Freyr - 15.07.1998, Blaðsíða 27

3. tafla. Ræktunarreikningur og ræktunarjöfnudur Möðruvalla í Hörgárdal.
Meðaltai 5 tímabila eða ára frá 1992-1997.
Innstreymi, kg Útstreymi, kg
N P K N P K
Hreyfmgar:
Mykja frá lager 4.943 736 5.268 Uppskera færð á lager 6.531 847 5.220
Mykja af beit 908 123 946 Uppskera af beit 1.112 126 1.106
Tilbúinn áburður 7.405 1.414 1.970 Seld uppskera 123 17 96
Niturbinding smára 200
Umhveifisþœttir:
Með áfoki og vatni 50 0 0
Samtals 13.506 2.273 8.185 7.766 990 6.422
Ræktunarjöfnuður (R) 5.741 1.283 1.763
Þar af: -ammoníum ? ? ?
-afhítrun ? ? ?
-útskolun og veðrun ? ? ?
-uppsöfnun íjarðvegi ? ? ?
Framleiðsla rœktunar
Fjöldi hektara 78 Framleiðsla kg/ha 100 13 83
DE/ha 0,58 Nœringarefni í uppskeru 57% 44% 78%
stofns er heildarútstreymið á bú-
stofnsreikningum deilt á hverja
dýraeiningu (DE). Hér er DE skil-
greind í samræmi við danskar reglur
þannig að hægt sé að gera beinan
samanburð við sambærilega út-
reikninga í Evrópu. Ein DE eru
5.500 FE sem samsvarar FE-þörf
mjólkurkýr af stóru kyni og sem
mjólkar 7.500 kg á mjaltaskeiði.
Umhverfisálag sem búið veldur
er heildarbúsjöfnuður deilt á hektara
ræktaðs lands.
niiðurstöður
Ef við lítum fyrst á búsreikning og
búsjöfnuð Möðruvallabúsins, sem
sýndur er í 1. töflu, er hægt að átta
sig fljótt á helstu stærðum. Aðal inn-
streymi næringarefna er í formi til-
búins áburðar enda fullnægir heima-
aflað fóður 88% af heildarþörfum
búsins (Þóroddur Sveinsson 1997).
Utstreymið er að sjálfsögðu aðal-
lega í formi mjólkur en einnig er
talsverð kjötsala. Þegar litið er á
stofnbreytingar á tímabilinu sést að
þar eru nokkrar sviptingar. Þetta er
ekki óeðlilegt hvað varðar mykju-
lagerinn en bústofnsbreytingar og
breytingar á fóðurbirgðum verða að
teljast óvenju miklar á Möðruvöll-
um miðað við önnur kúabú og er
það fyrst og fremst vegna tilrauna-
starfsemi í fjósinu.
Aðalstyrkur búsreikningsins er
að megin stærðir hans geta verið
ákvarðaðar með góðri nákvæmni.
Þetta á sérstaklega við aðkeypta
kjamfóðrið, tilbúna áburðinn og
næringarefnin sem bundin eru í af-
urðunum. Það er því engin ástæða til
þess að vantreysta niðurstöðum
hans og þess vegna er hann vel til
þess fallinn að stemma af reikninga
sem skrá innri næringarefnaferla
búsins eins og gert er í 1. töflu.
Ef litið er á skiptingu búsjöfnuð-
arins á milli innri jöfnuða búsins
kemur í ljós að tiltölulega lítið tapast
af efnum á lager og í bústofni. Þetta
er vegna þess að geymslur eru góðar
og kýr eru stærsta hluta ársins á
innistöðu. Það ætti því ekki að koma
á óvart að mestur hluti næringar-
efnatapsins færist á ræktunarreikn-
inginn. Nánar verður fjallað um
þetta atriði hér á eftir.
Tap af næringarefnum á hvem
hektara ræktaðs lands er víða er-
lendis notað sem mælikvarði á um-
hverfisálag sem búið veldur. A þeim
íslensku kúabúum sem umhverfis-
álag hefur verið metið (Þóroddur
Sveinsson 1998) er það að jafnaði
svipað því sem hér er sýnt fyrir
Möðruvallabúið í 1. töflu. Breyti-
leiki er hins vegar mikill á milli búa
og er frávikshlutfallið allt að 30-
50% eftir næringarefnum. Saman-
burður á íslensku kúabúunum og er-
lendum búum bendir til þess að
köfnunarefnisálagið sé meira en
helmingi minna á íslensku búunum
en á evrópskum og bandarískum bú-
um (Bacon, Lanyon & Sclauder
1990, Studielandbrug í Danmörku
1997 [óbirtar niðurstöður], Aarts,
Biewinga & Van Keulen 1992).
Þetta stafar fyrst og fremst af því að
bústofnsþéttleiki (DE/ha ræktaðs
lands) í þessum löndum er 3-4 sinn-
um meiri en algengast er í Eyjafirði
og hlutdeild heimaaflaðs fóðurs er
einnig talsvert hærri hér á landi sem
þýðir venjulega minna umhvefis-
álag. Hins vegar kemur nokkuð á
óvart að umhverfisálag frá fosfór og
kalí sé svipað og erlendis nema í
Hollandi þar sem það er alltaf tals-
vert meira.
A bústofnsreikningnum kemur
mesta innstreymið frá fóðurlagemum
sem eins og fyrr er getið er að uppi-
stöðu til heimaaflað gróffóður (2.
tafla). Hér skiptir öllu máli að mæl-
ingar á efnainnihaldi og magnmæl-
ingar séu nákvæmar. Því þarf að
Freyr 9/98 - 27