Íslendingur - 05.01.1955, Blaðsíða 2

ÍSLENDINGUR
Karl-Aage Schwartzkopf:
A hvalveiðum fyrir Norðurlandi
(Framh.)
,,Hrefna!“ Það var Guðmundur, sem öskraði
úr tunnunni, og h. u. b. samtímis heyrðum við
blástur fyrir aftan bátinn, og sáum hina venju-
legu kollhnísu hvalsins. En að þessu sinni var
hann á leið undir bátinn. Guðmundur sá, er hann
á 3—4 metra dýpi rann undir afturhluta bátsins.
Eg skal viðurkenna, að ég skalf dálítið í hnjá-
liðunum.
Nú hafði stór hvalur, að líkindum tíu lestir,
heimsótt okkur. En hann gat með einu sporðkasti
brotið bátinn í smátt og gert hann að eldsmat.
Páll laut niður að fallbyssunni og beindi henui
niður að yfirborði sjávar framan við stefnið.
Sekúndurnar urðu eins langur og eilífðin. Speim-
ingurinn var ógurlegur. Augu Páls virtust vilja
kafa niður í djúpið. Guðmundur hékk út af
barmi tunnunnar.
En ekkert skeði.
Svo minnkaði spenningurinn verulega aftur.
En óróleikinn var ekki búinn. Við fundum það á
okkur, að hvalur þessi hafði áhuga á bátnum, að
líkindum af sömu ástæðu eins og biðillinn í Ax-
arfirði fyrir nokkrum dögum.
Hann hafði kynnt sér bátinn að neðanverðu, og
ekki látið í ljósi neina óánægju gagnvart honum.
Vafalaust mundi hann koma aftur, ef ekkert tæki
upp huga hans næstu mínúturnar.
Hvalur þarf ætíð umhugsunartíma, er haim
nemur staðar og tekur nýja ákvörðun. Þessi hval-
ur áleit að „Björgvin“ væri einnig hvalur, því
hann er málaður alveg eins og hvalur á botnin-
um og upp eftir hliðunum. Þegar hvalurinn
hringsólar umhverfis bát, er hringurinn oft svo
stór, að kílómetrum skiptir. Þá er hann að hugsa
um hinn nýja kunningja, og ef til vill, einnig um
gömul kynni. Hann hugsar um, hvort hann á að
skipta sér af þessu nýja, er hann sér í fyrsta sinn
eða hverfa á braut.
Hann hefir ekki hugmynd um, að fallbyssa
bíður hans, og skutull verður látinn sýna honum
„vinarhót“, sem hann væntir ekki.
Um þetta er hugsað, er menn vænta hvals. Mér
kom í hug frásögn Páls um það, hvernig tveir
hvalir eðla sig. Þeir synda hraðara og hraðara
hvor á móti öðrum, og rekast saman með mikl-
um hvelli. Þetta er öll eðlunin.
Við óskuðum þess, að hvalur færi ekki að
leika þennan leik við „Björgvin“.
„Hrefna!“ Guðmundur hrópar aftur. Nú sjá-
um við hvalinn koma upp á yfirborðið, í mesta
lagi fimmtíu metra framan við bátinn. Hann velt-
ir sér, heilsar með uggum og hverfur svo í hið
ókunna djúp, sem menn ætíð þrá að kynnast nán-
ar, þegar þeir eru lengi á sjónum.
Að þessu sinni er hvalnum alvara. Guðmund-
ur gefur merki með handleggnum viðvíkjandi á-
formi hvalsins. Við, sem á framþilfari erum, sjá-
um enn ekkert. En við finnum það á okkur, að
eitthvað muni ske. Eg sé að Páll fer nær fallbyss-
unni. og leitar betri fóstfestu og jafnvægis. Osjálf-
rátt hagræði ég mér, og skjálftinn er horfinn úr
hnjánum. Við höfum ekki tíma til þess að vera
hræddir. Við hugsum einungis um það, hvernig
fara muni. Ég óska eftir að sjá skutulinn þjóta
að markinu og sjá allan leikinn.
Nú kemur það!
