Morgunblaðið - 09.12.2010, Page 24

24 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 9. DESEMBER 2010
Heilsa & hreyfing
Morgunblaðið gefur út glæsilegt
sérblað umHeilsu og hreyfingu
mánudaginn 3. janúar.
–– Meira fyrir lesendur
Katrín Theódórsdóttir
Sími: 569 1105
kata@mbl.is
NÁNARI UPPLÝSINGAR GEFUR:
PÖNTUNARTÍMI AUGLÝSINGA:
Fyrir kl. 16, þriðjudaginn 21. desember.
Í þessu blaði verða kynntir fullt af þeimmöguleikum sem
í boði eru fyrir þá sem stefna á heilsuátak og bættan
lífstíl í byrjun ársins 2011.
Meðal efnis verður:
• Hreyfing og líkamsrækt
• Vinsælar æfingar
• Bætt mataræði
• Heilsusamlegar uppskriftir
• Andleg vellíðan
• Bætt heilsa
• Ráð næringarráðgjafa
• Hugmyndir að hreyfingu
• Jurtir og heilsa
• Hollir safar
• Ný og spennandi námskeið
• Bækur um heilsurækt
• Skaðsemi reykinga
• Ásamt fullt af spennandi
efni.
SÉRBLAÐ
Tveimur árum eftir
að þáverandi heil-
brigðisráðherra Guð-
laugur Þór Þórðarson
kynnti breytingar í
heilbrigðiskefinu og
fjórum heilbrigð-
isráðherrum síðar hef-
ur lítið gerst í heil-
brigðismálum okkar
Íslendinga annað en
niðurskurður. Margir
hafa mótmælt þeim
sparnaðaráformum sem fram hafa
komið í heilbrigðiskerfinu, það er að
loka deildum og sjúkrahúsum víðs
vegar um landið en staðan virðist
enn vera sú sama. Lokun sjúkra-
húsa og deilda sem hafa verið að
byggjast upp í mörg ár er yfirvof-
andi og ekkert virðist geta breytt
því. Mörgum finnst þetta ef til vill
vera orðið eins og gömul vísa sem
hefur verið kveðin aðeins of oft:
Heilbrigðiskerfið er dýrt og þar
þarf að skera niður og hvað með
það? Þeir eru margir sem sjaldan
verður misdægurt og þurfa ekki að
leita til sjúkrahúsanna nema aðeins
til þess að heimsækja veika ætt-
ingja. En við sem treystum á
sjúkrahúsin og aðrar heilbrigð-
isstofnanir í okkar daglega lífi ótt-
umst um framtíð okkar. Við höfum
beðið í óvissu og enn erum við í
óvissu, við vitum ekki hvað um okk-
ur mun verða. Við vitum að það
þarf að spara en við getum ekki
nema vonað að tekið verði tillit til
okkar þegar ákvarðanir verða tekn-
ar. Það vill nefnilega svo til að það
er erfitt að setja sig í spor þeirra
sem glíma við langvarandi veikindi.
Við vitum öll að spara þarf og öll
höfum við mismunandi skoðanir á
því hvar þarf helst að skera niður.
Heilbrigðiskerfið er dýrt í rekstri
og því virðist það ásamt mennta-
málunum alltaf verða mest fyrir
barðinu á niðurskurði. Þeir sem eru
veikir og þurfa hvað helst á þjón-
ustunni að halda eiga erfitt með að
hafa hátt því raddir þeirra eru oftar
en ekki veikar og enginn virðist
hlusta. Þeir sem eiga allt undir því
að heilbrigðiskerfið sé gott og vel
uppbyggt eru sjúklingarnir sem
þurfa að sitja aðgerðarlausir hjá á
meðan fólk situr uppi í ráðuneyti og
ákveður framtíð þess. Fólk sem
jafnvel hefur séð framfarir og upp-
byggingu á þeim tíma sem það hef-
ur þurft á heilbrigðisþjónustu að
halda en þarf nú jafnvel að horfa á
eftir þjónustu sem er þeim nauð-
synleg. Fólk sem þarf að sjá á eftir
því sem það hefur byggt upp. Þegar
fólk veikist af langvarandi sjúkdóm-
um er ekki sjálfgefið að það fái góða
þjónustu. Það eru margir þættir
sem þurfa að spila saman svo að
tónverkið verði gott.
