Íslendingur - Ísafold - 14.10.1970, Blaðsíða 6

J ÍSLENDINGUR-ÍSAFOLD - MIÐVIKUDAGUR 14. OKT. 1970.
Kvef er o Igengasti
bækur
sjúkdómur heims
Þrátt fyrir miklar framfarir í
lækrr’vísindum s’ðustu áratug
ina. hefur enn ekki tekizt að
finnr nnn áhrifaríkt meðal við
kvefh E:g’n’ear er F"ð fu’"ðu-
legt, bnr sem kvef er langal-
genqpsti sjúkdómur ’ he:min-
um 0" jefnfrpmt sá d”r»sti. hví
að h»nn kost«r hjóðfsiösin
jjiprci" siúkrpdaaa.
Penc’h’n hof'.ir ektr! áhrif á
sjálft kvef’ð heidin- á '’á sjúk
dóm° sem oft fv'pja svo sem
bronch'tis limcrnabólm' evrna
bóipu o f’ Tipcc yecrne »r hörn
um oa fid'n’-ðnum r>ff aefið
pen'O’l’in yið Irvpf’ +'' " * '"’m;l
í Vfi17 fimir f»rlrri]r>7U]p.
r>^r\" n^'"
er bað veana bess að sjúk-
d^Wrx,í*^dv^:rtn 0»* a]r\r’
TÍP VioMnr y«;rp Vmrnr gru
m;kbi mír,r»; en oít
gpanctp^tf ]i''Vtpvnirn <'f'm hooot
0r pfS plo n |riöfca«»^i o^n noöj -
um . bá er mid-T erf’U að ala
Veiriir a rpnncóknorctnfnrn. —
Þær brífact aða!ns á fó'ki eða
dvrum nán«r tii teV’ð ’ "fandi
frumum frá öndunarfrerum
þeirra.
M’ð.stöð a'he’msrannsókna
á \ °fsjúkdnmum er : stóru
sjúkrahúsi í Enfdandi. sem
ekki fmst v’ð ann"-’5 en rann-
sókn’r á bessu sviði.
Skólar —
Framhald af bls. 4.
Gapnfræðaskólinn í Siglu-
firði var setfur 1. ok'óber. —
Nemendur eru tæn'eaa 160 í
átta deiidum. Kennarar eru
þeir sömn og í fvrra. sjö fast-
ir oa fjórír stundakennarar.
Kennsla er þenar komin í
fu'lan aarip o° er h”n í mjög
svimiðu form: oa áð”r. Ekki
voru tök á að hefia h’'na ný-
formuðu. eð'isfrmð:kennslu
venna c1"orfs á nóau aóðri að-
stöðu. V°”ður hún va“ntfin]ega
tekin unn nmsta ár. Gerð var
könnun á möanle''rum með að
komn á fót framha'dsdeild á
þessum vetri, en hátttaka
revndist eklc' vera nresileg. —
Miðað er við lú nemendur
sem 'ánmarksfjölda. — Reynt
verður aftur næsta haust.
Húsrúm er nóg við skólann
með því að tvísetja í hann að
hluta.
Íslendinfflit
-ÍsHíoíd
Útgefandi: Útgáfufél. Vöiður hf.
Ritstjóri: Sæmundur Guðvinsson.
Framkv.stj. Oddur C.Thorarensen.
Skrifstofur að Hafnarstræti 107,
3. hæð, Akureyri. Afgreiðslu- og
auglýsingasími 21500, ritstjórnar-
sími 21501. Prentsmiðja að Gler-
árgötu 32, 2. hæð, Akureyri. —
Sími prentsmiðjustjóía 21503. —
Kvefveirur skiptast í 10 mis
munnndi hópa, og í hverjum
hón evu svo aftur nokkrar teg-
rnd'r h"nn'g að vel má segja
?ð t’I sóu yfir 100 mismun-
” nd' kvefveirur. Þær gefa
-niriu siúkdómsmynd,
'"”T" hyí miður ekki hver
"fr" með tf'iti ti) ónæm-
on veana getum við
■■„""•a '•'•"'•jv kvefoestina eftir
- - T " áhrif kve’fveira séu
’O- há for kvefið stundum
mnivn ; nefjð á okkur og höf-
uóið. oq stundum meira fyrir
brjóstið.
E' hægt að láta bólusetja
•r „:a lákvætt svar við
’ -v.-r’ -nnrn'npu væri ánægju-
’"at. sórstnklega fyrir þá, sem
oÞ fá kvef og eru ef til vill frá
v’nnu hess vegna. Erlendis er
e:t*hv;>ð gert af því að bólu-
setja fó'k við kvefi og þar er
hó'tmfni, Því miður er ekki
hmqt eð btanda saman 100
ve:rum í eitt bóluefni, en fram
'eitt hefur verið bóluefni úr
8 — 9 mikilvægustu tegundum.
Það hefur reynzt sumum mikil
hjá'p, en ekki hrifið á aðra.
