Tímarit Verkfræðingafélags Íslands - 01.12.1955, Blaðsíða 8

94
TlMARIT VFI 1955
honum, langt uppi í gljúfrum, að þau verða alls ekki
til lýta í landslaginu við fossinn, þar sem þau myndu
ekki sjást þaðan, og auðvitað yrðu þau gerð laglega
úr garði. Fossinn myndi að vísu hverfa tíma og tíma
að vetrarlagi, en hverjum yrði ami að því? Ekki er
svo margt um ferðamanninn þar á þeim tíma árs. Á
sumrum verður væntanlega nóg vatn í honum.
Stöðvarhúsin verða sennilega djúpt í jörðu og úr-
rennsli frá þeim annaðhvort niður við Jaðar eða vest-
ur við Tungufljót.
Hversu meira virði eru ekki 7—800 miljónir kwst á
ári, ef þær fást við góðu verði, jafnvel þótt fossinn
hverfi annað veifið að vetri til, heldur en fossinn óvirkj-
aður, eyðandi orku sinni í það eitt að hola steininn
engum til gagns, megin hluta ársins, þegar þess einn-
ig er gætt, að aðra tíma árs getur að líta hann í allri
hans tign. Það er heldur ekki tilgangur náttúruvernd-
unarlaga að koma í veg fyrir að auðlindir landsins séu
nýttar heldur hitt að ekki sé valdið óþarfa spjöllum og
að það sem gert er, verði til sem minnstra lýta, ef ekki
er hinu til að dreyfa, að framkvæmdirnar verði til feg-
urðarauka.
Nei, það er, eins og einn kunningi minn orðaði það,
undarleg viðkvæmni hjá þjóð, sem öldum saman hefir
skorið og étið búfé sitt, að amast við því að Gullfoss
verði virkjaður.
Það er trúa min, að eftir að Gullfoss hefir verið virkj-
aður, aukist þangað ferðamannastraumur að miklum
mun og verður það ekki sízt að þakka bættum samgöng-
um í sambandi við virkjunina, sem munu stuðla að því
að Gullfoss \erði meira en nú er almenningseign okkar
Islendinga.
Þetta sýnir ljóslega, að öfgar og firrur geta verið fyrir
hendi þó engin séu lögin og ég hygg að ekki sé ástæða
til að óttast þær frekar þó að löggjöf væri til.
Meðan hún er ekki til, ber okkur verkfræðingum sem
sagt skylda að vera á verði og hafa vakandi auga á
því, að mannvirki okkar fari vel I landslagi og að vel og
snyrtilega sé frá þeim gengið að svo miklu leyti sem
það er á valdi okkar.
Um það hvemig þetta verði gert verða ekki gefnar
neinar algildar reglur, því að þær eru ekki til; það hefir
Þessi brú á Eyvindará má ekki missa sig, svo vel fellur hún
inn í myndina.
Hér ægir öllu saman.
til dæmis verið reynt að stilla upp nokkrum algildum
reglum um það, hvernig brýr eigi að vera til þess að
vera fallegar, en fullyrða má, að þó að af því megi fá
nokkurn stuðning, þá eiga þær hvergi nærri við alls-
staðar. Það er sönnu nær, að í hverju einstöku tilfelli
verði að gera þessu efni skil og það, sem hentar einum
stað, fer illa annarsstaðar.
Við brúargerð þarf eins og við aðra mannvirkjagerð
að taka tillit til staðhátta, brúin þarf að falla inn í
landslagið.
Hent gæti það, að svo stórt mannvirki yrði
reist, að það yrði aðalatriðið og myndaði landslagið
eftir að það hefði verið gert, ef svo má að orði kom-
ast. En hvort heldur svo er eða ekki þarf að taka tillit
til beggja hluta, landslagsins og gerðar mannvirkisins.
Milli þeirra verður að ríkja rétt samstilling, ,,harmoni“.
Hin sama harmoni verður auðvitað að ríkja milli
hinna einstöku hluta mannvirkis og eins milli mann-
virkja, sem reist eru hlið við hlið.
Þegar ég hér tala um harmoni, á ég ekki við, að hlut-
irnir séu líkir eða beri keim hver af öðrum heldur hitt,
að þeir fullnægi fagurfræðilegum skilyrðum, en þar eiga
eins og kunnugt er hinar sterku mótsetningar og
,,assymmetrian“ eins oft og oftar rétt á sér og sam-
kynja form og fletir og hörð symmetria, sem flestum
má vera ljóst að getur verið tvíeggjuð. Hér er ég þó
kominn út fyrir efni mitt og út í hluti, sem erfitt er
að ræða um. ,,De custibus non est disputanda".
En hvað um það, hvernig sem mannvirkin eru mótuð,
er það skilyrði fyrir því, að þau verði til prýði, að full-
gengið sé frá þeim, hreinsað sé til í kringum þau og að
umgengni sé öll í bezta lagi.
Áður en ég nú lýk máli mínu skal ég minnast nokk-
urra framkvæmda, sem valin eru af handahófi til frek-
ari skýringar máli mínu og síðar mun ég sýna nokkrar
myndir.
Það liggur beint við að minnast fyrst á vegina okk-
ar og brýrnar.
Vegirnir skera landið víða djúpum sárum t. d. í fjalls-
hlíðum, þvert á hallann. Svöðusárum, víða misbreiðum
og ljótum, þar sem ekkert hefir verið hirt um land-
slag og þá ekki heldur að jafna snyrtilega til meðfram