Íslendingur - 06.04.1949, Blaðsíða 5

Miðvikudaginn 6. april 1949
íSLENDINGUR
5
Pál) G. Jönsson
Fæddur 6. aprfl 1869 - Dálnn 2. okt. 1948
í dag eru liðin 80 ár síðan Páll G.
Jónsson fæddist að Bringu í Eyja-
firði; hann varð seinna bóndi að
Garði í Fnjóskadal, og eftir það
jafnan kenndur við þann stað; hann
andaðist þar 2. október síðastliðinn.
Það má óhætt fullyrða, að lífs-
starf Páls í Garði var fjölþætt. Hann
dvaldi við nám að Möðruvöllum í
Hörgárdal einn vetur; og þar kynnti
hann sér undirstöðu að dýralækn-
ingum, og síðan vann hann að lækn-
ingum dýra meðan ævin entist.
Póstflutninga hafði hann á hendi
milli Háls og Fnjóskadals og Brett-
ingsstaða á Flateyjardal um fjölda
ára, og síðar milli Skóga í Fnjóska-
dal og Garðs; afgreiðslu pósts og
bréfhirðingu hafði hann á hendi frá
1905 til dánardægurs.
Fjallskila- og réttarstjóri var hann
og um langt skeið; einnig í sóknar-
nefnd og meðhjálpari í Draflastaða-
kirkju fjölda ára. Fulltrúi á fundum
Kaupfélags Svalbarðseyrar, Þing-
eyjarsýslu, nokkruin sinnum og bar
jafnan ákaflega hlýjan hug til þess
félags. Þá starfaði hann í Marka-
dómi Þingeyjar- og Eyjafjarðar-
sýslna frá því er sá dómur hóf starf
sitt, og síðustu árin dómstjóri. Páll
var mjög markglöggur maður, og
hafði mikið yndi af skepnum, og
Iagði einkum áherzlu á ræktun sauð-
fjárins. — Þegar rennt er huga yfir
allt það mikla starf, er honum var
falið, þá er auðsætt að oft þurfti
hann að heiman að vera sem og
varð. Fram til síðustu ára var far-
kosturinn alla jafnan „þarfasti
þjónninn“, og kom sér þá vel að
hann kunni að smíða járn undir
hesta sína, enda var hann fyrr á ár-
mn, oft í smiðju sinni, er stóð rétt
sunnan bæjarhúsa.
Árið 1905 keyptu þeir Páll og
Gunnar Árnason mágur hans Garð,
jörðin var stór og fólksfrek, og því
ærið starf tveim fjölskyldum þar að
búa, enda ekki efni til staðar fyrir
einn fátækan bónda sem Pál, að
kaupa svo mikla jörð; en 1911 kaup-
ir hann svo part Gunnars, og var þar
í Garði æ síðan; enda unni hann
þeim stað öðrum fremur.
Páll var maður vinsæll og vin-
margur, og kom það skýrt í ljós við
jarðarför hans, enda áður komið
fram á 75 ára afmælisfagnaði hans
í Garði, þar sem honum var fært
ávarp og peningagjöf frá fjölmörg-
um búendum Lj ósavatnshrepps, svo
og allmörgum Höfðhverfingum pen-
ingagjöf; einnig þá peningagjöf frá
Kaupfélagi Svalbarðseyrar, allt þetta
var vottur þakklætis fyrir unnin
störf í þágu margra mála, bæði
mannúðar- og félags-starfa.
Hyggja má að vinfestu sína hafi
Páll hlotið ekki sízt vegna þess hve
óþreytandi hann var við að leysa
vandræði annarra, því öllum vildi
hann gott gera, svo og að lítt féll
honmn að ræða um misgjörðir ná-
ungans fram yfir hóf; og mætti þar
margur af nema. Kristindómurinn
var honum hugþekkur, enda hafði
hann að sögn þann fasta sið, að
vera til altaris með fermingarbörn-
um í sóknarkirkju sinni.
Barngóður var hann og þótti lipur
kennari, en barnakennslu stundaði
hann af og til eftir að hann kom úr
Möðruvallaskóla.
