Jazzblaðið - 01.12.1948, Blaðsíða 9

lögum frá bæði hvítum og svörtum jazz-
skáldum. Jelly-Roll Morton komst þannig
að orði við Robert Ripley. „Tónlistarstarfið
er slíkt, að ekki er vanþörf á að ríkis-
stjórnin hafi eftirlit með því. Varla nokk-
ur hlutur á þessu sviði virðist hafa nokkra
vernd. Ég álít að ætti að skylda hvern
mann til að leggja fram skilyrðislaust höf-
undarsannanir áður en honum en leyfist
að eigna sér lag. Sömuleiðis mæli ég með
strangari lögum, svo að ræningjar fái sín
maklegu málagjöld".
Whiteman fæddist í Denver og var son-
ur frægs prófessors í tónlist. Hann var al-
inn upp við tónlist af öllu tagi og lærði
að leika á fiðlu, þegar hann var barn. Hann
s.kipulagði fyrstu danshljómsveit sína í
Santa Barbara í Kaliforníu, þegar hann
hafði lokið þjónustu í Bandaríkjaflotanum
á Mare-eyju, sem hann gegndi öll stríðs-
árin. Whiteman kom fyrst fram með dans-
hljómsveit sína í Alexendria-hóteli í Los
Angeles 22. desember 1919. í hljómsveit-
mni léku meðal annarra, Charles Dornberg-
er og Lester Canfield á tenór-sax, Charles
Cauldwell á píanó, Buster Johnson á trom-
bone, Mike Pingitore á banjó, Spike Wallace
á bassa, Hal McDonald á trommur, Henry
Busse á trompet, og Whiteman sjálfur á
fiðlu. Pyrst kom hljómsveitin fram á aust-
urströndinni árið eftir, í maímánuði 1920
á Ambassador-hóteli í Atlantic City. Það
v&i' um þetta leyti, sem hljómsveitin lék
fyrsta sinn inn á plötur, og gerðist það í
Camden í New Jersey hjá Victor-félaginu.
Árin 1923 og 1926 ferðaðist Whiteman-
hópurinn um Evrópu og hafði þá verið
fjölgað meðlimum hans. Þegar Whiteman
hafði lokið annarri ferð sinni og var kom-
mn með menn sína til New York, fékk
hann ákaflega mikinn áhuga fyrir raun-
yerulegum jazz. Hann var „Jazzkóngurinn"
1 augum hinna óteljandi aðdáenda sinna
uti um allan heim. Platan hans með Jap-
Q-nese Sandman hefur selst í meira en tveim
milljónum eintaka frá Victor, og þó lék
”Kóngurinn“ ekki jazz! Hvílík mótsögn og
hvílíkt gys er hér gert að brautryðjendun-
um frá New Orleans! En þetta átti sér
llu stað í raun og veru.
Árið 1927 hafði Whiteman aflað sér
nokkurrar þekkingar og áhuga á hinum
sanna ameríska jazz. Hann þekkti bókstaf-
lega hvern einasta tónlistarmann í Los
Angeles, Chicago og New York og gerði
sér sífellt ljósari grein fyrir takmörkun-
um hljómsveitar sinnar og þá ekki síður
því, hversu óðfluga útbreiðslu jazzinn fékk
um öll Bandaríkin og mörg lönd Evrópu.
Bankainneign Whitemans og vitneskja
hans um jazztilhneigingu fólksins urðu því
valdandi, að liann réði í sína þjónustu
nokkra fyrsta flokks jazzmenn 1927. Þeirra
á meðal voru Red Nichols, kornetleikarinn
sem leikið hafði ágætar jazz inn á plötur,
hinn framúrskarandi fiðluleikari Joe Ven-
uti; Eddie Lang, gítarleikarinn frá Phila-
delphia, sem skipað hafði hljóðfærinu nýtt
sæti í nútíma tónlist; saxafón- og klarinet-
leikarinn Jimmy Dorsey og trombónleikar-
inn Tommy Dorsey bróðir hans; Vic Berton,
trommuleikari, sem oft og lengi hafði leik-
ið inn á plötur með Nichols; og þrír löngv-
arar, Harry (Bing) Crosby, A1 Rinker og
Harry Barris, sem kunnir voru á vestur-
ströndinni sem „Rhythm Boys“. Einhver
bezta platan sem þessi hópur lék inn á,
reyndar ófáanleg núna, var Wliiteman
Stomp og Sensation Stomp, og sýndi, hví-
líkum geysiframförum Whiteman-hljóm-
sveitin hafði tekið eftir að hún var endur-
skipulögð og fór fyrir alvöru að leika sann-
an jazz. Bæði lögin voru raddsett af negr-
anum Don Redman. Þau munu standa sem
varanlegt vitni um að Paul Whiteman var
1927 í rauninni að byrja á því að bjóða
upp á ósvikna jazzmúsik.
Bix Beiderbecke, Steve Brown, Bill Chall-
is, Billy Rank og Frank Trumbauer gengu
í P. W. hópinn haustið 1927, um leið og
Nichols gekk af hólmi og litlu síðar bræð-
urnir Tommy og Jimmy Dorsey. Rhythm
Boys, Lang, Venuti, Lennie Hayton, Min
Leirbrock, Challis og Izzy Friedman sögðu
skilið við Whiteman í Kaliforníu fáum
mánuðum síðar. Þegar hljómsveitin kom
til New York í maí 1930 vegna frumsýn-
ingar á kvikmyndinni „Jazzkóngurinn“, var
eftir aðeins beinagrindin af þessari stofn-
Framli. á bls. 15.