Morgunblaðið - 18.04.2009, Blaðsíða 34

34
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 18. APRÍL 2009
Óskar Magnússon.
Ólafur Þ. Stephensen.
Útgefandi:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal.
Útlitsritstjóri:
Árni Jörgensen.
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á slóðinni http://morgunbladid.blog.is/
Það er miðurað ekkitókst sam-
komulag á Alþingi
um breytingar á
stjórnarskránni.
Sjálfstæðismenn
voru í raun búnir að koma sér í
þá stöðu í þinginu, að þeir gátu
ráðið því hvort stjórnarskrár-
frumvarpið færi í gegn eða
ekki. Þeir lögðu fram tillögu að
málamiðlun, sem skrýtið er að
stjórnarflokkarnir skuli ekki
hafa viljað fallast á.
Í fyrsta lagi lögðu
sjálfstæðismenn fram tillögu
að orðalagsbreytingu á þeirri
grein frumvarpsins, sem
fjallaði um auðlindir í þjóð-
areign. Margir af þeim, sem
sent hafa umsagnir um stjórn-
arskrárfrumvarpið, hafa bent
á að óskýrt sé hvað í hugtakinu
„þjóðareign“ felist. Í tillögu
sjálfstæðismanna var leitazt
við að skýra inntakið. Þar var
kveðið á um forræði ríkisins á
auðlindum, sem ekki eru í
einkaeigu, og bætt við eftir-
farandi setningu: „Slíkar auð-
lindir má hvorki selja né láta
varanlega af hendi.“
Hér var ekki á ferð þjónkun
við kvótaauðvaldið, eins og
stuðningsmenn ríkisstjórn-
arinnar á þingi hafa haldið
fram, heldur var Sjálfstæðis-
flokkurinn þvert á móti í fyrsta
sinn reiðubúinn að afgreiða á
þingi stjórnarskrárbreytingu,
sem girðir fyrir að t.d. fisk-
veiðiauðlindin verði framseld
varanlega í hendur
kvótaeigenda.
Hvers vegna
stjórnarflokkarnir
voru ekki reiðu-
búnir að taka sjálf-
stæðismenn á orð-
inu hefur ekki verið útskýrt.
Í öðru lagi voru sjálfstæð-
ismenn reiðubúnir til að gera
breytingu á 79. grein stjórnar-
skrárinnar, þannig að
stjórnarskrárbreytingar gætu
tekið gildi án þess að rjúfa
þyrfti þing og efna til kosn-
inga, heldur mætti afgreiða
breytinguna með þjóðar-
atkvæðagreiðslu. Réttilega
hefur verið bent á að hefði
þessi breyting náð fram að
ganga hefði orðið auðveldara
fyrir Ísland að sækja um aðild
að Evrópusambandinu á næsta
kjörtímabili. Nú verður það
varla gert nema efna til kosn-
inga, því að inn í ESB fer Ís-
land ekki án stjórnarskrár-
breytingar.
Af hverju lætur Samfylk-
ingin, sem þykist berjast fyrir
aðild Íslands að ESB, sér úr
greipum ganga hvert tækifær-
ið af öðru til að þoka málinu
áfram? Er áhugi Samfylking-
arinnar uppgerð? Eða er
kannski þægilegt að fá hindrun
í málið, sem hægt er að kenna
öðrum um, til að Evrópumálin
sprengi ekki ríkisstjórnina
sem Samfylkingin vill mynda
með vinstri grænum? Hér eru
hagsmunir þjóðarinnar ekki
hafðir að leiðarljósi.
Hvers vegna féllust
stjórnarflokkarnir
ekki á málamiðlun
um stjórnarskrána?}
Af hverju ekki?
Báðir stjórnar-flokkarnir
hafa á stefnuskrá
sinni fyrir kosning-
arnar að gjör-
breyta rekstrar-
umhverfi sjávarútvegsins.
Bæði Samfylkingin og vinstri
grænir vilja fara svokallaða
fyrningarleið, þ.e. innkalla
veiðiheimildir á einhverju ára-
bili og endurúthluta þeim.
Í Morgunblaðinu í gær segir
Steingrímur J. Sigfússon sjáv-
arútvegsráðherra að ekki
standi til að breyta úthlutun
aflaheimilda á næsta fisk-
veiðiári. En hann lofar ekki
meiru en því. Segir að vísu að
það þurfi að „fara varlega af
stað með breytingar á kerfinu,
ekki síst með hliðsjón af
ástandinu núna“.
Það væri óskaplega misráðið
að kollvarpa nú fiskveiðistjórn-
unarkerfinu og gjörbreyta for-
sendunum fyrir rekstri sjávar-
útvegsfyrirtækja. Mikilvægi
sjávarútvegsins hefur aukizt á
ný. Mörg sjávarútvegs-