Árið 1898 þann 21. okt. kvæntist
Páll eftirlifandi konu sinni Elísabetu
Ámadóttur frá Skuggabjörgum í
Grýtubakkahreppi, myndar- og ágæt-
iskonu, er var stoð heimilis þeirra;
eignuðust þau 8 börn, og eru nú 4 á
lífi, fóru þau hjón því eigi varhluta
af sorgum og margvísri mæðu lífs-
ins, en það jók þeim aðeins trúna
til alföður lífsins.
Að mörgum áhugamálum sínum
vannPáll með ótrúlegri þrautseigju
og má telja merkust þessi: dýralækn-
ingar hans, sem unnar voru með
kostgæfni og alúð, heppnuðust oft
og tíðum óskiljanlega vel, ef litið er
á alla aðstöðu hans til þeirra að-
gerða.
Þá áhugi hans á vegamálum, bæði
á fjallvegunum yfir Víkurskarð og
Flateyjardalsheiði, þar sem hann var
verkstjóri; leiðin yfir Víkurskarð
var eitt skeið fjölfarm leið úr nyrðri
liluta Fnjóskadals til Svalbarðseyr-
ar, enda þótt þar yrði ekki fullkom-
inn vegur lagður, kom þó sú vega-
gerð að miklum notum, þá var það
hans óskadraumur að yfir Flateyjar-
dalsheiði kæmi bílfær vegur, en sá
draumur rættist honum ei, en er við-
fangsefni framtíðarinnar.
Þá barðist hann harðri og langri
báráttu fyrir því að fá aðalfjárskila-
réttina, Lokastaðarétt, á sína Iandar-
eign, til að tryggja henni öruggan
sama stað, og þá hugsjón sína sá
hann rætast.
Síðast má nefna áhuga hans fyrir
því að sími yrði lagður norður um
dalinn, að Garði, sem og varð eftir
margra ára baráttu.
Gleðimaður var Páll, einkum
framan af ævi, og entist honum það
jafnvel til efri ára. Hann var alla
jafna frár á fæti. Ræðumaður var
hann góður, og næstmn jafnvígur á
að mæla af mmini fram, sem að
semja, skorti hann ekki gáfur, og
las talsvert, einkum er hallaði aldri,
flutti hann og við ýms tækifæri, ræð-
ur og þótti takast vel, og í seinni tíð
jafnvel prýðilega.
Aldrei var Páll í Garði auðugur
maður á veraldarvísu, en hafði þá
hjartahlýju til að bera, er mörgmn
er minnisstæð.
Vorið 1913 brann bærinn að
Garði, þ. e. a. s. baðstofa, húr og
eldhús, var það áfall mikið og efna-
legt tj on, þar sem lítið bjargaðist af
innanstokksmunum, en þá var af
ýmsum í sveit hans og næstu hrepp-
um honum réttar hj álparhendur, sem
þau hjón minntust æ síðar með hlý-
hug. En um haustið eru aftur risin
af grunni brunarústanna ný baðstofa
og eldhús, ásamt öðrum lagfæring-
um á viðliggjandi húsum; en svo
1932 lét hann byggja nýtt íbúðar-
hús; er það timburhús með stein-
kjallara, er stendur þar nú. Garður
stendur á krossgötum, ef svo mætti
segja, einkum fyrr, en nú, vegna
hinna tíðu ferðalaga um fjallvegi og
dali, jafnt vetur og sumar, sunnan
dalinn, norðan Flateyjardalsheiðar,
austan Gönguskarðs, og vestan Dals-
mynnis; var því oft gestkvæmt í
Garði, og margt erindið við bónd-
ann; korn sér þá vel að húsfreyjan
kunni þá list, að seðja svangan af
litlum föngum.
Páll var 6jálfstæðismaður að
pólitískri skoðun, oft stóð hann þar
sem kletturinn, er öldurnar brutu á,
en varð ekki úr vegi þokað. Páll var
vel meðaknaður á hæð, þéttvaxinn
myndarmaður, frjálsmannlegur í
fasi, og bar ellina vel, beinvaxinn,
en hvítur fyrir hærum, eigi bar hann
höfuðskalla, en fremur þykkt hár.
Nú er þessi höfðinglundaði mað-
ur horfinn okkur sjónum, en minn-
ingin um góðan og traustan sam-
ferðamann mun geymast í brjóstum
allra þeirra er mma fögru lífi og
óeigingjörnum störfum.