Ég sá eitthvað breitt og stórt með rákum í,
koma rennandi nokkrum metrum undir yfirborði
sjávar. Það hefir beina stefnu á stefnið. Það er
neðri hliðin á hvalnum, sem upp snýr. Hann
syndir á hryggnum, er hann nálgast hina nýju
„hvalungfrú“. Hann kafar hægt inn undir stefn-
ið. Hann er stór eins og neðansjávarfjall. Ég sé
eitt augnablik hvalskíðin, áður en hið volduga
höfuð hverfur. Á eftir kemur hinn risavaxni
kroppur.
Páll hefir heint kanónunni svo mikið niður á
við sem mögulegt er, og miðar nákvæmlega og
heldur í trjábútinn, sem er á enda skottaugarinn-
ar. Páll miðar enn nákvæmar en áður. Svo rykk-
ir hann í eins og elding, og hvellurinn, sem kom,
ætlaði að sprengja eyru mín.
Menn sjá aldrei skutulinn, er líann þýtur á-
fram, en færið sést, sem rennur á eftir honum
eins og ormur, sem fylgir á eftir, hræddur að því
er virðist við einhvern, sem eltir hann. Þá skýt-
ur dökkrauðum fossum af blóði upp úr freyð-
andi sjónum, hár strókur af heilu, rjúkandi hvals-
hlóði skolast inn yfir framþilfarið. Páll fær þelta
yfir sig allan, og buxurnar mínar og stígvélin
verða löðrandi í hvalsblóði.
En það setjum við ekki fyrir okkur. Nú geríst
allt í fljúgandi fart. Færið hefir fylgt skutlinum
dyggilega eflir. Augnablik sé ég voldugan sporð,
er þeytir blóðugum sjónum óyndislega nærri
bátnum. Fyrsti belgurinn, sem er blár, er látinn
Hvalskurður um borð í „Björgvin ‘ ’lti
á rúmsjó.
falla í sjóinn. Það munaði litlu að ég færi með,
þar sem ég stóð við færið, sem lykkjast eða li.3-
ast út í sjóinn. Duflið hafði komið óþægilega við
mig og næstum tekið mig með. Ég settist því nið-
ur á þilfarið.
Hvalur, sem hefir fengið skutul í sig, dregur
aldrei bátinn á eftir sér. En það ímynda margir
sér. Það þyldi eklci skutullinn. Hann mundi
rykkjast út úr hvalsskrokknum, þegar í stað. Til
þess að stöðva ferðina, eru látin út mörg dufl
eða sæmerki og tunnur af ýmsurn stærðum. Þelta
er fest við færið. Báturinn fylgir á eftir til þess
að fullvissa áhöfnina um, hvernig allt fer að
stöfnum. Hafi hvalurinn ekki fengið banaskot,
geta menn þegar kvatt skutul, færi og dufl. Hval-
urinn kafar til botns og tekur allt draslið með
sér. En menn skjóta sjaldan á hval, án þess að
vera fullvissir um að hann fái dauðaskot.
Að þessu sinni vorurn við vissir í okkar sök.
Hinn mikli blóðbogi sannar það, að annaðhvort
hjartað eða lungun hafi fengið skotið. Ifvalir eru
ótrúlega lífseigir. Þeir geta farið nokkur hundr-
uð metra þrált fyrir það, þótt skutull standi í
miðju hjarta þeirra.
Nú eru öll duflin komin út. Þau þeysast áfram
eins og þau væru dregin af ósýnilegu afli. Við
höldum á eftir með vélina í fullum gangi. En
það er enginn afgangur af því að við fylgjumst
með. Annað slagið sjáum við hvalinn koma upp
fram undan okkur. Hann blæs og fleygir sér fram
Miðvikudagur 5. janúar 1955
á við annað slagið til þess að losna við hin ban-
vænu grip skutulsins.
Eftir h. u. b. hálfa klukkustund fer hraðinn að
minnka. Hvalurinn syndir í hringum, er minnka
á hverri mínútu. Hann er undir yfirborði sævar.
Hann hefir ekki haft þrek til þess að gera nein
stökk eða bægslagang. Hann er í dauðateygjuu-
um.
