Íslendingur - 08.01.1965, Blaðsíða 5

stæðastan þeim, sem kynntust
honum náið, heldur manngæzka
hans, hreinlyndi og drengskap-
ur. Skap hans gat ólgað eins og
íslenzkur veðurofsi, en það var
einnig milt og blítt eins og ís-
lenzkt veður getur fegurst ver
ið. Flest munum við fremur
vilja á íslandi búa en í nokkru
öðru landi, þótt veðurfar sé þar
þægilegra. Eg held, að skap-
lyndi Ólafs Thors hafi öðru
fremur laðað menn að honum,
þótt margir yrðu fyrir óþægileg
um gosum einstöku sinnum. Ein
fyrstu kynni mín af Ólafi Thors
voru þau, að hann jós yfir mig
bullandi skömmum, og ýmsa
dembuna átti ég eftir að fá, er
samstarf okkar varð nánara, og
flestir nánustu samstarfsmanna
hans geta vafalaust sagt svip-
aða sögu. En einhvern veginn
var það svo, að hjartahlýjan og
vinarhugurinn milduðu svo orð
in, sem stundum gátu verið
býsna hörð, að í stað sárinda
urðu vináttuböndin sterkari og
það var þá heldur ekki af hans
hálfu verið að erfa það, þótt
einarðlega væri svarað.
Á því sjö ára skeiði, sem ég
var framkvæmdastjóri Sjálf-
stæðisflokksins, átti ég svo náið
samstarf við Ólaf Thors, að við
töluðum saman flesta daga og
um hin óskyldustu málefni. Þá
fann ég bezt hina miklu mann-
kosti hans og skildi til hlýtar
svar eins hins ágætasta þing-
manns Sjálfstæðisflokksins, sem
á sínum tíma neitaði að styðja
Ólaf Thors við myndun nýsköp
unarstjórnarinnar, þegar ég
spurði hann hvernig þá hefði
tekizt að forða klofningi í flokkn
um. Hann svaraði eitthvað á þá
leið, að menn gætu gert það
fyrir Ólaf Thors, er menn gerðu
fyrir engan mann annan. Eg
minnist þess oft í mestu anna-
tið Ólafs Thors sem forsætis-
ráðherra, að hann hringdi til
mín til þess að spyrjast fyrir um
einhver persónuleg vandamál
þingmanna eða annarra vina og
kunningja og velta fyrir sér úr-
ræðum til þess að bæta úr þeim.
Ólafur Thors komst ekki hjá
því um dagana að taka margar
og vandasamar ákvarðanir.
Halda mætti, að maður, sem svo
oft var kjörinn til leiðsagnar
um hin örlagaríkustu mál þjóð-
arinnar, hefði smám saman mót
ast svo, að hin minni mál yrðu
honum léttvæg, en mér er sér-
staklega minnisstætt hversu
hann alla tíð átti erfitt með að
gera ráðstafanir, er gætu sært
einhvern persónulega. Þannig
var manngæzka hans. Það var
oft reynt að gera Ólaf Thors
tortryggilegan með því, að hann
væri málsvari útgerðarauðvalds
og atvinnurekendavalds. Þær
raddir hljóðnuðu að vísu mjög á
síðari árum, enda fjarri öllum
veruleika. Ólafur Thors trúði á
framtak einstaklingsins sem
hinn sterkasta aflgjafa framfara
í landinu, en hann var aldrei
myrkur í máli víð atvinnurek-
enduraa um það, að þeir ættu
að vísu að fá eðlilega umbun
síns framtaks, en til þess væri
þeim þó fyrst og fremst veitt
athafnafrelsið að bæta lífskjör
alls almennings. Og ég minnist
orða hans í atvinnurekendahópi
eitthvað á þessa leið: Ykkur
þarf ekki að hjálpa, því að þið
getið bjargað ykkur sjálfir, en
flokkurinn þarf að sjá hinum
efnalitlu farborða.
Það varð hlutverk Ólafs Thors
að leiða Sjálfstæðisflokkinn
gegnum hina mestu pólitíska
umbrotatíma, þegar ný viðhorf
sýndu fánýti margra gamalla
kenninga, mörg grundvallar-
vandamál voru skoðuð í nýju
Ijósi og ný kynslóð kjarnorku-
aldar var að vaxa upp. í gegn-
um allt þetta mikla öldurót
leiddi Ólafur Thors flokk sinn
eigi aðeins óskaddaðan heldur
sterkari en nokkru sinni fyrr.
