Neytendablaðið - 01.05.1997, Blaðsíða 22

Landbúnaður
Lífræn framleiðsla - nýbreytni
á matvælamarkaðinum
Lífræn framleiðsla er tiltölulega
ný hér á landi. Upp á síðkastið
hafa neytendur átt þess kost að
kaupa í nokkrum mæli ferskar ís-
lenskar afurðir sem framleiddar
eru með lífrænum aðferðum. Þessi
nýbreytni hefur hlotið góðar viðtök-
ur.
Þótt of snemmt sé að fullyrða um framtíð
slíkrar framleiðslu benda fyrstu viðbrögð
markaðarins til þess að íslenskir framleið-
endur eigi þrált fyrir samdrátt og erlenda
samkeppni möguleika á markaðnum með
því að leggja aukna áherslu á gæði og
hreinleika vörunnar. í nágrannalöndum
okkar er lífræn framleiðsla í mikilli sókn
og vex eftirspurn eftir afurðunum víða
hraðar en svo að bændur hafi við að fram-
leiða.
Hvað er lífræn framleiðsla?
Það eru ekki aðeins vörugæðin sjálf, þ.e.
heilnæmi og næringargildi afurðanna,
sem einkenna lífræna framleiðslu, heldur
ekki síður þær aðferðir sem hún byggist á.
Með þeim eru teknir upp framleiðsluhætt-
ir hreinleika og umhverfisverndar. I hefð-
bundnum búskap er notaður tilbúinn
áburður, lyf og eiturefni sem valda ekki
aðeins mengun á því sem verið er að
rækta, heldur líka á andrúmslofti, jarð-
vegi, grunnvatni og hafsvæðum. I lífrænni
ræktun er notkun tilbúins áburðar og eit-
urefna bönnuð og lyf eru einungis leyfð í
neyðartilvikum.
Heilbrigður og ómengaður jarðvegur er
undirstaða lífrænnar framleiðslu. Allt
kapp er lagt á að vernda hið fjölþætta líf-
ríki gróðurmoldarinnar til þess að hún
skili nytjaplöntum bestu næringu sem völ
er á. Þetta er m.a. gert með skiptiræktun,
ræktun jurta sem vinna köfnunarefni úr
loftinu, notkun lífrænna áburðarefna, jarð-
gerð, skjólbeltum og stjómun beitarálags.
Beitt er lífrænum vörnum gegn illgresi,
skordýmm og sjúkdómum, og búfé fóðrað
á lífrænt ræktuðu fóðri. Sérstakar ráðstaf-
anir em gerðar til að halda lífrænum af-
urðum frá annarri vöm í geymslu, flutn-
ingi og vinnslu. I sumum tilvikum, t.d. í
mjólkurvinnslu, þarf sérstök tæki til
vinnslu á lífrænum afurðum.
Alþjóölegar reglur og vottun
Það er vel þekkt aðferð framleiðenda að
reyna að láta líta svo út sem framleiðslan
sé í sátt við umhverfið vegna þess að
minna sé notað af eiturefnum og skaðleg-
um aðferðum en lög og reglur heimila.
Alls kyns merkimiðar, t.d. vistrœnt, vist-
vœnt eða náttúrulegt, em notaðir við að
koma þessum skilaboðum á framfæri til
þess að varan seljist betur, þótt engin al-
þjóðleg skilgreining standi að baki slíkum
hugtökum.
Lífræn framleiðsla byggist hinsvegar á
því að nota ekki aðferðir og efni sem
kunna að valda lífríkinu tjóni. Lífrænn
landbúnaður hefur þá sétstöðu að um
hann gilda tiltölulega skýrar reglur sem
alþjóðleg sátt ríkir um. Bændur og fyrir-
tæki þurfa að uppfylla ítarlega staðla um
framleiðslu og meðhöndlun lífrænna af-
urða. Sjálfstæðar vottunarstofur annast
reglulegt eftirlit og vottun afurðanna, en
tveir aðilar, Tún ehf. og Vistfræðistofan,
hafa heimild til slíkrar þjónustu hér á
landi.
Vottun hefur mikla þýðingu þar sem
hún staðfestir að það sem sagt er vera líf-
Námsbækur í neytendafræðum
) ókaútgáfan Iðnú hef-
tur nýverið gefið út
tvær bækur, Vöm- og
neytendafræði fyrir fram-
haídsskóla, 1. og 2. hefti,
og er Bryndfs Steinþórs-
dóttir höfundur þeirra
beggja.
í fyrra heftinu er m.a.
fjallað um matvæli, nær-
ingargildi þeirra,
geymsluaðferðir og
manneldismarkmið. I
seinna heftinu er m.a.
fjallað um neytendur og
upplýsingaþjónustu
þeirra, auglýsingar, vefj-
arefni, leður- og skinna-
fræði, viðartegundir og
húsgögn, pappír, málma,
leir og gler, gúmmí, plast,
kerti og rafmagnstæki.
Mjög hefur skort á
kennsluefni í neytenda-
fræði og hafa áhugasamir
kennarar ítrekað haft
samband við Neytenda-
samtökin og óskað eftir
aðstoð við útvegun á
námsefni. Það er því ljóst
að þessar tvær nýju
kennslubækur koma að
góðum notum og vonandi
verða þær til að efla
kennslu í neytendafræði,
enda skilmerkilega og vel
skrifaðar, og höfundi til
sóma.
NEYTENDASTAfíF ERIALLRA ÞAGU
Smith og Norland,
Nóatúni 4
Sorpa - Sorpeyöing
höfuöborgarsvæöisins
Sólblóm, blómaverslun,
Kringlunni 8-12
Steinar Waage skóverslun,
Egilsgötu 3 og Kringlunni
Stórar stelpur,
Hverfisgötu 105
Tískuverslunin Mondo,
Laugavegi 27
22
Tryggingamiöstööin,
Aóalstræti 6-8
Úöafoss, efnaiaug,
Vitastíg 13
Vaka hf., Eldshöföa 6
Valhúsgögn, Ármúla 8
Varöan, Grettisgötu 2
Vátryggingafélag íslands,
Ármúla 3
Verslunin Brá,
Laugavegi 66
Verslunin Dýrölingar,
Kringlunni 8-12
Verslunin Esja,
Noröurgötu 8, Akureyri
Verslunin Garöshorn,
Byggöavegi 114, Akureyri
Verslunin Horniö,
Tryggvagötu 40, Selfossi
Verlsunin Kókó, Kringlunni
Verslunin Lipurtá, Fjaröar-
götu 13-15, Hafnarfiröi
Verslunin Sautján,
Laugavegi og Kringlunni
Virka, Mörkinni 3
Visa ísland -
Greiöslumiðlun hf.
Öndvegi, Síðumúla 20
Öminn, Skeifunni 11
NEYTENDABLAÐIÐ - Maí 1997