fyrirtæki standa illa, en eru þó
burðarásar í atvinnulífi og
tekjusköpun víða um land.
Aflamarkskerfið hefur
reynzt vel í grundvallar-
atriðum. Það hefur
stuðlað að hag-
kvæmni og stöð-
ugleika í greininni.
Þótt frjálst fram-
sal aflaheimilda
geti komið illa við einstök
byggðarlög til skemmri tíma,
er það grundvallarforsenda
fyrir hagkvæmum rekstri
sjávarútvegsins til lengri tíma
litið.
Aftur á móti þarf að skapa
betri sátt um kvótakerfið. Ann-
ars vegar með því að festa auð-
lindagjaldið í sessi; að menn
greiði fyrir þann nýtingarrétt,
sem þeim er fenginn með kvót-
anum. Liður í því er að koma
slíku gjaldi á í öðrum atvinnu-
greinum, sem nýta auðlindir í
eigu almennings, svo sem í
orkugeiranum.
Hins vegar þarf það að liggja
fyrir að kvótinn er afnotarétt-
ur; að eigendur hans eiga ekki
auðlindina sjálfa. Það hefði
stuðlað að sátt um þann þátt
málsins að málamiðlun í stjórn-
arskrármálinu hefði náð fram
að ganga. Því miður höfnuðu
stjórnarflokkarnir þeirri mála-
miðlun. Sátt um þessa mik-
ilvægu atvinnugrein virðist
þeim ekki efst í huga.
Skapa þarf betri
sátt um kvótakerfið
í sjávarútvegi}
Ekki kollvarpa kerfinu
V
ið höfum ekki efni á því.“ Ha? Ég
trúði varla mínum eigin eyrum
þegar efsti maður á lista Borg-
arahreyfingarinnar í Norðaust-
urkjördæmi komst að kjarna máls-
ins í umræðuþætti Ríkissjónvarpsins í
fyrrakvöld. Fyrir svörum sátu efstu frambjóð-
endur kjördæmisins.
Herbert Sveinbjörnsson, kvikmyndagerðar-
maður, hafði stuttu áður verið spurður um gerð
fleiri jarðganga í kjördæminu. Fáir stjórn-
málamenn láta slíkt kjördæmapot óáreitt og
sporðrenna sérhagsmunaagninu. Herbert stóðst
hins vegar freistinguna og á þakkir skildar. Það
þarf ákveðinn kjark til að segja fólki sannleik-
ann.
Í raun mætti svar Herberts vera leiðarvísir
fyrir aðra frambjóðendur í þessari kosningabar-
áttu. Við höfum nefnilega ekki efni á mörgu.
Peningabrunnur ríkissjóðs er þurrausinn. Ríkiskerfið er
ekki sjálfbært. Það verða einhverjir að framleiða verðmæti
í þessu landi. Peningarnir verða ekki til með skattahækk-
unum. Brauðið endist ekkert lengur þó étið sé af báðum
endum.
Meginmarkmið stjórnmálamanna í þessum aðstæðum á
að vera varðstaða um þá sem minna mega sín. Huga verð-
ur að almannatryggingum til að hjálpa þeim sem eru hjálp-
ar þurfi, menntun til að byggja upp framtíðina og heilsu-
gæslu til að hlúa að þeim sjúku. En það er ekki þar með
sagt að ekki megi hrófla við kerfinu. Þetta eru út-
gjaldahæstu liðirnir í fjárlögum ársins.
Hugsið ykkur! Frá árinu 2003 hafa ríkisút-
gjöldin aukist um 41% þegar búið er að taka til-
lit til hækkunar verðlags. Ef við myndum spóla í
dag til ársins 2003 væru útgjöldin 161 milljarði
króna hærri en þau voru þá. Það jafngildir fyr-
irsjáanlegum halla á ríkissjóði sem menn remb-
ast við að stoppa í. Sú vinna einkennist hins veg-
ar af algjöru getuleysi.
Árið 2003 voru lífsgæði á Íslandi þau sjöttu
bestu í heiminum miðað við landsframleiðslu á
mann. Í hvað hafa allir þessir milljarðar farið?
Getur verið að gerð jarðganga, sem vissulega
skipta fámenn byggðarlög máli, sé ein orsökin?
Milljarðar í tónlistarhús í Reykjavík? Launa-
greiðslur til átta þúsund nýrra opinberra starfs-
manna ? Eða að afhenda fullfrísku fólki him-
inháar bætur fyrir að eignast barn?
Gæluverkefnin eru mörg og margir hafa skarað eld að sinni
köku í sérhagsmunagæslunni.
Báknið hefur þanist út í stjórnartíð Sjálfstæðisflokksins.
Til viðbótar hefur almenningur verið skuldbundinn í gegn-
um ríkisvaldið til að standa skil á gjörðum annarra. Núver-
