Neytendablaðið - 01.06.2004, Blaðsíða 5

Algeng svör þegar gölluðum vörum er skilað
Rangt
„Þetta er framleiðslugalli."
„Varan var keypt á útsölu."
„Á skiltinu stendur: Vörur fást ekki
endurgreiddar."
„Þú verður að hafa kvittun."
„Þú getur aðeins fengið inneignar-
nótu."
Rétt
Alltaf má kvarta beint til seljanda.
Útsöluvörur mega ekki vera gallaðar.
Skilti breytir ekki lagalegum rétti þínum.
Hvers konar sönnun um kaupin nægir.
Ef varan er gölluð má krefjast endur-
greiðslu, nýrrar afhendingar eða við-
gerðar.
• Hollustuvernd vegna hollustuhátta,
mengunarvarna og matvæla.
• Lyfjastofnun vegna aukaverkana lyfja,
auglýsinga á lyfjum, framleiðslu lyfja
o.fl.
• Landlækni vegna heilbrigðisstofnanna
og heilbrigðisstarfsmanna.
• Fjármálaeftirlitið vegna viðskiptahátta
fjármálafyrirtækja, tryggingafélaga eða
lífeyrissjóða.
• Umboðsmann Alþingis vegna starfs-
hátta stjórnvalda og opinberra aðila.
• Persónuvernd vegna persónuupplýs-
inga og ólögmæts aðgangs að upplýs-
ingum.
• Lögmann eða dómstóla vegna hvers
konar neytendamála. Hér ber þó að
hafa í huga umtalsverðan kostnað og
er þessi leið oftast síðasta úrræðið í
neytendamálum.
Að taka ábyrgð
Neytendureiga ekki aðeins rétt, þeir hafa
líka skyldur. Jafnvel þótt full harkalegt sé
að segja við þann sem gert hefur glappa-
skot í viðskiptum „þú getur sjálfum þér
um kennt", verður ekki fram hjá því litið
að ef til stendur að greiða umtalsverða
fjárhæð fyrir vöru eða þjónustu er nauð-
synlegt að vinna heimavinnuna sína. Til
dæmis er ekki ráðlegt að kaupa notaðan
bíl án þess að kynna sér vel ástand bfls-
ins og sögu, t.d. með ástandsskoðun og
afla upplýsinga um hvort um tjónabíl sé
að ræða.
Enginn ætti að æða út í „kjarakaup" án
þess að hugsa. Ef eitthvað hljómar of gott
til að vera satt þá er það því miður oft
reyndin. Nauðsynlegt er að gefa sér tíma
til að hugsa hlutina til enda. Það getur
sparað tíma, peninga og streitu.
Skilaréttur
Ef varan eða þjónustan er í lagi en þú
hefur skipt um skoðun og vilt fá að skila
eru ekki til nein lög sem þú getur byggt
kröfu þína á. Þar af leiðandi getur verið
til lítils að kvarta í þeim tilvikum. Margar
verslanir hafa þó einhverjar skilaréttar-
reglur. Að auki hefur þeim verslunum
fjölgað sem fara eftir samræmdum
skilaréttarreglum sem unnar voru hjá við-
skiptaráðuneytinu og tryggja neytendum
14 daga skilarétt. Á heimasíðu Neytenda-
samtakanna, www.ns.is, er að finna lista
yfir þær verslanir sem fylgja samræmdu
skilaréttarreglunum.
Jafnvel þótt verslun sé ekki með neinar
skilaréttarreglur í gildi má alveg láta
reyna á samningsvilja verslunarinnar
varðandi skil. Hér ber þó að hafa í huga
að versluninni er heimilt að neita að taka
vöruna til baka.
Hvernig á að kvarta í hnotskurn
• Kvartaðu alltaf við réttan aðila.
• Ekki bíða með að kvarta - lagalega get-
ur skipt máli að kvarta strax.
• Kvartaðu skriflega ef ekki er leyst úr
munnlegum kvörtunum.
• Gefðu seljanda tiltekinn frest til að
bæta úr málinu eða svara, t.d. 14
daga.
• Nefndu félagsaðild þína að Neytenda-
samtökunum.
• Haltu vel utan um alla pappíra, s.s.
kvittanir, myndir og bréf.
• Skráðu hjá þér málsatvik, s.s. dagsetn-
ingar og tíma, nöfn vitna og símanúm-
er og nöfn þeirra starfsmanna sem þú
hefur talað við.
• Taktu afrit af öllum gögnum.
• Ef þú kvíðir fyrir því að hringja í selj-
andann skaltu vera standandi þegar þú
hringir. Það hefur ótrúleg áhrif!
• Fáðu fullt nafn og stöðu þess starfs-
manns sem þú talar við (sérstaklega
þegar um símtal er að ræða). Þá fær
starfsmaðurinn strax mun meiri áhuga
á málinu.
• Haltu kvörtun þinni til streitu en láttu
ekki raska ró þinni. Gott getur verið að
taka með sér traustan vin þegar talað
er við seljandann.
• Vertu ákveðinn.
• Vertu tilbúinn að fara millileið ef annað
gengur ekki.
• Ef ekki er leyst úr kvörtun þinni með
sanngjörnum hætti skaltu læra af
reynslunni og vara alla vini þína við.
Að vera virkur neytandi er mikil vinna
sem krefst staðfestu og fyrirhafnar.
Notaðu þau ráð sem hér voru gefin til
að forðast algeng mistök og til að efla
sjálfstraustið.
Nokkur heilræði
• Skoðaðu úrvalið ífleiri en einni versl-
un.
• Lestu smáa letrið (og fáðu útskýring-
ar á skilmálum).
• Geymdu kvittanir og ábyrgðarskír-
teini á vísum stað.
• Ekki reyna að gera við eða breyta
gölluðum vörum. Það getur haft áhrif
á ábyrgð seljandans gagnvart þér.
• Ekki nota vörur til annars en þess
sem þeim er ætlað að nýtast í, s.s.
strigaskó í fjallgöngur.
• Ekki gleyma rýrnun - ef hreinsunin
skemmir 3 ára gamla kápu áttu ekki
rétt á verði nýrrar kápu í bætur.
• Lífstíðarábyrgð lifir ekki lengur en
fyrirtækið sjálft.
• Þegar þú kaupir gjafir skaltu biðja
um „gjafamerki" svo hægt sé að
skipta eða skila án kvittunar.
• Verslaðu á stöðum sem mælt hefur
verið með (sérstaklega þegar þú
kaupir þjónustu).
• Gerðu samninga við félaga í viður-
kenndum fagfélögum.
• Gerðu nákvæma samninga. Sérstak-
lega þegar keypt er þjónusta iðnaðar-
manna.
• Ekki greiða dýra þjónustu að fullu
fyrirfram og fáðu alltaf kvittun fyrir
innborgunum.
• Greiddu atkvæði með athöfnum þín-
um - ekki versla þar sem þú hefur
fengið slæma þjónustu!
Greinin er að hluta til þýdd og staðfærð eftir grein
sem birtist í írska neytendablaðinu Consunter
Choice í mars 2003.
NEYTENDABLAÐIÐ 2. TBL. 2004 5