna konunúnistisku rithöf-
unda á ráöstefnunni, aö þeir sömdu
mótmælaskjal gegn þessum ummæl-
um Overlands, og fannst þeim Rúss-
ar hafa sýnt Finnum hina mestu vin-
áttu og hj álpfýsi!! Vakti þaS mikla
eftirtekt, aS finnski rithöfundurinn
Virtanen hafSi forustu um þessi mót-
ir þaS aÖeins einu sinni gerzt, aö
Guð sendi son sinn í heiminn, fædd-
an af konu, og hann heitir Jesús
Kristur."
Þetta var þá bréf mitt. ÞaS á er-
indi til allra skoSanabræðra d—{—þ.
Ef til vill lesa sumir þeirra þaS hér.
Eg á ekki við stj órnmálaskoSanir,
heldur trúmála. Á þeim vettvangi
eru þeir Pílatus og Heródes vinir
enn í dag, þó aö andvígir séu á öSr-
um sviöum.
Sumir telja trúmál meS öllu ó-
þörf og skrif um þau einskis virÖi.
Þeir ættu aö gefa því gaum, hvaS
sönn kristni hefir gert fyrir þjóSirn-
ar og hvaða hörmungar fylgja í
slóS fráhvarfs frá kristinni trú,
jafnvel þeirrar bágbornu nafn-
kristni, sem víSast hefir ríkt.
Hvernig á æskan aS skipast undir
merki Krists, trúa á hann sér og
öSrum til blessunar, ef leiötogar
hennar og fræöarar lítilsviröa
kenningar hans og sjálfan hann meS
því aS láta orS hans sig engu skipta
og telja hann einungis mann? „Þeir,
sem vikiö hafa frá mér, verSa skrif-
aSir í duítiS“, hefir GuS sagt. Þau
orS hans hafa rætzt á stórþjóSum
liSinna alda. Þau munu líka rætast
á vorri þjóÖ, nema hún hverfi af
þeirri fráhvarfs braut, sem hún geng
ur nú. Hver vill sigla kjölfestulaus
í stormum og stórsjóum? Hver vill
fljúga án mælitækja og áttavita um
blávegu loftsins? Þetta er samt ekki
erfiöara en hitt: aö lifa án lífmagns
trúarinnar og feta hála æfibraut, ó-
studdur guSlegri náSarhendi.
Þetta er þá þaö, sem um er deilt
í raun og veru: Eigum viö aS sleppa
trúnni á Jesúm Krist sem son GuSs
og halda lengra út á braut fráhvarfs-
ins? Ef viS gerum þaö, sýna dæm-
in, hvaöa ófarnaSur bíöur þessarar
þjóð'ar. Eigum viö aö halda fast viS
trúna? Þá veröum viö aS boöa hana
og mæta sem bezt hverri mótspyrnu
gegn henni, hvaSan sem hún kemur
og hver, sem á í hlut ,
Sœmundur G. Jóhannesson.
mæli. Bendir þaö til þess, aS hann
hafi tileinkað sér þau fyrirmæli rúss-
nesku stjórnarinnar, aö listin eigi aS-
eins aS þjóna flokknum.
Þrír íslenzkir rithöfundar fundu
hvöt hjá sér til þess aö undirrita
þetta furÖulega plagg, þau Jóhannes
úr Kötlum, Jón úr Vör og Þórunn
Magnúsdóttir. Hafa þau gert landi
sínu lítinn sóma meö þessu tiltæki.
Mótmælendur halda því fram, að
ummæli Overlands séu líkleg til þess
að skaða norræna samvinnu. Er það
æði kynlegt, ef mótmæli gegn ásælni
í garð einhverrar hinna norrænu
þjóða er til þess fallin að spilla sam-
búð þeirra. Er þetta reyndar í sam-
ræmi viö annan kommúnistiskan
þankagang.
Ósæmileg tramkoma þriggja
íslenzkra rithOínnda.