Duflin liggja kyrr. Við förum til hins fremsta,
og stöðvum mótorinn. Það koma upp bólur, og
niðri í djúpinu sýður. Blóðugur sjór kemur upp
í smá-fossum eða gusum. Þá kemur hvalurinn
upp. Hægt og hátignarlega rennur hið risastóra
höfuð upp úr vatnsskorpunni. Hið ógurlega gin
er uppglennt, og hin hvítgulu löngu skíði hanga
eins og kögur niður á ljósrauða, slétta tunguna.
Svo lokast ginið með hægð. Opnast aftur og lok-
ast. Alltaf dregur af hvalnum, og þessar hreyf-
ingar verða daufari og daufari. Umhverfis hinn
risavaxna hval er sjórinn litaður blóði.
Páll lyftir „fílabyssunni“, sem lilaðin er
sjDrengikúlu, og miðar á höfuð hvalsins, rétt við
öndunarholuna og hleypir af. Hinn afskaplega
stóri líkami titraði, ginið lokast í síðasta sinn.
Svo tekur risinn að sökkva. Blóðlitaði sjórinn
féll yfir hann. Bardaganum er lokið.
Með hjálp þilfarsvindunnar drögum við í flýti
inn línurnar og baujurnar, og smám saman lyft-
ist hvalurinn upp. Við látum gilda víra um sporð-
inn og „neðri vörina“. Þetta er stór hvalur. Hann
er h. u. b. eins langur og báturinn. Við festum
hvalinn við aðra hlið bátsins. Páll álítur þyngd
hvalsins sjö smálestir.
Við snerum skipinu í suðvestur og höfurn ferð-
ina til Húsavíkur. Það er mikil rigning. En við
veitum henni ekki athygli. Við erum glaðir eins
og börn. Páll fer að syngja „Hvalsönginn“. Það
er eldgömul, íslenzk drápa, er hinir gömlu vík-
ingar sungu á sínum tírna, er þeim með hinum
frumstæðu spjótum sínum og lensum hafði tekizt
að komast að og drepa þessa risa hafsins. Kvæð-
ið er í upphafi tilbreytingalítið og angurvært.
Svo vex máttur þess. Það harmar dauðastríð
hvalsins og flótta gegnum öldurnar. Endar moð
sigurgleði yfir hinum mikla feng, sem bætzt hef-
ir í húið. Hámarki sínu nær kvæðið, er það seg.'r
frá hvalsskurðinum og flutningi kjötsins heim!
Hvalskurðinn sé ég enn fyrir hugskotsaugum
mínum. Hann varð að fara fram á Húsavík. Guð-
mundur og Jóhann fóru að brýna hvalskurðar-
hnífana, sem eru um hálfur metri á lengd, svo
allt skyldi vera klappað og klárt, er við leggj-
umst að bryggju.
Gufuskip kom með hægri ferð fram úr regn-
móðunni. Það var m.s. Esja, eitt af Strandferðu-
skipum Skipaútgerðar ríkisins. Er hún á förum
milli Reykjavíkur og Akureyrar. Er þeir á Esju
sjá, að við erum með hval í eftirdragi, minnka
þeir enn ferðina og gefa merki, með gufuflaut-
unni: „Til hamingju! Góð veiði,“ hrópuðu þeir.
Við svöruðum: „Þökkum! Góða ferð!“ Með
tæplega fjögurra sjómílna hraða höldum við á-
fram til Húsavíkur. Alltaf gefum við hvalnum
auga, til þess að sjá, livort hann muni losna. Það
væri óneitanlega leiðinlegt ef hann sykki. Páll
sagði, að þvílíku hefði hann orðið fyrir. En
hann vildi ekki segja mér nánar frá~ því. Það
hefir orðið honum minnisstætt óhapp.
Hvalurinn okkar er vel festur við stjórnhlið
bátsins. Bægslið, er upp veit, veifar án afláts,
og virðist lifandi. En það eru hreyfingar skips-
ins, sem þessu valda. Hvalurinn er svo dauður,
sem hægt er. Guði sé lof fyrir það. „Björgvin“
hefði ekki verið öfundverður, ef stóri risinn
liefði verið lifandi eða hálflifandi.
Snemma næsta dag komum við inn á Húsa-
víkurhöfn. Okkur er heilsað af mörgum skips-
flautum. Það er ekki á hverjum degi, sem kom-
ið er með hval inn að bryggju í þessum geð-
fellda fiskimannakaupstað. (Framh.)