Teningur - 01.10.1991, Page 49

UNDIR HAMRINUM
ekknasjóðs í sinni sveit - hann er
menningarviti. Bannhelgi, þagnar-
hjúpur - af hverju þegir Borgfirsk
blanda? Kannski framkoma hrepp-
stjórans falli ekki að sjálfsmynd hins
siðmenntaða Borgfirðings. Sagan
heldur að okkur spegli sem flestir
hrökkva undan. Við lesum stórfeng-
legan tilgang úr viðburðum sem í
raun og veru eru sprottnir af lítilfjör-
legum hvötum eða eiga sér stað að
ástæðulausu; tilgangslaus illfýsi er
varla hugsanleg - fólska hlýtur að
eiga sér vitræna orsök. Við lögum
söguna að þessari sjálfsblekkingu -
það sem gengur í bága við hana er
útilokað. Við ímyndum okkur að ger-
ræði fyrri tíma hafi verið slys eða
frávik, að manneskjan sé góðviljuð í
eðli sínu. En hann er þarna samt -
þessi óþægilegi grunur: að athafnir
liinna dauðu séu á einhvern hátt
okkar athafnir, að fólskubrögð þeirra
séu runnin okkur í merg og bein - að
draugur hreppstjórans sé enn á
sveimi og limaskorni ómaginn
skammt undan; að þeir séu alls
staðar.
Matthías Viðar Sœmundsson
MULDURRISTA í MERKINGARDAUÐANN
Umhverfis skáldskap Sigfúsar Bjartmarssonar
hann blandar af lcttúð
skynjunum háði og hugsunum
brotum ólíkra áhrifa
blandar og líður eins og þeim
sem veit af ómetanlegum kjarna
sem hann einn hefur fundið
og á bara eftir að höndla
tií að fela hann aftur
í ennþá svo óljósu
cinka formleysi
Svo segir í ljóðinu fyllt upp í auðn í
annarri Ijóðabók Sigfúsar Bjartmars-
sonar Hlýju skugganna. Hvort skáld-
ið er hér að lýsa eigin meðhöndlun
tungumáls, skynhrifa og upplifana
veit ég ckki, en þessar línur urðu mér
nokkurs konar stökkpallur inn í þann
heim sem byggður er í verkum Sigfús-
ar frá Hlýju skugganna gegnum Án
fjaðra og blómgast í sagnasafninu
Mýrarenglarnir falla.
Sá heimur er í senn mjög persónu-
legur, alþjóðlegur, rammíslenskur og
reistur á sammannlegri sögu aldanna.
bctta er heimur hnignunar og hægfara
dauða þeirra verðmæta sem uppruna-
legust eru í samfélagi manna hvar
sem er.
í Hlýju skugganna er þessi heimur
ennþá séður og upplifaður utan frá.
Það er leitað langt yfir skammt og
horft til frumbyggja framandi landa,
indíána og skæruliða, uppgjafa vænd-
iskvenna og tómlátra tollvarða. Upp-
lifunin er útlendingsins, einnig þegar
fjallað er um jafn hversdagslega hluti
og fyrstu nótt elskendanna eða undra-
land klósettspeglanna:
þú labbar bara áfram
móti þurrhásri golunni
nýtur tíðindaleysis vfgstöðvanna
fjarveru fórnarlambanna
labbar án hryggðar
án eftirsjár
án tilgangs
* * *
og ég geng fram
og út eftir syllunni
hcld gyðju minni á lofti
uppi í gómbleiku skininu
Án fjaðra er fjórum árum yngri en
Hlýja skugganna og þótt auðveldlega
megi rekja þann þráð sem á milli
þeirra liggur er hér á ferð mun agaðri
og þroskaðri skáldskapur bæði form-
rænt og vitrænt svo ekki sé nú minnst
á tilfinningalegan þroska. Hér er
undir veraldarsagan öll og skáld-
skapur kynslóðanna, kaldhæðnin hef-
ur þokað fyrir hrolli blöndnum trega
og samúðin með striti mannsins í
hversdegi jafnt sem skáldskap stór-
lega aukist. Hér eru leidd rök að
þeirri óhjákvæmilegu endurtekningu
sem ýjað er að í Hlýju skugganna.
Frá Neandcrthalis til nútímamanns-
ins liggur slóð svika og eftirsóknar
eftir vindi. Nýjungagirnin verður
mönnum að falli og glysið og glim-
nrerinn hylja ekki holrúmið undir.
Jafnvel skáldskapurinn mcgnar ekki
að vísa mönnum leið, hans er að leita
lciðanna til einskis því:
- í skáldskap
reynast íþökurnar
ævinlega sokknar
Ódysseifur aldanna á eilífri heim-
leið án þess að ná takmarkinu. Ekki á
neina Penelópu að treysta. Hún löngu
gengin ríkasta biðlinum á hönd í
endalausri „leit að haldbetri sorta".
47