andi staða Íslendinga er engri frjálshyggju að kenna.
Róttækra aðgerða er þörf. Því miður virðast engir stjórn-
málaflokkar hafa burði til að kynna ábyrga stefnu í rík-
isfjármálum, sem er eitt stærsta kosningamálið. Það verður
að segja fólki sannleikann. Stjórnmálamenn eiga að hafa
eitt svar einfalt á reiðum höndum og nota það óspart: „Við
höfum ekki efni á því.“ bjorgvin@mbl.is
Björgvin
Guðmundsson
Pistill
Við höfum ekki efni á því
Jákvæð teikn og góð-
ur árgangur á leiðinni
FRÉTTASKÝRING
Eftir Ágúst Inga Jónsson
aij@mbl.is
Ý
mis jákvæð teikn voru í
niðurstöðum vorralls
Hafrannsóknastofn-
unar sem gefa fyrirheit
um stærri árganga
þorsks á næstu árum. Mestu skiptir
að árgangurinn frá 2008 er sterkur,
nokkuð sem fiskifræðingar höfðu
ekki séð frá aldamótum, en nýliðun
þorsks var slök frá 2001 til 2007.
Vorrallið er mikilvægur þáttur í ár-
legri úttekt á ástandi nytjastofna við
landið.
„Það er löng leið framundan þar
til árgangur síðasta árs kemur inn í
veiðina 4-5 ára gamall, en þessi ár-
gangur gefur góð fyrirheit,“ segir
Björn Ævarr Steinarsson, sviðs-
stjóri á veiðiráðgjafarsviði Hafrann-
sóknastofnunar. „Eftir mælingar á
eins árs gömlum þorski þekkjum við
stærð árganganna 3-4 árum áður en
þeir koma inn í veiðina. Samkvæmt
þeim upplýsingum getum við fram-
reiknað hver þróun stofnsins verð-
ur.
Það ber hins vegar að hafa í huga
að yngri árgangarnir hafa á síðustu
árum skilað sér verr inn í veiðina en
við höfum reiknað með. Við gerum
ráð fyrir að svo verði einnig með
þennan sterka 2008-árgang. Það
skiptir sköpum fyrir þróun stofnsins
að fá inn sterka árganga og ég held
að þrátt fyrir alla óvissu getum við
reiknað með að þarna sé nokkuð
sterkur árgangur á ferð,“ segir
Björn Ævarr.
Í samræmi við áætlanir
Hann segir að aðrar niðurstöður
hafi að miklu leyti verið í samræmi
við það sem fiskifræðingar hafi átt
von á. Í fyrra var hrygingarstofninn
áætlaður um 231 þús. tonn, en fiski-
fræðingar telja að hann þurfi að
fara yfir 300 þús. tonn. Í fyrra gerðu
þeir ráð fyrir að hann yrði kominn í
um 256 þúsund tonn í ár og stofn
fjögurra ára þorsks og eldri yrði í ár
tæplega 650 þús. tonn. Björn Ævarr
segir að þetta virðist vera að ganga
eftir og aukningin sé tæp 10%.
Vorrallið, eða stofnmæling botn-
fiska á Íslandsmiðum eins og það er
formlega kallað, fór nú fram í 25.
sinn dagana 28. febrúar til 20. mars.
Fimm skip tóku þátt í verkefninu;
togararnir Bjartur NK, Ljósafell
SU og Páll Pálsson ÍS, og rannsókn-
arskipin Árni Friðriksson og Bjarni
Sæmundsson. Alls var togað á tæp-
lega 600 rallstöðvum allt í kringum
landið.
Stofnvísitala þorsks hækkaði um
9% frá mælingunni 2008. Hækkun
vísitölunnar frá fyrra ári má einkum
rekja til þess að meira fékkst af
þorski á bilinu 65-80 sentimetrar.
Þetta kemur vel fram í lengd-
ardreifingu þorsksins sem sýnir
jafnframt að minna er nú af 50-60
sm þorski. Þegar lengdardreifingin í
ár er borin saman við meðaltal ár-
anna 1985-2009 kemur í ljós að nú er
meira af þorski stærri en 65 sm en
mun minna af 20-65 sm þorski.
Minna af loðnu
Meðalþyngd eftir aldri mældist
lág eins og undanfarin ár. Þrátt fyr-
ir það var holdafar þorsks, slægð
þyngd miðað við lengd, við sunn-
anvert landið heldur betra en und-
anfarin ár og lifrarstuðull sá hæsti
frá upphafi.
Heldur minna var af loðnu í mög-
um 40-60 sm þorsks en undanfarin
ár, en svipað í 70-100 sm þorski.
Mest var af loðnu í þorski fyrir
sunnan, suðvestan og norðvestan
land, en lítið á Vestfjarðamiðum.
Talsvert fékkst af eins árs loðnu í
þorskmögum fyrir norðaustan land.
/

