Morgunblaðið - 13.08.2011, Blaðsíða 29

29
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 13. ÁGÚST 2011
Aftur í menninguna Númi siglir til hafnar framhjá Hörpu eftir hvalaskoðunarferð. Númi er eikarbátur, smíðaður í Stykkishólmi en honum var breytt fyrir hvalaskoðun og sjóstangveiði.
Árni Sæberg
Kerfiskarlarnir eru sjálfum
sér samkvæmir í ofstjórnuninni
og eftirlitskerfið er öfgafullt og
heimaríkt. Nú er víst ólöglegt að
baka í eldhúsinu heima ef klein-
urnar og flatkökurnar með
hangikjöti og hnallþórurnar eiga
að fara í góðgerðastarf og seljast
almenningi. Hverjum hefði dott-
ið í hug nema eftirlitskerfinu að
halda því fram að eldhús heim-
ilanna væru bráðhættuleg til
baksturs?
Eldhúsið hennar mömmu er í
huga flestra besti staður lífsins
og þar var ekkert að óttast og alls
ekki bakkelsið. Þúsund ára hefð
er rofin í nafni matvælaöryggis.
Kvenfélögin, íþróttafélögin, skát-
arnir og skólafélögin eða kór-
arnir, allir sitja eftir með sárt
ennið, hin dauða hönd hefur sleg-
ið af bæði skemmtun og öflugt
fjáröflunarstarf frjálsra félaga í landinu. Heimabakaðar
múffur á Akureyri gáfu í fyrra fjögur hundruð þúsund sem
runnu til fæðingardeildarinnar, já, félagsleg samhjálp til að
skapa öryggi verðandi mæðra bönnuð í ár. Ég hef aldrei
heyrt um að kökubasar hafi valdið matareitrun. En ég hef
séð hamingju fólksins sem bakaði heima fyrir gott málefni
og hinna sem komu að kaupa góðgætið.
Ég held að þarna séu fyrst og fremst íslenskir offarar að
verki, sem túlka lög og reglur út í ystu æsar. Þetta er ekki
einu sinni komið frá Evrópusambandinu. Eitt sinn kom ég
sem ferðamaður í stórt bæjarfélag á landsbyggðinni. Þar
hafði það gerst á vínbar bæjarins að heilbrigðisfulltrúinn
hafði fyrirskipað þjónustufólkinu á barnum að bera hárnet
við störf sín. Þetta var auðvitað alíslensk uppfinning til að
verja gestina og stóðst ekki. Ætli réttarsúpan verði bönnuð
í haust? Heilbrigðisráðherra Guðbjartur Hannesson sem er
skáti og ber mannlegt yfirbragð og góðan vilja hlýtur að yf-
irfara reglugerðina og veita undanþágu frá svona leiðindum
og öfgum sem eiga ekkert skylt við matvælaöryggi. Látum
kerfiskarlana ekki baka okkur þessi vandræði, bökum
áfram í eldhúsinu heima.
Eftir Guðna
Ágústsson
» Látum kerf-
iskarlana
ekki baka okk-
ur þessi vand-
ræði, bökum
áfram í eldhús-
inu heima.
Guðni Ágústsson
Höf. er fyrrv. alþm. og ráðherra.
Er eldhúsið
heima eitrað?
„Aðild snýst fyrst og
fremst um hvort við viljum
skipa okkur í sveit með öðr-
um Evrópuþjóðum og
leggja okkar af mörkum til
að skapa okkur öllum hag-
sæld og farsæld …með aðild
að ESB fáum við stórkost-
legt tækifæri til að taka þátt
í að móta framtíð Evrópu og
um leið heimsins alls,“ segir
lögfræðingur og stuðnings-
maður „Já Ísland“.
Það er stórt nafn Hákot. Undirritaður
er ekki trúaður á, að án aðildar að ESB
missi þjóðin af stórkostlegu tækifæri til
að móta framtíð Evrópu og heimsins alls.
Ef Íslendingar eiga að hafa jákvæð áhrif á
aðrar þjóðir verður það einungis gert með
því að þeir taki til heima hjá sér, áður en
þeir fara að laga til hjá öðrum. Þeir eiga
nokkuð langt í land með þá tiltekt.
Í hugleiðingum um stöðu Íslands gagn-
vart Evrópusambandinu, sem undirrit-
aður hefur birt hér í blaðinu, hafa verið
vegin og metin nokkur þau rök sem færð
hafa verið fyrir aðild Íslands að ESB. Er
þar einkum um að ræða efnahagslegar
forsendur og tengsl stjórnmála við legu
landsins, menningarsögu og hug-
myndafræði. Þótt ekki gefist tilefni til að
fara nákvæmlega yfir afstöðu þeirra sem
óska aðildar að sambandinu verður hér
tæpt á nokkrum sjónarmiðum.
Allmargir þeirra, sem telja Íslandi best
borgið innan ESB, bera fyrir sig almenna
röksemd um samleið með Evrópuríkjum
„Ég er fylgjandi aðild að Evrópusam-
bandinu, því ég vil að þjóð mín fylli flokk
þeirra þjóða, sem búa við mest og best
lýðræði, mannréttindi, velferð, öryggi og
hagsæld,“ skrifar þjóðkunnur listamaður
fyrir nokkru.