Guð blessi okkur, hinum fjöl-
mörgu vinum hans minninguna, og
biðjum hann að leiða vin okkar á
landið fagra handan við höf.
6. apríl 1949.
• •
Guðmundur
Sveinsson
BJARNASTAÐAHLÍÐ
áttræður 28. marz 1949.
Guðmundur er fæddur að Fremri-
Svartárdal í Skagafjarðardölum 28.
marz 1869. Sonur hjónanna Sveins
Guðmundssonar og Þorbjargar Ól-
afsdóttur. Er móðurættin úr Skaga-
fjarðardölum, en föðurættin úr
Eyjafjarðarsýslu. Tómas afi hans
bjó að Steinsstöðum í Öxnadal. —
Tveggja ára fluttist Guðmundur með
foreldrum sínum að Bj arnastaðahlíð
í Vesturdal. Þar hefir heimili hans
œtíð verið síðan. — Aldamótaárið
kvongaðist hann Ingibjörgu Frið-
finnsdóttur frá Ábæ í Austurdal. •—
Byrjaði þá þegar búskap í Bjarna-
staðahlíð, fyrst móti föður sinum,
en síðan að öllu og keypti þá jörð-
ina. Hafa þau hjón búið þar síðan
allt til ársins 1947, að yngri sonur
þeirra, Gísli, tók við. Áður var eldri
sonurinn, Sveinn, byrjaður búskap
utar í sveitinni (Árnesi), og einnig
eina dóttir þeirra, Snjólaug, (Hof-
grímsstöðum).
Guðmundur hefir jafnan verið
einn af traustustu búhöldum Skaga-
fjarðar, félagsmaður góður og dugn
aðarmaður hinn mesti, eins og hann
á ætt til. í Bjarnastaðahlið er mikið
og fagurt tún og nýlegt steinsteypu-
hús. Ber það hinum áttræða athafna
manni fagran vott. Og ekki einungis
Júninna Signrðardðttir
sjötug
Næstkomandi mánudag, þann 11.
þ. m. á ein af merkustu konum þessa
bæjar sjötugsafmæli. Er það frk.
Jóninna Sigurðardóttir frá Drafla-
stöðum, sem öllum konum þessa
lands — og þar með alþjóð — er
löngu kunn orðin fyrir hina miklu
og víðtæku starfsemi sína á sviði
matargerðar og húsmæðrafræðslu.
Hefir sennilega engin ein kona, ver-
ið þar fremri, síðan frú Elín Briem
leið.
Jóninna er fædd að Þúfu í
Fnjóskadal 11. apríi 1879. Voru for-
eldrar hennar merkishjónin Sigurð-
ur Jónsson og Helga Sigurðardóttir,
er þar voru þá búendur. En er Jón-
inna var 3ja ára gömul fluttu for-
eldrar hennar að Draflastöðum í
sömu sveit og þar ólst hún upp til
fullorðins ára. Var Draflastaðaheim-
ilið hið mesta rausnar- og myndar-
heimili. Börnin mörg og hin mann-
vænlegustu. Elzt þeirra ágætismað-
urinn Sigurður búnaðarmálastjóri.
— Um tvítugt stundaði Jóninna nám
í Kvennaskólanum á Akureyri, en
upp úr aldamótunum sigldi hún til
framhaldsnáms í Noregi og Dan-
mörku. Stundaði m. a. hússtjórnar-
og matreiðslunám í 2^/2 ár við Hus-
holdingsskole Vællegaard í Sorö og
Statens Lærerhöjskole í Kaupmanna-
höfn. — Eftir heimkomuna til ís-
lands hafði hún á hendi umferða-
kennslu í matreiðslu í þrjá vetur
með styrk frá Búnaðarfélagi íslands.
Rak því næst húsmæðraskóla hér á
Akureyri fjögur ár. Gerðist þá ráðs-
kona 6júkrahússins „Gudmanns
Minde“ og var það í 4 ár. Stofnaði
því næst Hótel Goðafoss og rak það
af hinni mestu prýði í nærfellt 30
ár, en hefir nú síðustu 3 árin rekið
matsölu í húsi sínu, Oddagötu 13
hér í bænum — og get ég af reynsl-
unni borið: „að þar er gott að
vera“.
