Íslendingur - 05.01.1955, Blaðsíða 4

4
ÍSLENDINGUR
Miðvikudagur 5. janúar 1955
Útgefandi: Útgájufélag íslendings.
Ritstjóri og ábyrgðarmaður:
Jakob Ó. Pétursson, Fjólugötu 1.
Simi 1375.
Skrifstofa og afgreiðsla í Gránufélagsgötu 4, sími 1354.
Skrifstofutíma:
Kl. 10—12, 1—3 og 4—6, á laugardögum aðeins 10—12.
Prentsmiðja Björns Jónssonar h.f.
Sennilegt að samstarfsrof leiði til
kosninga
Árið 1954, sem kvaddi okkur fyrir tæpri viku síðan, var íslend-
ingum um marga hluti gott ár. Það voraði óvenju snemma, og graj-
spretta var meiri en í meðallagi, heyfengur víða mikill, en nýting
misjöfn, einkum reyndist hún slæm um norð-austurhluta landsins
vegna sífelldra óþurrka, er leið á sumarið. Vetur lagðist snemnia
að, svo að erfiðlega gekk að ná heyjurn og garðávöxtum norðan-
lands og austan. Uppskera garðávaxta þó meiri en í meðallagi, þar
sem hún náðist öll óskemmd.
Til sjávarins reyndist árið misjafnt. Síldarleysi var íilfinnanlegra
en undanfarin ár, og bitnar það hart á atvinnulífi og afkomu fólks-
ins í sjávarbæjum og þorpum á Norðurlandi. Fiskafli liins vegar
vaxandi og sala sjávarafurða vel íryggð með viðskiptasamninguin,
m. a. austur fyrir járntjald.
Þótt veturinn settist snemma að, hefir hann ekki reynzt harður
það sem af er. Að visu umhleypinga- og stormasamur, en samgöng-
ur hafa Iítt teppzt á helztu samgönguleiðum á landi.
Slysfarir urðu með minnsta móti á árinu. Banaslys alls 51. þar af
sjóslys og drukknanir 20. Voru árið 1953 78 banaslys en 1952 63.
Á stjórnmálasviðinu hafa engin stórtíðindi gerzt. Samstjórn
Sjálfstæðis- og Framsóknarmanna hefir farið með völd og unnið
sameiginlega að undirhúningi þeirra stórframkvæmda, er málefna-
samningur flokkanna gerir ráð fyrir á næstu árum. Um stjórnar-
samstarfið skal hér að öðru leyti formanni Sjálfstæðisflokksins,
Ólafi Thors, gefið orðið, en um það fer hann þessum orðum í ára-
mótagrein, er hann ritar í Morgunblaðið 31. desember síðastliðinn:
„Margir hafa spurt mig um stjórnarsamstarfið og hversu horíi
um framhald þess. Um það er bezt að staðhæfa sem minnst. Sjálf-
stæðismenn leggja megináherzlu á að fá efnt fyrirheit stjórnarsált-
málans öllum þeim fjölda manns til gagns og blessunar, sem treyst
hafa Ioforðunum. Eiga þar hlut að máli jafnt kjósendur stjórnar-
flokkanna sem andstæðingar, þvi auðvitað þurfa menn jafnt húsa-
skjól, ljós og hita, svo nefnd séu tvö stærstu viðfangsefni stjórnar-
sinna, í hvaða flokki sem þeir eru. Okkur Sjálfstæðismönnum hefir
alltaf skilizt, að því fylgir þung skylda að hafa í aldarfjórðung ver-
ið öflugasti flokkur landsins og þó aldrei voldugri en einmitt nú.
Við höfum ævinlega reynt að vera þeirri skyldu trúir og viljum það
enn. í bili sjáurn við enga betri leið til þess en samstarf við Fram-
sóknarflokkinn. Það sker úr. Hitt er aukaatriði, þótt oft fylgi því
ýmsir annmarkar. Efa ég ekki að Framsóknarmenn hafi áhuga fyrir
framkvæmd stjórnarsáttmálans eins og við.
Ég tel fullvíst að a. m. k. flestir er mestu ráða í Framsóknar-
flokknum telji samstarfið við Sjálfstæðisflokkinn úrræðið, þótt
sumir kalli þeir það neyðarúrræði, og meina þó ýmist minna eöa
jafnvel annað en þeir segja. Er líka sennilegt að ýmsum Framsókn-
armönnum falli betur að starfa með Sjálfstæðismönnum en öðrum
eða telji það a. m. k. bændunum hagkvæmast. Þeim mun auk þess
ljóst, að nema því aðeins að margt breytist mikið er Framsóknar-
mönnum ekki auðið að stjórna landinu með öðrum en Sjálfstæðis-
mönnum. Og fæstir munu þeir gera sér vonir um að kosningar geti
á næstunni breytt þessu.
