Morgunblaðið - 11.12.2009, Blaðsíða 18

18 FréttirERLENT
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 11. DESEMBER 2009
Eftir Kristján Jónsson og Boga Þór Arason
VIÐ verðum fyrst að horfast í augu við kaldan
veruleikann, við munum ekki útrýma ofbeldisfull-
um átökum á æviskeiði okkar. Það mun gerast að
þjóðir, annaðhvort einar eða saman, komist að
þeirri niðurstöðu að beiting hervalds sé ekki ein-
vörðungu nauðsynleg heldur siðferðislega rétt-
lætanleg,“ sagði Barack Obama, forseti Banda-
ríkjanna, í ræðu sinni eftir að hafa tekið við
friðarverðlaunum Nóbels í ráðhúsinu í Ósló í gær.
Forsetinn sagðist taka við verðlaununum af
„mikilli auðmýkt og þakklæti“ en ljóst væri að
ákvörðun Nóbelsnefndarinnar hefði valdið deil-
um. Hann væri rétt að hefja starf sitt og vissulega
bliknaði það sem hann hefði áorkað þegar það
væri borið saman við verk manna á borð við Al-
bert Schweitzer og Martin Luther King, George
Marshall og Nelson Mandela.
„En ef til vill er mikilvægast í sambandi við
veitingu verðlaunanna sú staðreynd að ég er æðsti
maður þjóðar sem nú heyr tvö stríð. Öðru þeirra
er nú að ljúka. Hitt er stríð sem Bandaríkin báðu
ekki um, 43 aðrar þjóðir taka þátt í því með okkur
– þar á meðal Norðmenn – til að reyna að verja
okkur og allar þjóðir fyrir frekari árásum.
En við erum í stríði og ég ber ábyrgð á því að
þúsundir ungra Bandaríkjamanna berjast í fjar-
lægu landi. Sumir munu drepa. Aðrir munu verða
drepnir. Ég kem því hingað mjög meðvitaður um
það hvað vopnuð átök kosta, spyr mig stöðugt erf-
iðra spurninga um tengslin milli stríðs og friðar
og tilraunir okkar til að koma á friði.“
Hann sagði að stríð hefði fylgt manninum frá
upphafi og lengst af hefðu menn tekið því sem
sjálfsögðum hlut. Fram hefðu komið kenningar
um „réttlátt stríð“ þar sem fullnægt væri
ákveðnum skilyrðum. Menn hefðu sett á laggirnar
stofnanir eins og Sameinuðu þjóðirnar til að reyna
að tryggja að farið væri eftir ákveðnum reglum í
stríðrekstri og mannréttindi væru virt.
En á fyrstu árum 21. aldar hefði þetta kerfi ekki
dugað. „Heimurinn óttast ef til vill ekki lengur
stríð milli tveggja risavelda með kjarnorkuvopn
en útbreiðsla kjarnavopna getur aukið hættuna á
hörmungum. Hryðjuverkum hefur lengi verið
beitt en nútímatækni gerir litlum hópum manna
sem hata meira en orð fá lýst kleift að myrða
hræðilega marga saklausa borgara.“
Valdbeiting og réttlátur friður
Obama sagði að frammi fyrir þessum ógnum
gæti hann ekki sem forseti verið aðgerðalaus,
hann yrði að tryggja öryggi þjóðar sinnar. „Það að
segja að valdbeiting geti stundum verið nauðsyn-
leg er ekki hvatning til kaldlyndis, það er viður-
kenning á staðreyndum sögunnar, ófullkomleika
mannanna og takmörkum skynseminnar.“ Hann
benti einnig á að herir Hitlers hefðu ekki hopað
fyrir friðsamlegu andófi og ekki væri hægt að
semja við leiðtoga al-Qaeda um að þeir legðu nið-
ur vopn.
Markmið sitt væri ekki aðeins að berjast fyrir
friði, heldur einnig réttlæti, því að aðeins „rétt-
látur friður“ gæti verið varanlegur.
Á blaðamannafundi með Jens Stoltenberg, for-
sætisráðherra Noregs, um morguninn sagðist
Obama aðspurður ætla að nýta verðlaunaheiður-
inn til að styrkja utanríkisstefnu Bandaríkjanna
og vinna að varanlegum heimsfriði. „Markmiðið
er ekki að vinna vinsældakosningu eða hljóta
verðlaun, jafnvel svo virt verðlaun sem friðarverð-
laun Nóbels eru. Markmiðið verður að vera að
stuðla að bættum hag Bandaríkjanna,“ sagði
hann.
„Gangi mér illa …“
„Ef mér gengur vel með þessi verkefni, þá mun
vonandi draga úr gagnrýninni, en það er hins veg-
ar ekki það sem ég hef áhyggjur af,“ sagði Obama.