Nú er ekki nema gott eitt að segja um
yfirlýsingar af þessu tagi. Hvort þær geta
flokkast undir sterk rök er annað mál.
Fáum dylst að hagsæld er meiri í Noregi
og í Sviss en í löndum ESB.
Bæði þessi lönd búa við lýð-
ræði, mannréttindi, velferð,
öryggi og hagsæld. Við Ís-
lendingar deilum ekki síður
gildum með Kanadamönn-
um en ESB-löndum, þótt við
eigum meiri viðskipti við þau
síðarnefndu. Stjórnmálalíf
Kanadamanna og viðhorf til
samfélagsmála standa Ís-
lendingum nær en lýðræð-
ishefð Búlgaríu, svo dæmi sé
tekið.
Hrun fjármálamarkaða,
sem kom mjög illa við Ísland, kom í fyrstu
allmörgum Íslendingum til að trúa því að
þeir ættu ekki annars úrkosti en að sækja
um aðild að ESB. Fyrrverandi þingkona
Sjálfstæðisflokksins, sem virðist telja
okkur betur borgið innan sambandsins,
benti á að kreppan, sem dunið hefði yfir
Íslendinga og leikið þá grátt, gæfi vís-
bendingar um að það væri þjóðinni hollt
að hafa einhvern sem gætti okkar og liti
yfir öxlina á okkur. Af þessu og ýmsu í
svipuðum dúr, sem birst hefur op-
inberlega, er ljóst að nú á 68. aldursári
lýðveldisins eru í gangi alvarlegar hug-
leiðingar um að Íslendingar hafi alls ekki
til þess getu og burði að reka sjálfstætt
ríki. Hér hefur sem sagt verið reistur
gunnfáni getuleysisins. Málsmetandi
menn hafa skipað sér undir hann.
Við þetta viðhorf er ýmislegt að athuga.
Fyrir það fyrsta er vegferð okkar, frá því
í lok 19. aldar og fram undir fjár-
málaáfallið, eitthvert mesta framfara-
skeið í sögu þjóðarinnar. Þótt á ýmsu hafi
gengið er erfitt að neita því að Íslend-
ingar hafa byggt upp sterkt þjóðfélag á
eigin forsendum, ef frá er talin Marshall-
aðstoðin. Á tíu ára tímabili, frá 1991 að
telja, leystist úr læðingi mikill sköp-
unarkraftur í íslensku atvinnulífi, hag-
vöxtur var mikill og að miklu leyti tókst
að greiða niður skuldir ríkisins. Ísland var
fram undir 2008 skólabókardæmi innan
OECD um vel heppnaða efnahagsstjórn.
Þótt sú ágæta stofnun hafi ekki séð fyrir
efnahagskreppuna sem skall á heiminum
og hafi ekki áttað sig á því sem var að ger-
ast innan íslensku einkabankanna, þá er
enginn vafi á því að hún mat rétt í aðal-
atriðum jákvæða efnahagsþróun á Ís-
landi.
Það verður einnig að gjalda varhug við
þeirri uppgjöf og uppáskrift á hug-
myndafræði getuleysisins, að Íslendingar
þurfi stóra bróður til að horfa yfir öxlina á
sér til að eiga sér framtíð. Hver á að horfa
yfir öxlina á okkur? Ljóst er að Evrópu-
sambandið á fullt í fangi með að glíma við
þá falsmynd, sem sköpuð hefur verið um
styrkleika evrunnar. Eru það Bandaríki
Norður-Ameríku sem eiga að horfa yfir
öxlina á Íslendingum og kenna þeim þá
dyggð að safna ekki ríkisskuldum og
stofna ekki til viðskiptaskulda? Hafa yf-
irleitt einhverjar þjóðir áhuga á því að
horfa yfir öxlina á Íslendingum og segja
þeim til? Telja einhverjar þjóðir eða ríkja-
sambönd það vera í verkahring sínum?
Svo gæti virst, að lánsfjárkreppan og
erfiðleikar Íslendinga í kjölfar hennar,
bæði aðfengnir og heimatilbúnir, hafi ver-
ið nokkur hvalreki á fjörur þeirra sem
óska aðildar að ESB. Þótt rétt sé að
bægja þeirri hugsun frá sér er mikilvægt
að gera sér sem skýrasta grein fyrir því
hvaða lærdóm er hægt að draga af erf-
iðleikum okkar. Það gerum við síst af öllu
með því að fyllast vanmetakennd.
Eftir Tómas
Inga Olrich »Ef Íslendingar eiga að
hafa jákvæð áhrif á aðr-
ar þjóðir verður það ein-
ungis gert með því að þeir
taki til heima hjá sér, áður
en þeir fara að laga til hjá
öðrum.
Tómas Ingi Olrich
Höfundur er fv. alþingismaður
og ráðherra.
Úr hugmyndabanka
aðildarsinna