Dagblaðið Vísir - DV - 27.03.2006, Blaðsíða 22

22 MÁNUDAGUR 27. MARS 2006
Menning DV
Ofmálaðural-
heimslausnari
[ blíðviðrinu (gærdag sá ég fólk á
risavöxnu göngubrúnni sem byggð
hefur verið yfir Hringbrautina, en það
hefur aldrei gerst áður. Litla fjölskyld-
an sem ég tilheyri hefur komið sér
upp þeim leik að tuldra;„jæja, skyldi
nú einhver vera á brúnni (dag" þeg-
ar við ökum undir hana.en það sem
er svo bráðskemmtilegt við þessa
risabrú er að
það virðist
engum detta (
hug að nýta
sér hana.
Brúin er eitt-
hvað það
alundarleg-
asta mann-
virki sem ég
hef augum lit-
ið, en ég er
samt ekki að
gagnrýna R-listann,eins og fólk gerir
yfirleitt þegar því finnst eitthvað
undarlegt í borginni. Hvers vegna
þetta
umfang,
þessar
sveigjur, allt þetta stál? Það er svo
langt yfir Hringbrautina ef maður
gengur brúna að ég get ímyndað
mér að fólk gefist bara upp á miðri
leið og snúi við.
En I gær breyttist allt.Á brúnni stóðu
tvær fullorðnar manneskjur með
barnavagn. Það var því ekki einungis
fólk á brúnni, heldur fólk sem hefur
tekið til við að fjölga sér.
Eftir helgina
Talar við Guð í síma
Myndbandið hennar Silvíu er ansi
flott en jafnframt óhugnanlegt. Er
það ekki ögrun við meintan heims-
frið að senda þetta ofdekraða fr(k
sem bölvar og ragnar, hótar að drepa
þá sem ekki f(la hana og þykist þar
að auki vera (sérstöku uppáhaldi hjá
Guði almáttugum? Svo miklu uppá-
haldi að hún talar við hann (s(ma og
kallar hann hund (Wazzup dog) án
þess að búast við ógnarreiði hans
(sem þó hafa verið skrifaðar nokkrar
sögur um).
Kannski fer allt að bullsjóða þarna í
kringum Balkanskagann eða ein-
hversstaðar þegar þeir sjá ofmálaða
engilinn okkar sem þykist vera kom-
inn til að bjarga heiminum. Já, þið
hafið beðið lengi eftir þv( að ég
kæmi að frelsa ykkur". Hm. Kannski
. verður stóra skopmyndamálið hjóm
eitt við hliðina á þessu.
Bölvun
Það hvdir bölvun á umsjónarmanni
menningarsíðu þegar hann ætlar að
leyfa sér að vera sérlega ómenning-
arlegur og horfa á ídólið. Ég hef
aldrei getað horft á heilan þátt af
þessu vinsælasta skemmtiefni þjóð-
arinnar vegna þess að ég þekki svo
margt fólk sem þykir gaman að tala (
símann á helgum.Áföstudagskvöld-
ið var ég komin (stellingar og byrjuð
að klappa með fdólinu (hugsaði jafn-
vel alvarlega um að poppa) þegar
síminn hringdi og draumurinn dó. Ég
geri aðra tilraun næsta föstudag.
Sjostakovítsj var flókinn maður þar sem tókust á miklar andstæður sem heyr-
ast í tónlist hans. Þessi innri átök eru þungamiðjan í list hans en ekki félagi
Stalín. Verk Sjostakovítsj eru fyrst og fremst góð tónlist en ekki pólitískt andóf,“
segir Sigurður Þór Guðjónsson m.a. í dómi sínum um Sinfóniutónleikana á
fimmtudaginn.
Myndin af nabba
Er ekki kominn tími til að þagga
niður í Stalín þegar rætt er um sin-
fóníur Sjostakovítsj? í vetur hefur
Sinfóníuhljómsveitin flutt nokkrar
þeirra og í efnisskrá eru alltaf miklar
útlistanir á þvi hvernig þær endur-
spegli viðbrögð tónskáldsins við
ógnarstjórn Stalíns. Að þessu sinni
er til dæmis annar kafli 10. sinfóní-
unnar nefndur „myndin af Stalín".
Stalín var oft nefndur „faðir þjóðar-
innar'' svo þetta er þá eiginlega
„myndin af pabba“, þjóðníðingn-
um mikla. En Sjostakovítsj var flók-
inn maður þar sem tókust á miklar
andstæður sem heyrast í tónlist
hans. Þessi innri átök eru þunga-
miðjan í list hans en ekki félagi
Stalín. Verk Sjostakovítsj eru fyrst
og fremst góð tónlist en ekki póli-
tískt andóf. Og helvítið hann Stalín,
maðurinn sem Þórbergur Þórðar-
son dáði meira en flesta aðra menn,
Helvítið hann Stalín JP
Jósef Stalfn er gjarna nefndur f sömu andrá og sinfónfur Sjostakovftsj. A

Sinfóníutónleikar.
Efnisskrá: Sjostakovitsj: sin-
fóníur nr. 9 og 10, píanó-
konsert nr 2. Einleikari: Peter
Jablonski. Stjórnandi: Rumon
Gamba. Háskólabíó 23. mars.
Tónlist
er búinn að vera dauður í meira en
hálfa öld og Sjostakovítsj lifði hann
reyndar í næstum því aldarfjórð-
ung. Vafalaust leið Sjostakovítsj þó
mikið undir harðstjórn Stalíns og
koma þessi ytri áhrif fram í verkum
hans lflct og tíðarandinn endurómar
meira og minna í tónverkum frá öll-
um tímum. En hver pælir nú í því
hvernig andieg kúgun Metternichs-
tímans í Austurríki gægist fram í
verkum Beethovens og Schuberts?