„Gangi mér illa, þá munu öll lofsyrði og verð-
laun í heiminum ekki geta falið þá staðreynd.“
Fyrr um daginn áttu Obama og eiginkona hans,
Michelle Obama, stuttan fund með Haraldi Nor-
egskonungi eftir að hafa rætt við Stoltenberg og
fleiri ráðherrum um loftslagsmál, Miðausturlönd
og stríðið í Afganistan. Einnig minnti Stoltenberg
á málefni norðurslóða og aukna þýðingu þeirra í
von um fá Bandaríkjamenn til að huga meira að
svæðinu, að sögn Aftenposten.
Nokkrar hreyfingar skipulögðu mótmæli í Ósló.
„Við álítum ekki að hann sé maður friðarins,“
sagði einn þáttakenda, Anna Carraro. Lögreglan
var með gífurlegan öryggisviðbúnað vegna heim-
sóknarinnar sem stendur aðeins í liðlega sólar-
hring, um 2.000 lögreglumenn gættu öryggis
verðlaunahafans. Ráðgert var að Obama færi á
brott snemma í dag.
Hervald oft nauðsynlegt
 Obama minnir á að Hitler hefði ekki verið stöðvaður án þess að beita hervaldi
 Segir afrek sín fram til þessa blikna í samanburði við verk Mandela og Kings
» Benti á að ekki væri hægt að
semja við leiðtoga al-Qaeda um
að þeir legðu niður vopn
Reuters
Heiður Barack Obama Bandaríkjaforseti og Michelle Obama á leið inn í ráðhús Óslóarborgar. Þar
veitti forsetinn friðarverðlaunum Nóbels viðtöku og flutti þakkarræðu sína að því loknu.
Washington. AFP. | Bandarísk rannsókn
sem náði til 72 ungmenna sem eiga í
erfiðleikum með lestur bendir til að
með því að fara í hálfs árs stífa þjálfun
geti þau tekið miklum framförum.
Vísindamennirnir Marcel Just og
Timothy Keller við Carnegie Mellon-
háskóla í Bandaríkjunum fóru fyrir
tilrauninni. Heilinn var sérstaklega
rannsakaður fyrir og eftir tilraunina
en hún bendir til að ávinningurinn umfram það að taka
framförum í lestri sé að samskiptahæfni barnanna aukist.
Heilabúið verður skilvirkara
Ungmennin voru á aldrinum frá átta til tíu ára en rann-
sókn á heila þeirra sýndi fram á að sá hluti heilavefsins
sem flytur boð til þeirra hluta heilans þar sem unnið er úr
upplýsingum verði skilvirkari eftir allar æfingarnar.
Að mati Just sýnir þessi árangur fram á að hægt sé að
hafa áhrif á tengimynstur í heilanum. Sú vitneskja geti
stuðlað að framförum við meðferð á öðrum sviðum, svo
sem einhverfu. Fjallað er um tilraunina í ritinu Neuron.
Sex mánaða markviss
æfing eykur lestrarhæfni
Í HNOTSKURN
»Rannsóknarhópurinn var þrískiptur – í einumvoru 35 ungmenni sem áttu í erfiðleikum með
lestur en 25 framúrskarandi nemendur í öðrum.
»12 slakir nemendur sem tóku ekki þátt í æfing-unni voru í þeim þriðja en tengibrautir í heila
þeirra breyttust ekki með sama hætti.
EGYPTAR eru nú að reisa gríð-
arlegan vegg úr hertu stáli meðfram
landamærum sínum að Gazasvæðinu
og hafa notið aðstoðar Bandaríkja-
manna við verkið. Tilgangurinn er
að stemma stigu við smygli á vopn-
um yfir landamærin. Meðfram
múrnum verður malbikaður vegur
þar sem komið verður fyrir eftirlits-
tækjum til að fylgjast með smygli.
Ísraelar takmarka mjög alla um-
ferð til og frá Gaza og því ríkir skort-
ur á mörgum nauðsynjum á spild-
unni þéttbýlu þar sem
Hamas-samtök bókstafstrúarmanna
ráða nú lögum og lofum. Mikill fjöldi
leynilegra jarðganga Palest-
ínumanna er á landamærunum í
grennd við borgina Rafah en slík
göng hafa árum saman verið notuð
við smygl. Væntanlegur veggur eða
múr verður 10 til 11 kílómetra lang-
ur og ristir 18 metra undir yfirborð
jarðar. Ætti það að torvelda mjög að
gerð verði ný smyglgöng þar sem þá
þarf að grafa mjög djúpt.
Við múrsmíðina njóta Egyptar að-
stoðar verkfræði- og bygging-
ardeildar bandaríska landhersins, að
sögn BBC og var stálið framleitt
vestra. Verkið mun taka hálft annað
ár. Múrinn minnir nokkuð á múr
Ísraela á landamærunum að her-
numdu svæðunum og hann verður
að sögn algerlega sprengjuheldur.
kjon@mbl.is
Egyptar
einangra
Gaza
Bið Palestínumaður við landamæri
Egyptalands og Gaza.
Reisa öflugan stálmúr
á landamærunum
www.lapulsa.is