Morgunblaðið - 13.09.2010, Blaðsíða 7

Fréttir 7INNLENT
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 13. SEPTEMBER 2010
FRÉTTASKÝRING
Kjartan Kjartansson
kjartan@mbl.is
Svo virðist sem ábyrgð og virðing fyr-
ir reglum hafi verið ábótavant bæði á
íslenskum fjármálamarkaði og stjórn-
sýslu ef marka má niðurstöður
skýrslu þingmannanefndar sem
fjallað hefur um rannsóknarskýrslu
Alþingis. Nefndin leggur til að reglur
um fjármálafyrirtæki á Íslandi verði
hertar og lög um valdsvið og ábyrgð
ráðherra og sjálfstæðra stofnana
verði skerpt.
Það er dómur nefndarinnar að
stjórnendur og aðaleigendur íslensku
fjármálafyrirtækjanna beri mesta
ábyrgð á fjármálahruninu og að fjár-
málastarfsemi hérlendis hafi að miklu
leyti einkennst af slæmum viðskipta-
háttum og vanvirðingu fyrir lögum og
reglum. Þá hafi skort siðferðislega og
samfélagslega ábyrgð og nefnir
nefndin stofnun Icesave-reikning-
anna, víðtæk krosseignatengsl og
verðbréfaviðskipti við stærstu eig-
endur og lánveitingar til þeirra sem
dæmi um það.
Leggur nefndin til að mörkuð verði
skýr opinber stefna um hvers kyns
fjármálakerfi samræmist stærð og
þörfum þjóðarbúsins og hvert hlut-
verki ríkisins í rekstri fjármálafyrir-
tækja verði í framtíðinni. Því sé nauð-
synlegt að endurskoða löggjöf um
fjármálafyrirtæki og kauphallir. Sér-
staklega mikilvægt telur nefndin að
taka afstöðu til þess hvort aðskilja
eigi innlánsstofnanir og fjárfestingar-
banka og innlenda og erlenda starf-
semi sem samstæðu félaga.
Þá leggur nefndin til að óheimilt
verði að lána starfsmönnum fjármála-
fyrirtækja fé til kaupa á hlutabréfum
með veði í bréfunum. Telur þing-
mannanefndin að lögbinda eigi
ákvæði sem setja strangari skorður
við því að fyrirkomulag launa- og líf-
eyrisgreiðslna til starfsmanna fjár-
málafyrirtækja leiði til aukinnar
áhættusækni í rekstri þeirra.
Áfellisdómur yfir stjórnsýslu
Íslensk stjórnsýsla fær harða út-
reið hjá þingmannanefndinni sem
segir rannsóknarskýrsluna vera áfell-
isdóm yfir verklagi hennar og skorti á
formfestu í ráðuneytum og sjálfstæð-
um stofnunum sem undir þau heyra.
Það oddvitaræði sem tíðkast hafi í ís-
lenskum stjórnmálum hafi veikt fag-
ráðherra þannig að ábyrgð og eftirliti
þeirra með sjálfstæðum stofnunum
hafi virst verulega ábótavant.
Leggur nefndin til endurskoðun á
stjórnsýslulögum, upplýsingalögum
og lögum um Stjórnarráðið. Telur
hún að gera verði breytingar á lögum
og reglum þannig að komið verði í veg
fyrir að einstakir ráðherrar gangi inn
á vald- og ábyrgðarsvið annarra ráð-
herra. Skarist valdsvið tveggja eða
fleiri ráðherra ber þeim með formleg-
um hætti að hafa samvinnu um þau
vinnubrögð sem viðhöfð skuli hverju
sinni þannig að ávallt sé ljóst á
ábyrgðarsviði hvers þeirra er starfað.
Sameining Seðlabanka
og FME
Nefndin segir að verk- og ábyrgð-
arsvið samráðshóps um fjármálastöð-
ugleika hafi verið óljóst, heildaryfir-
sýn hafi verið engin og mat og
greining á aðstæðum hafi ekki legið
fyrir. Meðal annars vegna þessa hafi
íslensk stjórnvöld verið vanbúin til að
mæta þeirri yfirvofandi hættu sem
bankakerfið stóð frammi fyrir. Þá
segir hún nauðsynlegt að skýrt verði
hvaða stofnun sé ætlað að hafa heild-
aryfirsýn yfir kerfisáhættu, fjármála-
legan stöðugleika og bera ábyrgð á að
samræma viðbrögð. Skerpa þurfi á
verkaskiptingu stofnana ríkisins og
afmarka betur skyldur stofnana og
embættismanna.
Í því sambandi leggur nefnd-
in til að gerð verði stjórn-
sýsluúttekt á vegum Al-
þingis á Fjármálaeftirlitinu
og Seðlabanka Íslands. Þá
leggur hún til að í kjölfarið
verði metnir kostir og
gallar sameiningar Seðla-
bankans og Fjármálaeft-
irlitsins. Telur nefndin
mikilvægt að við slíkt mat
verði höfð hliðsjón af
þeirri reynslu er til varð
við bankahrunið fyrir
tveimur árum.
Vanvirðing fyrir reglum
 Stjórnendur og aðaleigendur fjármálafyrirtækjanna bera mesta ábyrgð á fjármálahruninu
 Þingmannanefnd leggur til endurskoðun löggjafar um fjármálafyrirtæki og stjórnsýslu
Morgunblaðið/Ernir
Fundir Þingmannanefndin fundaði alls 54 sinnum frá því í janúar.
Þingmannanefndin leggur einn-
ig til að gerð verði sjálfstæð og
óháð rannsókn á vegum Alþing-
is á starfsemi lífeyrissjóða á Ís-
landi.
Að sögn nefndarinnar kalla
málefni lífeyrissjóðanna á sér-
staka rannsókn og greiningu
sem rannsóknarnefnd Alþingis
hafi ekki verið unnt að gera.
Þegar niðurstöður slíkrar rann-
sóknar liggi fyrir sé mikilvægt
að vönduð umræða fari fram um
hlutverk lífeyrissjóða í framtíð-
inni, starfshætti þeirra og fjár-
festingarstefnu. Í kjölfar þess
fari fram heildarendurskoðun
á stefnu og starfsemi lífeyr-
issjóðanna.
Þá leggur þingmanna-
nefndin til að gerð verði sjálf-
stæð og óháð rannsókn á
vegum Alþingis á aðdraganda
og orsökum falls sparisjóða á
Íslandi. Þingmannanefndin
telur að rannsaka þurfi fjöl-
margt í starfsemi sparisjóð-
anna, að minnsta kosti frá
því að viðskipti með stofnfé
voru leyfð.
Lífeyrissjóðir
rannsakaðir
TILLAGA NEFNDARINNAR