Uppeldi og menntun - 16.02.2007, Síða 186

186
hefur aldrei tekist að manna skólana eingöngu með menntuðum kennurum þannig að
stöðugar mannabreytingar verða til þess að fagfólkið þarf stöðugt að laga sig að nýju
samstarfsfólki.
Ég held líka að þótt nokkrir háskólar sjái nú um kennaramenntun sé hinn kennslu-
fræðilegi hluti þess mjög áþekkur í þeim flestum. Hann snýst einkum um að kenna
kennslufræði, þ.e. um skipulag kennslu og sálfræðilegan þroska. Þetta er gott og gilt
og alveg nauðsynlegt – og í því sambandi má benda á að það þykir vera vaxandi þörf
fyrir háskólakennara að fara í gegnum nám af þessum toga. Ég tel að þeir háskólar
sem sinna kennaramenntun leggi minna upp úr kennslu um samfélagslegt hlutverk
menntunar eða félagslegan og menningarlegan bakgrunn nemenda. Umtalsverður
hluti þriggja ára námsins fer svo fram í skólum á viðkomandi skólastigi sem kennara-
neminn menntar sig fyrir.
Lenging kennaranáms hlýtur að skapa tækifæri, ekki bara til að bæta við, hvort
heldur það er nám í kennslufræði, á vettvangi eða í faggrein; lenging hlýtur að skapa
tækifæri til að breyta áherslum. Sennilega á hún ekki einu sinni rétt á sér nema
áherslum sé breytt.
Æskileg nýmæli
Enda þótt ég hafi sett hér í fyrirsögnina orðið „nýmæli“ er ég ekki að finna að neinu
sem vel er gert núna heldur vil ég taka fram að nýmælið getur líka falist í áherslu-
breytingum. Þannig vil ég að kennaramenntun verði fjölbreytt og ekki verði reynt
að búa til ríkis-námskrá fyrir kennaramenntunina. Ég legg langmesta áherslu á að
kennarar hafi fjölbreyttan bakgrunn. Þetta merkir að við gætum þurft að leggja aukna
áherslu á samvinnu í kennaranáminu. Nú er mikið um slíkt þar sem ég þekki til í
kennaraskólum – en þýðing þess að kenna kennaranemum að vinna með fagfólki, for-
eldrum og öðrum með ólíkan faglegan eða menningarlegan bakgrunn mun eingöngu
fara vaxandi á næstu árum.
Ég vil að í kennaramenntun verði lögð aukin áhersla á að fjalla um samfélagslegt
hlutverk menntunar en ekki síður að kenna um félagslegan og menningarlegan bak-
grunn nemenda. Þegar ég tala um samfélagslegt hlutverk menntunar og félagslegan
og menningarlegan bakgrunn nemenda merkir það auðvitað aukningu í félagsfræði,
mannfræði og skyldum greinum. Núverandi áhersla á þekkingu á sálfræðilegum
þroska er þýðingarmikil. Sama gildir um þekkingu á því að nemendur læri með ólík-
um hætti. Vandinn við hvort tveggja er þó sá að mikil hætta er á að horft sé fram hjá
þeim félagslegu aðstæðum sem skapa forsendur til náms, svo sem menntun foreldra.
En það er líka hætta á því að þegar vandi kemur upp sé hann gerður að einstaklings-
vanda, vandi sem skilst kannski miklu betur ef kennarinn hefur djúpstæðan skilning
á félagsfræði og mannfræði. Flutningar fólks frá ólíkum menningarsvæðum til Íslands
er ekki eina ástæða þess að kennarar þurfa á slíkri kunnáttu að halda – en þeir undir-
strika þýðingu þessarar þekkingar. Bara eitt dæmi er að börn með ólíkan bakgrunn
láta ekki í ljós gleði eða vanlíðan með sama hætti. Þessi munur er að jafnaði meiri
ef menningin er ólík en það getur líka verið menningarlegur eða félagslegur munur
V IÐHORF