Samstarfið gengur líka vel, þótt annað mætti_ætla af ummælum
sumra blaða. En auðvitað eru menn oft leiðir hver á öðrum og
stundum úfnir, en þá bætir úr skák, að því meir sem menn kynnast,
því betur gengur að sjá ekki aðeins flísina í auga bróður síns held-
ur líka bjálkann í sjálfs síns auga. Skilningurinn á því, að sjaldan
veldur einn þá deilt er, og að réttlætið er ekki allt öðrum megin en
rangsleitnin hinum megin, glæðist. Vex þá kunningsskapur manna,
gagnkvæm virðing og vinátta og brúar margt fenið sem ella hefði
orðið kviksyndi.
Sennilegt er a8 samstarjsroj leiði til lcosninga. Af öllum atvikum
þykir mér fremur ólíklegt að til þess komi á næstunni. Þó er rétt að
menn sén viðbúnir, því það er jafnt nú sem ella í stjórnmálum, að
„óvíst es að vita,
hvar óvinir sitja
á fleti fyrir“.“
Maginn í ólagi. — Skyggnzt í
„Fórur“. — Bjóðum gleðilegt ár
á okkar eigin máli.
í GÆR mætti ég miðaldra
manni, sem ég er málkunnugur,
og þótti mér hann bæði fölur og
fár. Innti ég hann eflir, hvort
hann væri eitthvað krankur. Kvað
hann svo vera. Maginn væri í ó-
lagi eftir jólaboðin og áramóta-
sjússinn, og hann væri sísyfjaður.
Kæmist sjaldan í svefn fyrri en
síðari hluta nætur, en notaðist
bezt að sofna snemma. Kvaðst
hann telja jólaleyfið svonefnda
erfiðasta tíma ársins. Þó kvaðst
hann ekki halda jólaboð eða
sækja þau meira en almennt gero-
.st, en þau væru víða gengin úr
hófi. Það væri að sjálfsögðu á-
gæ'.t og skennnlilegt að heim-
sækja vini og ættingja eða fá þá í
neimsókn, rabba við þá og grípa
í spil við þá, en hið slfellda og
samfellda steikarát dag eftir dag
neð kaffiþambi og lertuáti væri
jkki nerna fyrir hákarlsmaga. Og
vökur nótt eftir nólt væru engum
hollar, hvorki ungum né gömlum.
Svo varð ekki meira úr viðræð-
am. Maðurinn s'rauk sér um
rnagann, .geispaði ferlega, kvaddi
og stauiaðist áleiðis heirn til sín.
Ilann bar í hendinni lítið fisk-
þunnildi, sem hann hefir líklega
ætlað að gæða sér á ofan í steik-
urnar og terturnar.
ÉG VAR AÐ LESA í Fórum
Steingríms Sigurðssonar um jól-
in, og rakst þar á grein urn Akur-
eyri, sem mér finnst um ýmsa
hluti merkileg. Lýsing hans á áliti
Sunnlendinga, og þá einkum
Reykvíkinga á Akureyringum er
svo sönn og einarðleg, að margir
mundu vilja skrifað hafa. Við
höfum að sjálfsögðu margir heyrt
þessa lýsingu áður og hugleitt,
hvort hún væri rétt og makleg. Ég
get ekki neitað því, að mér finnst
lýsingin nærfærin. Akureyringar
skemmta sér helzt ekki nema í
smáhópum, klúbbum eða klíkum.
Hvenær sjáum við Akureyringa
skemmta sér jafn vel saman og t.d.
Reykvíkinga á þjóðhátíðardag-
inn? Og hvernig gengur yfirleitt
að nudda Akureyringuin til að
mæta á fundum í sínum eigin fé-
lögum?
EN ÞEGAR RÆTT er um
„danósuna“, sem hann svo
nefnir, mætti gjarna geta þess,
að sá þokki, sem Akureyri ber í
augum margra aðkomumanna, er
fyrst og fremst hinum dönsku Ak-
ureyringum að þakka, og á ég þar
við trjágróðurinn og hlómarækt-
ina. Sjálft höfuðstolt bæjarins, —
Lystigarðurinn, er stofnaður fyr-
ir forgöngu danskættaðra kvenna.
En ekki meira urn það.