Þá kom sá eiginleiki Ólafi í
beztar þarfir, að hann var aldr-
ei kreddubundinn heldur fyrst
og fremst mannlegur. Honum
var það meir að skapi að hlusta
á hjartaslög mannlífsins í kring-
um sig heldur en ríghalda í
kennisetningar. Grundvallar-
stefnuna, trúna á einstakling-
inn og baráttuna fyrir þroska
hans og velgengni, boðaði hann
alla tíð á þann hátt, að
unga kynslóðin fann það vera
boðskap líðandi stundar en ekki
fortíðarkreddukenningu. Eg
átti þess oft kost að ræða í ein
rúmi við Ólaf Thors um stjórn-
málaviðhorf hans. Þær viðræð
ur hafa reynzt mér ómetanleg-
ar og jafnframt sýnt mér inn í
hugskot göfugs manns, sem átt
hefir þá hugsjón stærsta að nota
það mikla traust og vald, er
honum var veitt, þjóð sinni til
sem mestrar farsældar.
Ólafur Thors taldi ísleridinga
aldrei þurfa að biðja afsökunar
á smæð þjóðarinnar, og aldrei
var reisn hans meiri en í um-
gengni við ráðamenn hinna
stóru þjóða. Ummæli margra
þessara manna leiða glöggt í
ljós hrifningu þeirra og virð-
ingu fyrir leiðtoga hinnar litlu
þjóðar við nyrzta haf. Sagan á
síðar eftir að leiða í Ijós, hversu
þessi þáttur í framkomu og mál
flutningi Ólafs Thors hefir ork
að miklu í þá átt að sanna til-
verurétt okkar litlu þjóðar í
umbrotasamri veröld.
Það er á engan hallað þótt
fullyrt sé, að nú sé af sjónar-
sviði okkar þjóðar horfinn svip
mesti stjórnmálamaður samtíð-
arinnar. Hann vann þjóð sinni
Frá útfararathöfninni í Dómkirkjunni.
ómetanlegt starf, hann var sam
herjum sínum eigi aðeins mik-
ill leiðtogi heldur eigi síður
sannur vinur og hann ráðstafaði
sínum pólitísku völdum á þann
hátt, að eigi varð á betra kosið.
Það er erfitt að hugsa sér
ís’.enzkt stjórnmálasvið án Ól-
afs Thors, en lífið verður að
hafa sinn gang, og það væri
sízt í anda hans að sýta orðinn
hlut heldur að einbeita sér með
krafti og kjarki að vandamál-
um líðandi stundar.
Eg kveð með trega góðan vin
sem ég á mikið að þakka. Öll
var hans lífsganga með þeim
manndómsbrag og mannúðar-
hug, að ég veit að framtíðartil-
veran mun verða honum ham-
ingjurík. Hans ágætu og mikil-
hæfu eiginkonu og öðrum ást-
vinum bið ég blessunar guðs.
Guð blessi för þína til fyrir-
heitna landsins, kæri vinur. Vin
arhugur og þakkarkveðjur tug
þúsunda vina og samherja
fylgja þér.
Magnús Jónsson
ÞEGAR Ólafur Thors hverfur
af því sviðinu, sem takmarkað-
ast er og bundið fáeinum ævi-
árum aðeins, segir maður við
mann: Hér hefur orðið mikið
skarð fyrir skildi og mun lengi
standa autt og ófyllt.
Einu gildir næstum, hvort
viðræðan er við sti-jábýlismann
norður í landi, austur eða vest
ur, ellegar við íbúa Stór-Reykja
víkur. Þetta er almannarómur
og alþjóðarálit. Einu gildir einn
ig eða næstum því, hvort í hlut
á samherji Ólafs Thors eða svar
inn andstæðingur, er áður hlóð
að honum áfellisorðum og orða
leppum, sem ekki er eftir haf-
andi. Nú geta merin verið á
einu máli um, að þar sem hann
fór, hafi mikill þjóðarleiðtogi
um götu gengið, sem verðskuld
að hafi mikla tiltrú og mikið
traust. Eg rek ekki æviferil Ól-
afs, enda væri það mikil bók
að skrifa. Eg ber ekki einu sinni
við að rekja drög að áthafna-
sögu hans. Það munu aðrir gera
á mörgum stöðum bæði nú og
síðar. Það er aðeins svipmót
þessa úrræðamanns, atgervi og
eldsnögg viðbrögð, sem vaka
skýrast í huga mér. Fjöldi at-
vika er mér ógleymanlegur. Eg
minnist hins glaða og reifa
manns í karlmennsku hans og
ósérhlifni, þegar vanda bar að
höndum. Eg minnist hins fima
manns, sem greip hvert spjót á
lofti og sendi til baka. með eld
snöggu snarræði. Eg minnist
hins lífsglaða manns, sem ævin
lega hafði spaugsyrði á hrað-
bergi, jafnt þó þungar áhyggj-
ur dyldust undir yfirborði. Eg
minnist þess manns, sem gerði
góðlátlegt gaman að örðugleik
um í sinn hóp og engu síður
góðlátlegt gaman að sjálfum
sár, meðan hann leitaði úri'æða
sem hann var mjög fundvís á
og flestum öðrum fremur. Eg
minnist hins fyndna manns og
orðfima, sem með einu orði eða
leiftrandi setningu gat hrifið
áheyranda og komið heilum
hóp hlustenda til að veltast um
(Framhald á blaðsíðu 2).
ÍSLENDINGUR