Bezta vörnin er sú, að halda
sig í fjarlægð frá þeim, sem
kvefaðir eru, því smitið breið-
ist strax út í loftið, þegar hóst-
að er eða hnerrað. Góð mót-
staða í líkamanum hefur mik-
ið að segja, þess vegna eru
færri kvefsjúkdómar að sumr-
inu, þegar flestir stunda úti-
vist og sólböð að einhverju
leyti. Yfir veturinn ber okkur
að hafa mataræðið gott og rétt
samsett, hafa sérstaklega nóg
af A og C vítamínum. þar eð
skortur á þeim gerir slímhúð-
ina móttækilegri fyrir smitun,
Gömlu og góðu húsráðin
aean kvef’, rcmmtoddý eða
knnírhsstauD, hafa vermandi
oa örfcndi áhrif og eru þess
veana hæaileq, en hafa ekki
frpkeri áhrif á framvindu
'-’>"fc;nc Maqnv). Codeimagn-
•' nn hncS háttar meðul draga
ur áhrifirm kvefs. svo sem ó-
Fporrindnm í nefi oq höfðí, en
ct>,Hn ekki tímann, sem kvefið
varir.
Þeaar við fáum kvef, er bezt
að Iepaiast í rúmið. a. m. k
mpAnn kvefið er. í hámarki,
hó f'estum finnist nú varla
ástæða til hess eða tími. Hvíld
er bezta lækningin, og sú eina
sem hörf er á, ef ekki er um
fvjqikvilla að ræða.
Hiá börnum, sem oft fá
kvef. eru eitlarnir í efra hluta
koksins. bak við nefið, stund-
um stórir og ljótir og þarf þá
að fjarlægja þá.
Smábörn, sem þurfa að
sjúga, geta það oft ekki, ef
nefið er stíflað af kvefi. Þeim
má gefa sérstaka nefdropa, —
þeir geta líka verið gagnlegir
fullorðnu fólki, sem hætt er
við bólgu í nef og eyru með
kvefi.
Og að endingu, sumir eru
með þeim ósköpum fæddir, að
fá aldrei kvef, en við hin verð-
um að sætta okkur við það án
þess að kvarta, — nema í hófi.
Hjariað og gæzla þess
Þrátt fyrir miklar framfar-
ir í læknavísindum og stöðuga
sókn heirra gegn sjúkdómum,
hrörnun og dauða, gefst al-
menningi vart að sama skapi
aukinn kostur hagnýtra
fræðs'uríta, er efli vilja hans
oa qetu til að verjast og vinna
á he:m meinum. sem sitja um
he;'cu. h«ns og líf. Það má því
h”kip t’ð'nd.nm sæta, þegar við
v>">tíct a markaðinn nýtt rit um
^ess konar efni. og þá ekki
hvað sízt, ef það á erindi við
a'lan borra manna í svipuðum
mæli og „Hjartað og gæzla
hess“, sem Almenna bókafé-
laqið sendir frá sér þessa dag-
ana.
Bók þessi kom fyrst út í
New York á sl. ári og hlaut
bá strax mikla útbreiðslu. Höf
undur hennar er bandarískur
bjartasérfræðingur og geim-
fara'æknir, dr. Lawrence E.
I pmb. en Þorsteinn Þorsteins-
sun dósent í lífefnafræði við
Háskóla íslands, hefur þýtt
hana og búið textann í hend-
ur íslenzkum lesendum. Þá
skrifar ennfremur Árni Krist-
jánsson, hjartalæknir, formála
fyrir bókinni.
„Hjartað og gæzla þess“
fjallar, eins og nafnið bendir
til, um starfsemi hjartans og
þá sjúkdóma í æðakerfi, sem
varoa æ vofeiflegri skuggum yf
ir örlög manna í menningar-
löndum nútímans og valda þar
fleiri dauðsföllum en allir aðr
ir sjúkdómar saman lagðir. —
Þetta á sérstaklega við um
iðnvæddar þéttbýiisþjóðir, en
e'nnig hér á íslandi gætir hinn
ar sömu, uggvænlegu þróunar
í vaxandi mæli. Þannig voru
árið 1967 fjörutíu og fjögur
af hverjum hundrað dauðsföll
um komin til fyrir kölkun í
hjarta, heila eða annars stað-
ar í æðakerfinu. En því fer þó
viðs fjarri, að bókin fjalli ein-
vörðungu um hegðun þeirra
sjúkdóma, sem hún tekur til.
Höfuðmarkmið hennar er að
kenna mönnum að verjast hin
um mikla vágesti í tæka tíð og
jafnframt að veita þeirn, sem
þegar hafa kennt kransæða-
sjúkdóms eða skyldra tilfella,
hagkvæm ráð til að halda sjúk
dóminum í skefjum og jafnvel
að vinna bug á honum. Þá er
oq leikmönnum leiðbe;nt um
einfaldar aðferðir til að bjarga
lífi manna, sem fengið hafa
hjartaslag, en vankunnátra í
])eim efnum hefur kostað
mörg mannslíf.