SKELFING GETA MENN snið-
gengið íslenzkuna, þegar þeir eru
að óska hver öðrum gleðilegra
jóla eða nýárs. „Gleðileg jólin“,
gleðilega „rest“ og gleðilegt
„nýtt ár“ (Nyt aar) er yfirgnæf-
andi, í stað þess að segja blátt á-
fram Gleðileg jól og gleðilegt ár
eða nýár. Meira að segja ?ru
blöðin farin að nota dönskuna í
nýárskveðjum fyrirtækja, og
ættu þau þó að vera þarna á verði.
Vísnabálkur
LEIÐRÉTTING.
„íslendingi“ ber ég boð,
bið hann mér að veita stoð,
Orðið mitt var „efnishroð“.
Ur því gjörðist síðan ,,-hnoð“.
Svarlur.
Ferskeytlur
EFTIR
ÝMSA HÖFUNDA
r-1
Guð á liæðum gefi frið
gleði, næði’ og yndi.
Forði skæðum synda sið,
sendi í mæðu styrk og lið.
Höf. ókunnur (gömul).
Málsháttur svo mætur kvað
menn ei ráði næturstað.
Gefi allir gætur að,
guð svo vera lætur það.
Höf. ókunnur.
Iiestavísa.
Gráa hestinn met ég minn
meira en prest á stólnum,
þó hann lestur semji sinn
og sé í bezta kjólnum.
Höf. ókunnur.
Þeir sem spinna um sig yzt
orða þynningunni.
Granna sinnin fjörga fyrst,
— falla í kynningunni.
Höf. ókunnur.
Þerrihóll.
Liggur Steinar hér í hól
hjá Elliða bænum.
Vot hvar dögg í vorsins sól
vefur skrúða grænum.
Vísan eftir Símon Dalaskáld,
kveðin um Þerrihól á Elliða á
Snæfellsnesi, en þar á Steinar Ön-
undsson (Sjóna) að vera heygð-
ur.
I tilefni af því að ungur maður
kvæntist aldraðri konu var kveð-
ið:
Er hún fölnuð eins og strá
eftir norðanhrynu.
Nýju hjónin nefna má
nýgræðing og sinu.
Höj. ókunnur (snœfellsk).
Um leirskáld eitt er seldi kvæða-
bók sína og fór víða, kvað Guð-
rnundur Friðjónsson á Sandi:
Víða flækist, betlar brauð,
brags við klæki iðinn.
Mestan sækir andans auð
út á skækjumiðin.
Staka.
Helgimyndir heimskunnar,
hyllir blindur fjöldinn.
Svo fer yndi æskunnar
allt í syndagjöldin.
Þormóður Pálsson.
/ kirkjugarði.
Langt er síðan lék ég hér
lífs með engan dofa.
Fúnir undir fótum mér
frændur og vinir sofa.
Höf. ókunnur (gömul).
Lífs á stræti uggvænt er,
að þú mætir trega.
Hafðu fætur fyrir þér, ,
farðu gætilega.
Síðari hluti vísunnar gamail,
en fyrri hlutinn eftir Jón G. Sig-
urðsson frá Hofgörðum.
Haust.
Sumri hallar, svöl er tíð
sólar valla nýtur.
Skreytir fjalla freðna hlíð
feldur mjallahvítur.
Jóh. Sigurðsson frá Engimýri.
Fyrsti snjór.
Yfist sjór við yztu sker
öldur stórar vekur.
Fyrsti snjórinn fallinn er,
frostið Ijóra þekur.
Stefán Jónsson, Stokkseyri.
Jón G. Sigurðsson frá Hof-
görðum hefir kveðið eftirfarandi
vísur:
Kveðið unt nótt.
Yndisglætu ei ég finn
að mér bætist styrkur.
Ifúmi grætur himinninn,
hvílíkt næturmyrkur.
Astin kveikir.
Ástin kveikir oft í leik,
ástar steikju funa.
Ástin reikul oft þó sveik,
ástar veikan muna.
Ástir brenna ýmsa rnenn,
ástir sennum valda.
Tryggðum kvenna engar enn
ástarspennur halda.
Illt er að kljást við kvenfólkið
kærleiks brást það heitum.
Þó er ástar ástandið
einna skárst í sveitum.
Til Fálkabrossbera.
Misjöfn gefast mönnum hnoss
— mitt er um það að skrifa.
Þú hefir fengið Fálkakross
fyrir það eitt að lifa.
Æðra samt þér auðnist hnoss
entum lífs að vetri.
Himnaríkis heiðurskross
hjá ’onum Sankta-Pétri.
Efalaust mun einnig þá
unt það kastað tening.
Hvort ég lífs við lok skal fá
lítinn heiðurspening.
Kærleiksdrjúgur karlinn er
kænn í orði’ og verki.
Eg er að vona hann ætli mér
eitthvert heiðursmerki.