Uppeldi og menntun - 16.02.2007, Síða 50

50
NÁMSMAT Í HÖNDUM KENNARA
áhrif á einkunnir. Einkunnir eiga að gefa til kynna að hvaða marki nemendur hafi náð
markmiðunum Að áliti Gronlund (1998) er einkunnagjöfin mikilvæg og nauðsynleg
í kennslu en hann bendir á að ekki þurfi að gefa einkunn fyrir öll verkefni eða próf
því jafnmikilvægt sé að veita nemendum leiðsögn sem stuðlar að framförum þeirra
í námi. Wiggins (1996) telur að kennurum sé vorkunn þar sem fáir skólastjórnendur
geri ráð fyrir þeirri vinnu eða gefi tíma til þess að hægt sé að rökræða einkunnagjöfina
eða vitnisburðinn. Hann telur að í stað þess að leysa matsvandamálið sameiginlega
þurfi kennarar að gera það einir.
Í þessari rannsókn var leitast við að svara því hvað einkennir námsmat kennara og
leiðbeinenda í íslenskum grunnskólum. Markmiðið með rannsókninni var þríþætt.
Í fyrsta lagi að skoða stefnumörkun skóla í námsmati, í öðru lagi hvaða markmið
og matsaðferðir kennarar leggja til grundvallar námsmati og í þriðja lagi hvernig
kennarar nýta upplýsingar úr niðurstöðum námsmatsins og miðla þeim. Rannsóknin
beindist einnig að því að skoða hvort munur er á stefnu skóla í námsmati eftir stærð
þeirra og hvort munur er á námsmati kennara eftir því hvaða aldursstigi þeir kenna
og starfsreynslu þeirra.
RANNSÓKNARAÐFERÐ
Þátttakendur
Þýðið í rannsókninni er grunnskólakennarar og leiðbeinendur sem störfuðu í íslensk-
um grunnskólum skólaárið 2002–2003. Reynt var að fá til þátttöku í kringum 11%
kennara í hverju kjördæmi og jafnframt um 11% skóla í hverju kjördæmi. Í úrtaki
rannsóknarinnar voru u.þ.b. 500 grunnskólakennarar og leiðbeinendur og heild-
arfjöldi skóla var samtals 23 eða rúmlega 11% skóla á landinu. Slíkt úrtak ætti að gefa
góða og raunhæfa mynd af viðhorfum kennara á landinu öllu.
Til að spara tíma og minnka kostnað við söfnun gagna af stóru svæði var haft sam-
band við skólana í úrtakinu til að kynna verkefnið og óskað eftir leyfi til að leggja
rannsóknina fyrir alla kennara og leiðbeinendur í viðkomandi skóla. Gert var ráð fyrir
að skólastjórnendur kynntu rannsóknina og legðu spurningalistann fyrir kennara á
kennarafundi. Fraenkel og Wallen (1996) telja að sú leið geti gefið betri svörun en að
senda beint til hvers þátttakanda. Í spurningalistanum voru upplýsingar til kennara
um rannsóknina og þeir skólastjórnendur sem samþykktu að taka að sér að leggja
könnunina fyrir fengu leiðbeiningar um það hvernig höfundur taldi best að það yrði
gert.
Heildarfjöldi þátttakenda í rannsókninni var 472 grunnskólakennarar, leiðbeinendur
og skólastjórnendur. Af þeim svöruðu 307 eða 65% þátttakenda. Töluverð hætta er á að
niðurstöður skekkist þegar svarhlutfall er lágt. Líklegt er að einhver skekkja sé í úrtak-
inu þar sem töluverður munur er á svarhlutfalli í tveim kjördæmum. Um helmingur
þátttakenda í Reykjavík og Norðausturkjördæmi svöruðu spurningalistanum en tæp
75% í Norðvesturkjördæmi, 76% á Suðurlandi og 78% í Suðvesturkjördæmi. Í þremur
skólum fóru stjórnendur ekki að fyrirmælum rannsakanda og má ætla að það geti að