Lífsgæði fólks með
langvarandi og jafnvel
ólæknandi sjúkdóma
eru háð því hvernig að
málum er staðið innan
heilbrigðiskerfisins.
Það er mikilvægt að
sjúklingur, læknir og
hjúkrunarfólk hafi að-
stöðu til þess að vinna
saman að því að sjúk-
lingurinn geti haldið
áfram að lifa sínu lífi
eins eðlilega og hægt
er, greitt sína skatta
og skyldur. Það getur fólk með
langvarandi og ólæknandi sjúkdóma
í fjölmörgum tilfellum gert ef það
fær góða og viðeigandi lækn-
ismeðferð, ef fólk fær rétta með-
höndlun á sjúkdómnum sínum og
nær þeim bata sem hægt er að fá.
Að loka deildum eða heilu sjúkra-
húsunum sem fjöldi fólks treystir á
er að mínu mati ekki rétta aðferðin.
Þessar stofnanir hafa verið byggðar
upp á löngum tíma og í það hefur
farið ómæld vinna. Það skiptir
miklu máli að litlu sjúkrahúsin og
deildirnar innan sjúkrahúsanna fái
að starfa áfram. Á þessum deildum
hefur verið unnið að því að hjálpa
sjúlklingum, fólki sem ekki næði að
halda sömu lífsgæðum án þeirra
hjálpar. Ég þekki vel til á melting-
arsjúkdómadeild St. Jósefsspítala
og þess vegna skiptir það mig miklu
máli að sú deild fái að halda áfram
því góða starfi sem hún hefur sinnt
og ég er alls ekki sú eina sem
treystir á þessa góðu deild St. Jós-
efsspítala og önnur lítil sjúkrahús
um allt land verða að fá að halda
áfram að vera til. Þessi sjúkrahús
hafa orðið það sem þau eru í dag
með samspili lækna, hjúkr-
unarfólks, sjúklinga og annars
starfsfólks. Að setja þetta allt undir
sama hattinn (Landspítalann),
hversu góður sem hann er, hlýtur
að teljast afturför um u.þ.b. 30 ár.
Viljum við það?
Síðustu tvö ár hef ég skrifað
nokkrar greinar í Morgunblaðið og
reynt af veikum mætti að mótmæla
þessum niðurskurði í heilbrigðis-
kerfinu og lokun deilda á sjúkra-
húsum. Þetta mun halda áfram að
verða mitt hjartans mál enda er það
mér og öðrum í sömu stöðu mikil-
vægt að hafa áfram aðgang að
þeirri heilbrigðisþjónustu sem okk-
ur er nauðsynleg.
Eftir Þuríði Rúrí
Valgeirsdóttur.
Þuríður Rúrí
Valgeirsdóttir
Höfundur er leikskólakennari.
» Við höfum beðið í
óvissu og enn erum
við í óvissu, við vitum
ekki hvað um okkur
mun verða.
Enn og aftur um
niðurskurð
í heilbrigðiskerfinuÞegar getnaður hef-ur átt sér stað og nýr
einstaklingur byrjar
að myndast í móð-
urkviði fer strax að
halla á karlmenn. Þeir
hafa ekki sama val og
konur þegar að barn-
eignum kemur.
Ákvarðanavaldið er
okkar. Ætlum við að
eiga barnið eða eyða
fóstrinu? Kona þarf ekki samþykki
karlmanns, hvort sem hún ákveður
að eiga barn eða eyða og af hvor-
ugu þarf faðir barnsins að vita kjósi
konan að halda því út af fyrir sig.