Um annan píánókonserrt tón-
skáldsins má hiklaust segja: Stalín
er ekki hér! Verkið er ekkert nema
glaðværð og lífsgleði og í hæga kafl-
anum er rómantíkinni gefinn laus
taumur með allt að þvi rakkman-
ínofskri angurværð. Leikur
Jablonski var ósköp þunglamalegur,
þokukenndur og dáðlaus. Fyrir
nokkrum dögum brilleraði ung og
óþekkt stúlka í þessu verki á tórí-
leikum Sinfóníuhljómsveitar
áhugamanna. Af hverju var hún
bara ekki einleikari á tónleikunum?
■ X* <• ‘j
Peter Jablonski píanóleikari
Leikur hans varósköp þung-
lamalegur, þokukenndur og
dáðtaus, að mati Sigurðar Þórs.
Kannski ekki nógu fræg? En betri þó
en sumir hinna frægu.
Samanherpt alvara
Níunda sinfónían er með bestu
verkum Sjostakovíts. Hún er hnit-
miðuð og harðskeytt en líka hálf
geggjuð í sprelli og grínagtugri al-
vöru. Ekki öll þar sem hún er séð
fremur en tilveran sjálf. Það besta
var að hljómsveitarstjórinn
tempraði sirkuslætin og dró þannig
betur fram hina hárbeittu sin-
fónísku hugsun og þá grandvöru al-
vöru, djúpu samkennd með mann-
lífinu, sem er það besta í músik
Sjostakovíts. Margir hljóðfærahóp-
ar áttu stórkostlegar stundir. Tí-
unda sinfónía Sjostakovítsj var oft
talin hans besta áður en nr. 13, 14
og 15 litu dagsins ljós. Sá sem hér
skrifar finnst hún þó standa þeirri 9.
að baki. Það er kannski of mikið af
Stalín í henni ef við hugsum þannig.
Alvaran er svo samanherpt og ætlar
sér of mikið. Verkið er líka langt og
sundurlaust, þrátt fyrir tíðar mein-
ingar tónspeldnga um hnitmiðun.
Margir bálkar eru vissulega stór-
kostlegir og áheyrendur standi oft á
öndinni yfir samþættingargáfu
tónskáldsins og útsetningarsnilld,
t.d. í fyrsta og öðrum kafla. Allt fékk
þetta notið sín til hlítar á tónieikun-
um í orkuþrugnum flumingi þar
sem alvaran, þjáningin, reisnin,
vonin og hin mergjaða dramtík,
sem kemur ekki síst fram í hljóm-
sveitarútsetningunni sjálfri, heyrð-
ist einnig á stórbrotinn hátt. Auk
heildaráhrifanna áttu hljóðfæra-
hóparnir enn og aftur stórkostlegar
Stundir. Sigurður Þór Guðjónsson
í tilefni af Alþjóða leiklistardeginum 2006 hefur Stígur Steinþórsson leikmyndahöf-
undur birt ávarp sitt, sem einnig verður flutt á undan leiksýningum í dag
Lygasögurnar afhjúpa sannleikann
Segjum svo að manneskja standi
uppífjölmenniogheimtiathyglivið-
staddra þá er það ekki endilega leik-
listarviðburður. En ef manneskjan
fer upp á kassa er það í áttina, gæti þó
verið framboðsræða eða predikun,
| jairível kynning á nýrri tannkrems-
tegund. Ef manneskjan talar mjög
hátt og tilgerðarlega, syngur og dans-
ar eða hreyfir sig óvenjulega, klæðist
furðulegum fötum eða bara alls eng-
um fötum, þá er þetta örugglega leik-
list. Sérstaklega ef hún er allsber. Ef
manneskjan í þokkabót segir safarík-
i ar lygasögur, sem fanga athyglina, þá
er þetta pottþétt leikari. Þó aðeins ef
allir áhorfendur samþykkja lygasög-
una sem eitthvað betra og hafið yfir
sannleikann um stundarsakir. Leik-
arinn er mjög góður ef áhorfendur
gleyma því að þeir þurfa að pissa í
svona einn og hálfan klukkutíma.
Hugmyndaflug, innsæi og sköpunar-
gáfur leikarans kallar fram nákvæm-
lega þessa sömu eiginleika í sérhverj-
um áhorfenda og úr verður það sem
kallast leiklist. Þetta samspil er kjam-
inn. Til að auka áhrifamátt hans og
fjölbreytni hafa tveir og svo fleiri leik-
arar tekið sig saman og þá hefur þurft
að stækka kassarin, jafnvel smíða
upphækkaðan pall. Síðan hengja
upp tjöld til að fela ljótan bakgrunn,
reisa þak út af rigningu, tengja ljós-
kastara til að vinna á jnyrkrinu en til
að fara hratt yfir þróúnarsöguna þá
höfum við nú það sem við nefnum
leikhús. Þar vinnur gífurlegur fjöldi
fólks að því að spinna og vefa dýrind-
is klæði úr engu, lfkt og vefaramir í
sögunni um nýju fötin keisarans. En
ólíkt þeim svindlurum er enginn að
svikja vísvitandi heldip allir að reyna
að gera eins vel við leðcsýninguna og
hægt er. Öll viljum við að lygasögum-
ar afhjúpi
sannleik-
ann, ef
það
skyldi
mistakast
væri of-
??®sleSa I Stígur Steinþórsson
fnskandi I leikmyndahöfundur.
ef áhorf-
endur myndu taka sér bamið úr sög-
unni til fyrirmyndar og kalla hátt og
snjallt yfir allan salinn: „en hann er
ekki í neinu!"
Stigur Steinþórsson.