Teningur - 01.01.1987, Blaðsíða 38
hláturinn manninn? Eða er fullyrðing
Höffdings og annarra heimspekinga rétt
að vitneskja og skilningur sé órjúfanlega
tengt sársaukanum?
Pað er sennilega þessi skoðun Höffd-
ings sem liggur að baki orðum eins gagn-
rýnandans sem lýsir eftir alvöru og sár-
sauka í skáldsögum Péturs Gunnarsson-
ar: ,,Var það ekkert sárt?“ er titill gagn-
rýni Mattíasar Viðars Sæmundssonar á
Persónur og leikendur. Pétur hefur svar-
að spurningu Matthíasar með spurning-
unni: „Yrði þá spurt um píslarsögu Jóns
Magnússonar: var aldrei brosað?“
Eg er sammála Ionesco þegar hann
heldur því fram að fyndnin sé ákveðin
innsýn í fáranleikann. Ef einfaldleikinn
og fyndnin getur hrifið okkur með hlýtur
það að vera vegna þess að hún byggir á
heildarhugsun og á alvöru. / Persónur
og leikendur lítur Andri á sinn eigin per-
sónuleika og metnað sem spaugilegan.
Margir hljóta að kannast við þetta við-
horf frá eigin unglingsárum. Það er varla
nokkur vafi á því að bak við allt spaugið
og fyndnina liggur alvarlegur undirtónn
og sársauki og þennan undirtón er í raun
auðveldlega hægt að koma auga á í bók-
inni. Andri reynir að skrifa yfir sárin,
yfir vissa vöntun sem er hinn óvé-
fengjanlegi munur á hver hann eiginlega
er (leikandinn) og hver það er sem hann
vill vera (persónan). Það liggur kannski
beint við að segja að það sé eilífðar-
spurningin um tilgang og tilvist manns-
ins sem hefur mest áhrif á veru Andra í
heiminum. Eða með orðum Ionescos:
innsýn hans í fáranleikann.
I stað þess að aðgreina hlátur og skiln-
ing væri nær að athuga það sem er þess-
um tveim fyrirbærum sameiginlegt.
Fyndnin er ekki umbúðir eða afleiðingar
af ákveðnum boðskap. Þvert á móti er
hún leið til að nálgast það líf sem við
afneitum þegar við vinnum vísindastörf,
rannsökum söguna og annað sem við
teljum skynsamlegt. Wittgenstein sagði
að yfir því sem ekki væri hægt að tala um
André Breton
RÓSRAUÐUR DAUÐI
Vængjaðir kolkrabbar munu í hinsta sinn leiða bátinn
með segl gerð úr þessum eina degi stund fyrir stund
Þetta er lokastundin en síðan muntu finna hvernig sólin
hvít og svört stígur upp í hár þitt
Ur klefanum lekur vökvi rammari dauðanum
Ef horft er á hann ofan í hyldýpi
Halastjörnur munu styðja sig blíðlega við skógana áður
en þær eyða þeim
Og allt fer fram í órjúfanlegri ást
Hverfi lögun fljótanna
Aður en dimmir að fullu muntu sjá
Silfursins langa hlé
A blómguðu ferskjutré munu birtast hendur
Og skrifa Ijóð sem verða að silfursprotum
Þær líka og líka silfursvölur
fyrir tilverknað regnsins
Þú sérð sjóndeildarhringinn opnast í hálfa gátt og
skyndilega er kossi heimsins lokið
En um leið hverfur óttinn og ferningur himins
og sjávar
Svífa í vindi okkur máttugri
Hvað á ég að gera með titring raddar þinnar
Flökt hennar umhverfis eina lampann sem ekki fellur
Tímakefli
Eg mun klífa hjörtu mannanna
Til hinstu grýtingar
Hungur mitt hnitar hringi eins og ofskorinn demantur
Það fléttar hár barn síns eldsins
Þögn og líf
En nöfn elskendanna munu gleymd
Eins og bljúgur blóðdropi
í trylltu ljósinu
36