Kona þarf ekki samþykki barns-
föður til að fá fóstureyðingu og hún
þarf ekki samþykki hans til að fá
að eiga barnið. Og þó að lög kveði
skýrt á um skyldu móður til að
feðra barn getur hún auðveldlega
komist hjá því. Maður, sem hefur
barnað konu, hefur ekkert um það
að segja kjósi hún að fara í fóstur-
eyðingu. Maður, sem barnað hefur
konu sem ákveður að eiga barnið
verður að gjöra svo vel að sætta sig
við það, jafnvel þó hann telji sig
ekki tilbúinn til að ala önn fyrir eða
ala upp barn. Honum var nær segja
konur gjarnan. Hann veit hvernig
börnin verða til! Jú jú, mikið rétt,
við vitum öll hvernig börn verða til
og sé maður ekki tilbúinn til að
standa undir þeirri ábyrgð þá á
maður auðvitað að passa sig betur.
En konur hafa mun meira svig-
rúm en karlar til að taka á óæski-
legri þungun. Þær geta leyft sér að
vera kærulausar og hafa frelsi til
að ákveða sjálfar hvert framhaldið
verður. Það geta karl-
menn ekki, afleiðingar
þeirra kæruleysis eru í
höndum konunnar.
Konan ákveður fyrir
karlinn hvort hann
muni verða pabbi eða
ekki og hann verður
að sætta sig við
ákvörðun konunnar.
Hann hefur einungis
um tvennt að velja. Að
taka að sér föðurhlut-
verkið, og þarf þá
jafnvel að sæta skil-
yrðum af hálfu konunnar, eða snúa
baki við barninu telji hann sig ekki
í stakk búinn til að takast á við
verkefnið. Maður sem svo gerir fær
á sig dóm götunnar og sá dómur
mun fylgja honum í gegnum lífið.
Samt sem áður, sé búið að feðra
barnið, sleppur faðirinn ekki undan
framfærsluskyldu sinni án þess að
eiga yfir höfði sér gjaldþrot.
Ákvörðun konunnar getur því haft
áhrif á líf mannsins næstu 18 árin
án þess að hann hafi nokkuð um
það að segja. Konan er í betri að-
stöðu því hún getur farið í fóstur-
eyðingu og enginn þarf nokkurn
tímann að vita að hún hafi ekki ein-
ungis snúið baki við sínu barni
heldur hreinlega látið eyða því. Og
jafnvel þó fólk viti að hún hafi farið
í fóstureyðingu þá mun hún aldrei
fá sömu fordæmingu og karlmenn
fá fyrir að snúa baki við börnum
sínum. Það er auðvitað sá mögu-
leiki í stöðunni að kona, sem telur
sig ekki tilbúna til að ala barn sem
hún ber undir belti, geti gefið
barnsföður sínum barnið vilji hann
ala það upp. Eða einhverjum öðr-
um. Það er óvenjulegt en ekki al-
gjörlega óþekkt. En eins lítinn
skilning og samfélagið hefur á
mönnum sem yfirgefa börn sem
þeir telja sig ekki færa um að ann-
ast þá hefur það enn minni skilning
á konum sem gefa börnin sín. Ann-
aðhvort eignast maður barnið eða
lætur eyða fóstrinu.
Skilningur á öðrum lausnum er
ekki til staðar þó þær séu alls ekki
verri en hinar sem tíðkast, a.m.k.
ekki fyrir barnið. Ójafnvægi á stöðu
feðra og mæðra í lífi barna byrjar
strax í upphafi, um leið og getnaður
hefur átt sér stað og í nánast öllum
málefnum sem snúa að jafnrétti
foreldra sem ekki búa saman er
þetta ójafnvægi til staðar. Það eru
ávallt mæður sem fá þyngdina á
sína vogarskál, feðurnir eiga engan
sjálfkrafa rétt eins og mæður virð-
ast hafa þó svo að lög kveði á um
réttindi barna en ekki réttindi for-
eldra. Lögin eins og þau eru í dag
gera ekki ráð fyrir rétti barnsins til
beggja foreldra þrátt fyrir skýr
ákvæði þar um í Barnasáttmála
Sameinuðu þjóðanna heldur taka
fyrst og fremst mið af kröfum
mæðra. Feður eru strax í betri að-
stöðu ef þeir eru með forsjá en ef
forsjáin er sameiginleg er það yfir-
leitt móðirin sem hefur úr-
slitavaldið ef hún svo kýs þar sem
yfirvöld virðast vera föst í þeim
hugsunarhætti að móðir hafi meiri
rétt til barns en faðir.
