Húsfreyjan - 01.10.1969, Blaðsíða 39

það, þar til kertið er orðið hæfilega dig-
urt. Þetta eru kölluð handgerð kerti,
og eru þau mikið í tízku eins og stend-
ur. —
Algengast er nú að nota blöndu af
stearíni og paraffíni til kertagerðar. Á
meginlandinu er jafnvel einnig notað
bíflugnavax og þykir það lang fínasta
hráefnið til kertagerðar. Bíflugnavax
brennur með frekar daufum loga, en
vaxlyktin þykir mjög góð. Kerti úr bí-
flugnavaxi eru víða notuð í kirkjum að
fornum sið.
Paraffín er aukaafurð, sem kemur,
þegar verið er að eima jarðolíu, og er
það því fremur ódýrt hráefni til kerta-
gerðar. Framleitt er paraffín með mis-
munandi bræðslumarki frá 52° og upp
í 92°. Því meira paraffín, sem notað er,
þeim mun mýkri og glærari verða kert-
in. Paraffín linast áður en það bráðnar.
Það verður því að nota paraffín með
háu bræðslumarki í löng og mjó kerti,
t. d. blómakerti. Meiri hætta er á því,
að kertavaxið renni niður með hliðum
kertisins og að kertið ósi, ef mikið af
paraffíni með lágu bræðslumarki er not-
að í ,,kertasteypuna“.
En með því að láta stearín saman við
paraffínið, er unnt að draga úr þessum
óheppilegu eiginleikum paraffínsins.
Stearín er framleitt úr dýra- eða jurta-
feiti og er því dýrara en paraffín.
Stearín þolir mikinn hita án þess að
linast, en kerti með miklu stearínmagni
eru hörð og ógagnsæ og þeim hættir til
að brotna og jafnvel að molna. Segja
má, að paraffín og stearín bæti hvort
annað upp, og það ríður á að finna hæfi-
leg hlutföll milli þessara hráefna í sam-
ræmi við gerð og lögun kertisins.
Stundum eru kertin lituð og er þá
anilínlit blandað saman við bráðið kerta-
vaxið, áður en mótað er úr því. Lituð
kerti þykja mjög skrautleg, en þau upp-
litast í birtu og jafnvel er hætt við að
þau tapi lit, þótt þau séu geymd í kassa,
sérstaklega ef kertin eru gerð aðallega
úr stearíni. Til kertalitunar er því mikil-
vægt að velja liti, sem þola bæði áhrif
HÚSFBEYJAN
sólarljóss og stearínsýru. Stundum eru
kerti lökkuð og bronsi blandað saman
við lakkið. Lökkuð og bronsuð kerti
brenna verr en ólökkuð kerti.
Sumir halda, að bezt sé að geyma
kerti í langan tíma, þau muni þá brenna
betur. Þetta á aðeins við um kerti með
miklu stearínmagni. Paraffínkerti
brenna ekkert betur, þótt þau séu
geymd. Einnig skal tekið fram, að ef
hvít kerti eru geymd með lituðum kert-
um, geta hvítu kertin litast, ef þau
núast saman við lituð kerti. Stundum
geta hvít kerti gulnað, séu þau geymd
í langan tíma.
Rökin, sem notuð eru til kertagerðar,
verða að vera úr góðum efnum, svo að
kertin brenni með rólegum og fallegum
loga. Áður fyrr var notað garn af ýmsu
tagi, það sem hendi var næst. Slíka
kveiki varð að klippa við og við. Nú á
dögum er notað baðmullargarn, sem
fléttað er saman þannig, að endinn beyg-
ist til hiiðar og brennur burt smám
saman.
Grófleiki og þéttleiki kveiksins verð-
ur að vera í samræmi við samsetningu
kertavaxins og við þvermál kertisins.
Eftir því sem kertin eru sverari og því
Mynd úr Rád og resultater sýnir kerti írá 1840,
ásamt skœrum og kertaslökkvara.
35