$


!

5'8

$


!

!%%$   $  %
"%&'()*+,-&.)')/0*-1-
2
CCC8+
*8 5'8

.034+,-&.)')5-6
2
!%%$   $  %
CCC8+
*8 )*-78
0**)''
A()<H26 I

'
)*-78
0**)''
A()<H26 I

'
 Stofnvísitala ýsu lækkaði um
fjórðung frá 2008 og er nú innan
við helmingur af meðaltalinu
2003-2007 þegar hún var í há-
marki. Fyrsta mæling á 2008-
árgangi bendir til að hann sé lé-
legur.
 Stofnvísitala ufsa hefur lækkað
frá árinu 2006 og er nú í lág-
marki.
 Stofnvísitala skarkola var svipuð
og árin 2004-2008.
 Vísitala þykkvalúru mældist há,
en vísitala langlúru hefur farið
lækkandi og er nú í meðallagi.
 Vísitölur sandkola og lúðu eru
óbreyttar frá fyrra ári, og hafa
aldrei verið lægri í vorralli.
 Vísitala gullkarfa mældist há líkt
og verið hefur frá árinu 2003.
 Vísitala steinbíts lækkaði um
fjórðung og er nú nærri lág-
marki.
 Stofnvísitölur löngu og keilu
hafa lækkað undanfarin tvö ár.
 Mikið fékkst af skötusel fyrir
sunnan og vestan land.
ÝSAN Á
NIÐURLEIÐ
››