Mikil eru verkin og vel hefir ver-
ið unnið, mun dómurinn um störf
Jóninnu — en eitt er þó merkast og
mun halda nafni hennar lengst á
lofti og það er matreiðslubók henn,
ar, sem nú er komin út í fimm út-
gáfum. Hefir merk frú hér í bænum
tjáð mér, að íjatreiðslubók Jóninnu
standi fyllilega samjöfnuð við beztu
danskar matreiðslubækur, en þeim
hefir jafnan verið við brugðið, enda
Danir kræsingamenn. Og það veit
ég, að þegar stúlka hér á Akureyri
trúlofast gefa vinkonur hennar henni
oftast matreiðslubók Jóninnu. Hún
á að vera leiðarstjarna hennar fyrstu
búskaparárin.
Ýmsum aukastörfum hefir Jón-
inna gegnt um dagana. Hún hefir
stjórnað konungsveizlum, sem hér
hafa verið haldnar. Verið prófdóm-
ari við Húsmæðraskólann á Lauga-
landi og við matreiðslunámsskeið
hér. Nú er hún formaður skólanefnd-
ar Húsmæðraskóla Akureyrar, enda
átt drjúgan þátt í stofnun hans.
Eg hefi þekkt Jóninnu Sigurðar-
dóttur í rúmlega hálfa öld. Var ég
tvö sumur, 1898 og 1899, smali á
hinu ágæta heimili hennar, Drafla-
stöðum. Faðir hennar var þá látinn,
en móðirin, Helga, bjó þar áfram
rausnarbúi. Leið mér þar vel og gaf
Jóninna mér svarta lambgimbur síð-
ara sumarið. Var það fyrsti fjárstofn
minn. Og mörgum er það, sem Jón-
inna hefir gefið um dagana og hlaup-
ið undir bagga með. — Gifst hefir
hún ekki, en 3 systur hefir hún alið
upp og mennt hið bezta. Hún hefir
jafnan verið fáskiptin og viljað láta
sem minnst á sér bera. En hún hefir
verið trygglynd og traust og sannur
vinur vina sinna er á reyndi. Dugn-
aður hennar og stjórnsemi verður
aldrei ofmetin — og hún er sann-
íslenzk kona eins og þær gerast bezt-
ar. —
Mætti henni auðnast að halda
heilsu og kröftum í áratugi enn, —
og allt snúast henni í hag og ánægju.
Það er ósk mín til sjötuga afmæl-
isbarnsins.
G. Tr. J.
dugnaði hans og eljusemi heldur og
æfilangri, órofa tryggð hans við átt-
haga og óðal. Guðmundur bóndi
hefir einnig verið hinn vaskasti
ferðamaður og fjallakappi. Munu
fáir núlifandi manna vera kunnari
afréttum og öræfum íslands hér
norðan jöklanna, heldur en Guð-
mundur, enda munu fáir hafa leið-
beint fleirum á þeim víðáttum cn
þessi áttræði sonur dalanna og ást-
mögur fjalla og heiða.
Heill og þökk sé Guðmundi í
Bjamastaðahlíð áttræðum sem heil-
steyptum syni íslenzkra dala!
Að ári geta gömlu hjónin — að
öllu óbreyttu nema tímanum —
haldið gullbrúðkaup sitt á iðgræn-
um brúðarbekk óðalsins trausta við
Jökulsá vestri.
J. Þ. B.
VIÐSKJPTAS AMNIN GUR
VEÐ PÖLLAND.
Undirritaður hefir verið í
Varsjá viðbótarsamningur við
íslenzk- pólska viðskiptasamn-
inginn frá 14. júní 1948, segir í
frétt frá utanríkisráðuneytinu.
Samkvæmt viðbótarsamningi
þessum er gert ráð fyrir, að Is-
lendingar selji Pólverjum m.a.
650 smál. af gærum og 20 þús.
tunnur af saltsíld, en kaupi i
staðinn 60 þús. smál. af kolum,
600 smál. af ómöluðum rúgi,
3000 smál. af rúgmjöli; 1000
smál. af sykri og nokkuð af
járni og stálvörum.
Viðskiptin á hvora hlið munu
nema nálægt 10 milj. ísl. kr.
»