Hér er þörf á hugarfarsbreyt-
ingu. Yfirvöld þurfa að viðurkenna
þá staðreynd að þó að hagsmunir
barnsins séu sagðir í fyrirrúmi er
oft allt annað uppi á teningnum
þegar á hólminn er komið. Ef rétt-
ur barnsins til beggja foreldra væri
virtur í hvívetna myndu úrlausnir
mála ekki lengur snúast um móður
eða föður heldur um hæfasta for-
eldrið. Konur þurfa einnig að horf-
ast í augu við það að þó að við þurf-
um að taka á okkur mesta erfiðið
við að búa til barn og að karlmenn
þurfi varla að gera meira en að
snýta því úr nös þá getum við þetta
ekki einar. Það þarf líka karl til að
búa til barn eða í það minnsta hrá-
efni frá honum. Og þó að við göng-
um með börnin, fæðum þau og
brjóstfæðum, þá eiga þeir jafnmikið
í sínum börnum og við. Þrátt fyrir
þessa óhrekjanlegu staðreynd virð-
ast konur standa í þeirri trú að
ákvarðanavald um málefni er varða
barnið sé í þeirra höndum séu for-
eldrarnir ekki í sambúð. Lagasetn-
ing og lagaumhverfið tekur undir
þetta almenna sjónarmið kvenna
eins og endurspeglast í barnalögum
og framkvæmd þeirra. Móðir getur
ekki meinað föður um tækifæri til
að tengjast barni sínu án þess að
brjóta á rétti barnsins.
Börn: – Eign mæðra?
Eftir Sigrúnu
Einars »Konur hafa mun
meira svigrúm en
karlar til að taka á
óæskilegri þungun.
Sigrún Einars
Höfundur er ritari og er í stjórn
Félags um foreldrajafnrétti.
Úrræði varðandi
skuldavanda lítilla og
meðalstórra fyr-
irtækja verða lögð
fram innan tíðar. Þá
verður horft til vanda
lífvænlegra fyrirtækja
– þ.e. stöðu þessarara
fyrirtækja í dag,
hvort staða tiltekinna
fyrirtækja sé í lagi í
dag miðað við þær
rekstrarlegu for-
sendur sem eru uppi í dag. Segjum
að þessi úrræði væru lögð fram 15.
desember, þá væri rökrétt að þessi
staða væri tekin miðað
við stöðu rekstrar á
þeim tímapunkti en
ekki einhvern tímann
áður.
Ég hef hins vegar
heyrt af því að þessi
tímapunktur eigi alls
ekki vera í núinu held-
ur miðaður við síðustu
áramót einhverra hluta
vegna – a.m.k. eigi það
við um ýmsar skatt-
skuldir.
Kreppunni lauk ekki
um síðustu áramót og
henni er ekki enn lokið. Kreppuein-
kennin hafa því fylgt mörgum fyr-
irtækjum inn í þetta ár. Þegar loks-
ins er komið að því að leggja til
lausnir á vanda þessara fyrirtækja,
af hverju er þá ekki bara tekið á
öllum vandanum eins og hann er í
dag en ekki eins og hann var fyrir
ári?
Úrræði varðandi skuldavanda fyrir-
tækja – við hvaða tímapunkt á að miða?
Eftir Hauk
Magnússon
Haukur
Magnússon
» Annaðhvort er fyrir-
tæki lífvænlegt núna
eða ekki. Og ef það er
lífvænlegt núna, þá ætti
að miða við stöðu þess
núna en ekki fyrir ári.
Höfundur er framkvæmdastjóri.