. Hjartað og gæzla þess“ er
bók sem varðar alla, unga sem
gamla, og þá einnig m. a. for-
cldra, sem standa frammi fyr-
ir þeim vanda að temja börn-
um sínum lífsvenjur og holl-
ustuhætti. Öllu þessu fólki
miðlar hún fræðslu, sem fyrr
eða síðar kann að bjarga lífi
þess sjálfs, ástvina þess eða
annarra. Og sannast þá það,
sem sagt hefur verið um bók-
ina, að e. t. v. sé þetta „mikil-
vægasta bókin, scm mönnum
geti borizt í hendur.“
Bókin er 214 bls. í stóru
broti, prentuð í Setbergi og
bundin í Félagsbókbandinu. —
Kápuna gerði Ástmar Ólafs-
son.
Skáldsagan Mobý Dick
komin út
Komin er út hjá Almenna
bókafélaginu skáldsagan
„Mobý Dick“ í íslenzkri þýð-
ingu eftir Júlíus Havsteen. Er
hér um að ræða eitt stærsta
skáldritið, sem félagið hefur
komið á framfæri við lesend-
ur sína, og tvímælalaust það,
sem er þeirra frægast.
„Mobý Dick“ hefur lengi átt
fast sæti í bókaflokkum, sem
birta fremstu skáldsögur
heims, og hefur enginn horið
brigður á, að þar eigi hann
heima. Samt vill svo til, að fá
eða engin þau verk, sem heints
bókmenntasagan kann deili á,
hafa átt sér jafnóvænt örlög
sem þessi skáldsaga. Höfund-
ur hennar, Herman Melville
(1819—1891) var bandarískur
og hafði á unga aldri getið sér
frægð fyrir fyrstu bækur sín-
ar, en með Mobý Dick, sem
hann skrifaði þrítugur, var í
raun lokið framaferli hsns — í
lifanda lífi. Bókinni var tekið
af fádæma skilningsleysi og
fjörutíu árum síðar, þegar Mel
ville lézt, flestum gleymdur,
óraði víst engan fyrir því, að
þessi sama saga mundi að
mannsaldri liðnum skipa hon-
um á bekk með stærstu önd-
vegishöfundum allra tíma.
Það var fyrst eftir 1919, að
augu manna opnuðust fyrir
þessu milcla skáldverki, en
allt frá þeirri stund hefur það
farið óslitna sigurför um heim
inn og selzt í milljónum ein-
taka. Þær bælcur og ritgerðir,
sem skrifaðar hafa verið um
höfundinn og verk hans, eru
fleiri en tölu verðf á komið,
og vart mun nokkurt það skáld
verk síðari tíma, sem ortar sé
vitnað til í bókmenntalegum
umræðum en Mobý Dick. Ber
þar m. a. til, hversu þetta ein-
stæða skáldverk er, þrátt fyrir
einfaldleik hinnar ytri frásagn
ar, margslungið að stíl og lík-
ingamáli, jafnframt því sem
það er í senn nútímalegt að
byggingu og með fornlegu yf-
irbragði, oft ærið stórskornu,
sem leiðir hugann að Hómer,
Islendingasögunum og Gamla
testamentinu. „Önnur eins bók
hefur aldrei verið skrifuð og
mun aldrei verða skrifuð,“
varð víðkunnum gagnrýnanda
brezkum að orði, er hann las
Mobý Dick í fyrsta sinn.
Það er því ekki vonum fyrr,
að þessi skáldsaga kemur út á
íslenzku. Júlíus Havsteen,
sýslumaður, varði um árabil
tómstundum sínum til aö þýða
hana og lauk verkinu nokkru
fyrir andlát sitt. Er auðséð, að
hann hefur kunnað vel sam-
neyti við hinar skapsterku per
sónur sögunnar, sem heyja ör-
lagabaráttu sína við innri og
ytri máttarvöld, mitt í máttugvi
einsemd hinna óravíðu heims-
hafa, sem í frásögninni af
Mobý Dick táknar eigi aðeins
mikilfenglegt atburðasvið, —
heldur sjálfstæða veröld, sem
ýmist er ógnþrungin eða heill-
andi.
Bókin er 478 bls. í stðru
broti, sett og prentuð í Prent-
smiðjunni Odda og bundin 1
Félagsbókbandinu. Torfi Jóns
son gerði kápuna.
og rit
Persónuleg
jólakort
eftir yðar eigin filmum, eru skemmtilegustu jólakortin,
sem þér getið sent ættingjum og vinum. — Komið með
filmu, gamla eða nýja, með svipmynd úr fjölskyldulíf-
inu, eða öðru því, sem þér viljið hafa á jólakortinu, og
við gerum kortið. — Komið strax og tryggið afgreiðslu
í tíma. — Pantanir í jólakort í litum aðeins teknar til
31. október.
PEDROMYINIDIR
HAFNARSTRÆTI 85.