Birtingur - 01.06.1967, Blaðsíða 42

snöggar klippingar, og kemur þar glögglega í
ljós, hve máttur myndskiptingarinnar getur
verið mikill. Eftir deilurnar um fæðuna er
skipshöfninni skipað upp á þilfar. Þar er
henni kunngjört, að annað hvort fylgi hún
yfirboðurum sínum í öllu eða hafi verra af.
Meginpartur skipshafnarinnar samþykkir, en
nokkrir sjóliðanna eru staðráðnir í að hvika
ekki frá settu marki. Dýrseðlið í yfirmönnun-
um segir þá til sín og þeir heimta, að þeir
sjóliðar, er hafa óhlýðnazt skipunum þeirra,
verði teknir af lífi. Einkennisklæddir her-
menn eru fengnir til að skjóta þá, en í þann
mund, er þeir ætla að hleypa af byssum sín-
um, hrópar foringi sjóliðanna, Vakúlintsjúks:
„Bræður!“ Orð hans hefur þau áhrif, að her-
mennirnir láta byssurnar síga. Þannig kemur
undirtónn myndarinnar, bræðralagsandinn,
áþreifanlega í ljós, og hróp Vakúlintsjúks sam-
einast síðan hrópum áhafnarinnar til forystu-
skips herflotadeildarinnar, þar sem þetta sama
orð er endurtekið — og fallbyssurnar síga.
Eftir að Vakúlintsjúks hefur vakið bræðralags-
andann, gera sjóliðarnir uppreist gegn liðs-
foringjunum, og þeir fá makleg málagjöld, en
Vakúlintsjúks lætur lífið í þessum átökum og
er syrgður mjög. Lík hans er flutt til Ódessu.
Þá kemur næst eins konar milliþáttur, þar sem
lögð er áherzla á kyrrðina. Hafnargarður
Ódessu Og umhverfi hans er kvikmyndað í
þoku. Svipaður milliþáttur kemur fyrir síðar
í myndinni eftir atburðina á Ódessaþrepun-
um. í það skipti er kvikmyndað úti á rúmsjó
og nú um stjörnubjarta nótt. Með þessum
tveim milliþáttum er myndinni eiginlega
skipt í þrjá kafla, þ.e.a.s. óánægju sjóliðanna
um borð í Potemkin, atburðir í Ódessa og
herflotadeildinni mætt. Hið dimma yfirlit,
þokan, í fyrri milliþættinum er eins konar
forboði harmleiksins á Ódessa-þrepunum, og
á sama hátt verður hin stjörnubjarta nótt, hin
bjarta yfirsýn, í milliþætti nr. 2 fyrirboði
þeirrar bjartsýni, er ríkir í lokaatriði myndar-
innar, þar sem bræðralagshugsjónin og frelsið
eru orðin óttanum við dauðann yfirsterkari.
Snúum okkur að atriðinu, þar sem Vakúlint-
sjúks er syrgður. Við sjáum hendur, mátt-
vana hendur, sem hægt og hægt kreppast og
verða að steytandi hnefum. Harmurinn snýst
upp í gremju. Fjöldaganga hefst, og rauðu
fánarnir birtast. Smábátar koma og færa sjó-
liðunum matvæli. Fólkið í landinu fagnar
sjóliðunum og veifar til þeirra í kveðjuskyni.
Ánægjusvipurinn leynir sér ekki. Af mann-
grúanum á Ódessaþrepunum eru nokkrar
persónur kynntar áður, sem eiga eftir að
gegna þýðingarmiklu hlutverki í harmleikn-
um, sem á eftir fer. Þá, skyndilega, er eins
og ský dragi fyrir sólu, og gleði fólksins verð-
ur að skelfingu. Hermenn koma þrammandi
40
BIRTINGUR