Neytendablaðið - 01.03.2004, Blaðsíða 15

Kaupæði og áföll
Fyrirtækið Forest Laboratories vinnur
ötullega að því að fá „Shopaholism"
eða innkaupaæði (yfirgengileg þörf til
innkaupa) viðurkennt sem sjúkdóm sem
hægt er að skilgreina og meðhöndla með
Cipramil og Cipraflex.
í innanhússfréttablaði frá lyfjafyrirtækinu
Pfizer er talað um að 50% af bandarísku
þjóðinni muni upplifa sálrænt áfall ein-
hvern tíma á næstu fimm árum. Einn
fjórði af þessum hópi mun síðar þjást
af sjúkdómnum áfallaröskun eða Post
Traumatic Stress Disorder (PTSD). Þenn-
an sjúkdóm hafði enginn heyrt um fyrir
20 árum og ef marka má þær tölur sem
koma frá Pfizer þjást 5-10% af öllum
Bandaríkjamönnum af þessum krank-
leika. í fréttabréfinu sem er frá 1999 má
einnig lesa að Pfizer ráðgerir að hefja
upplýsinga- og kennsluherferðir (aware-
ness-campaign) sem gera á lækna og
neytendur meðvitaða um sjúkdóminn og
þá staðreynd að hægt er að lækna hann
- nefnilega með þunglyndislyfinu Zoloft
sem Pfizer framleiðir.
Aukin lyfjanotkun
Kostnaður vegna lyfjanotkunar fer vax-
andi hér á landi og helst það í hendur
við aukna lyfjanotkun og ný og dýrari lyf
á markaðnum.
Lyfjaiðnaðurinn fylgist grannt með
áhyggjum, þörfum og óskum fjársterkra
neytenda. Þetta leiðirtil þessað lyfjafyrir-
tækin sjá sér oft hag í að fjármagna rann-
sóknir og framleiðslu á nýrri tegund lyfs
sem virkar á einhvern lífsstílssjúkdóm-
inn, eins og getuleysi. Það þjónar hags-
munum markaðarins að telja fólki trú
um að því líði ekki nógu vel og þurfi lyf
til að líða betur. En pilluát er ekki alltaf
lausnin. Sérstaklega ekki þegar um hina
dæmigerðu lífstílssjúkdóma er að ræða.
Breyttir lifnaðarhættir geta verið árang-
ursríkari. Það er þess vegna sem sænskir
læknar eru farnir að ávísa hreyfingu til
sjúklinga sína. Þeir senda sem sagt fólk
í líkamsrækt eða leikfimi ef að hreyfinga-
leysi er rót vandans.
Skortur á óháðum rannsóknum
Margir hafa af því vaxandi áhyggjur að
óháðar rannsóknir séu á undanhaldi og
að lyfjafyrirtækin ein hafi bolmagn til að
fjármagna kostnaðarsamar rannsóknir
sem eru nauðsynlegar áður en lyf er sett
á markað. Hið opinbera hefur ekki fjár-
magn til að stunda slíkar rannsóknir og
óháðar rannsóknastofur eiga erfitt með
að afla þess fjármagns sem til þarf. Eins
koma nánast allar upplýsingar um ný
lyf og gagnsemi þeirra frá lyfjafyrirtækj-
unum sjálfum. í fyrrnefndri grein sem
birtist í British Medical Journal leggja
greinarhöfundar til að fólk í heilbrigðis-
þjónustu, fjölmiðlar og neytendur hætti
að leggja traust sitt alfarið á niðurstöður
rannsókna sem eru fjármagnaðar af lyfja-
fyrirtækjunum sjálfum. Ef sporna á gegn
sjúkdómsvæðingunni er þörf á aðgengi-
legum upplýsingum sem almenningur
getur treyst. Eins þarf að efla vitund fólks
um aðferðir lyfjafyrirtækjanna við að
markaðsetja sjúkdóma og lyf.
Heimildir: tænk+test desember 2003,
Sjúkdómsvæðing, siðfræðileg álitamál og jaðar-
lækningar, fræðileg samantekt eftir Jóhann Ásgeir
Sigurðsson,
http://www.hi.is/nam/heiml/medikal.doc
British Medical Journal, apríl 2002
Verkalýðsfélögin
styöja
neytendastarf
Alþýðusamband íslands
Bandalag starfsmanna ríkis og bæja
Efling, stéttarfálag
Eining-löja, Akureyri
Félag bókagerðarmanna
Félag íslenskra hljómlistarmanna
Félag járniðnaðarmanna, Reykjavík
Kennarasamband íslands
MATVÍS, Matvæla- og veitingasam-
band íslands
Rafiðnaðarsamband íslands
Samband íslenskra bankamanna
Samiðn, samband iðnfélaga
Sjómannafélag Reykjavíkur
Sjómannasamband íslands
Starfsgreinasamband íslands
Starfsmannafélag ríkisstofnana
Starfsmannafél. Reykjavíkurborgar
Trésmiðafélag Reykjavíkur
Verkalýðsfélag Borgarness
Verkalýðsfélagið Hlíf, Hafnarfirði
Verslunarmannafélag Austurlands
Verslunarmannafélag Hafnarfjarðar
Verslunarmannafélag Reykjavíkur
Verslunarmannafélag Suðurnesja
Vatn í brennidepli
á alþjóðlegum degi
neytendaráttar
Árlegur alþjóðadagur neytendaréttar er
15. mars. Þá er minnst sögulegrar yfir-
lýsingar fyrrum forseta Bandaríkjanna,
John F. Kennedy, frá 15. mars 1962 um
grundvallarréttindi neytenda. í ár verð-
ur sjónum beint að vatni og mikilvægi
þess. Þann 22. mars verður alþjóðlegur
dagur vatnsins (World Water Day) hald-
inn hátíðlegur. Munu Neytendasamtök
víða um heim vekja athygli á málefn-
um sem varða neytendur og vatn þessa
viku. Vatnsskortur er vandamál víða um
heim og langt í frá að allir hafi aðgang
að hreinu vatni þó að ástandið fari batn-
andi víða. Jafnvel þar sem ástand er gott
í vatnsmálum koma upp spurningar um
hverjir eiga vatnsbólin og hverjir eiga að
fjármagna dreifingu vatns. Það eru mann-
réttindi að allir hafi aðgang að vatni en ef
vatn er ókeypis er hætta á að ekki verði
farið sparlega með það. í hugum fólks er
vatn sjaldan flokkað undir neytendamál
en hins vegar er það svo að jarðarbúar,
sex þúsund milljónir talsins, eru allir
vatnsneytendur.
NEYTENDABLAÐIÐ l.TBL. 2004 15