Neytendablaðið - 01.06.2004, Blaðsíða 22

Hávaðamengun
Hávaði er talinn vera ein helsta orsök
streitu í nútímasamfélagi. Þrátt fyrir
það er umræða um skaðsemi hávaða lít-
il enda gera eflaust fæstir sér grein fyrir
hversu alvarleg áhrif hávaði getur haft
á heilsufarið.
Hávaði getur valdið streituviðbrögðum
eins og auknu magni adrenalíns í líkam-
anum. Við það hækkar blóðþrýstingur,
andardráttur verður örari og vöðvar
líkamans spennast. Hávaði getur einnig
valdið þreytu, höfuðverk og einbeitingar-
leysi en rannsóknir hafa sýnt að nemend-
ur við skóla í hljóðlátum hverfum sýna
betri námsárangur en þeir sem stunda
nám í skólum sem eru t.d. staðsettir rétt
við flugvöll.
Miðað við þau neikvæðu líkamlegu áhrif
sem hávaði hefur á fólk er athyglisvert
hvað hávaði af mannavöldum er algeng-
ur og viðgengst víða. Má þar nefna há-
vaða í verslunum, líkamsræktarstöðvum,
á matsölustöðum, íþróttakappleikjum og
á skemmtistöðum og börum.
En þetta er kannski að breytast. Nýlega
tók Elís Árnason við starfi framkvæmda-
stjóra á Hard Rock Café. Það vakti
nokkra athygli að hann lét það verða
sitt fyrsta verk að lækka tónlistina á
staðnum. Að sögn Elís hefur þetta mælst
vel fyrir og ekki dregið úr aðsókn nema
síður sé.
Skaðsemi hávaða metin
Þegar skaðsemi hávaða er metin verður
að horfa til þess tíma sem dvalið er í hon-
um. Hámarksdvöl í hávaða á sólarhring
án þess að verða fyrir heyrnarskaða er 8
klst í 85 dB(A) en einungis 15 mínútur í
100 dB(A). Hávaði sem er um eða yfir
110 dB(A) er orðinn það mikill að ekki er
horft til tímans. Hávaðatoppar sem fara
yfir 110 dB(A) eru skaðlegir þó að þeir
vari einungis í mjög skamman tíma.
Herferð gegn hávaða
Umræða um hávaða og hvað sé til ráða
hefur verið áberandi á Norðurlöndunum
og eru stjórnvöld þar farin að grípa til
fyrirbyggjandi aðgerða til að koma í veg
fyrir heyrnartap og aðra fylgifiska dag-
legs hávaða. Sérstaklega hefur umræð-
an um hávaða í skólum og leikskólum
verið áberandi en rannsóknir sem hafa
verið gerðar á Norðurlöndunum benda
til þess að hávaði í skólum og leikskólum
fari vaxandi og sé oft yfir hættumörkum.
Ný viðamikil rannsókn frá dönsku vinnu-
umhverfisstofnuninni bendir til þess að
leikskólakennarar séu sá hópursem mest
líður fyrir hávaða á vinnustað. Átta af
hverjum tíu leikskólakennurum þurfa að
hækka röddina daglega og það er meira
en hægt er að segja um starfsfólk í slátur-
húsum, verkstæðum og öðrum hávaða-
sömum vinnustöðum. Grunnskólakenn-
arar þurfa líka að þola talsverðan hávaða
vegna vinnu sinnar og nýlega hóf danska
umhverfisráðuneytið herferð gegn há-
vaða sem er beint til barna í 4-7 bekk.
Herferðin ber yfirskriftina „Skru ned"
eða „Lækkaðu" og hefur að markmiði að
vekja athygli barna á þeim hávaða sem
þau búa við og hvernig hægt er að tak-
marka hávaða dagsdaglega. Upplýsingar
um herferðina má finna á heimasíðunni
w.skruned.dk
Hávaði í leikskólum
Frá árinu 2000 hafa Leikskólar Reykja-
víkur unnið markvisst að heilsueflingu
á meðal starfsmanna leikskólanna. Það
kom í Ijós að hávaði er einn af þeim
þáttum sem skiptir miklu máli fyrir líðan
starfsmanna að sögn Ágústu Guðmars-
dóttur sjúkraþjálfara sem er verkefnis-
stjóri heilsueflingarinnar. Við mælingu
í þremur leikskólum reyndist hávaðinn
yfir hættumörkum. Þó að loft séu klædd
plötum sem draga úr endurkasti hljóðs
dugarþaðekki alltaftil. Starfsmenn íleik-
skólum þurfa því að vera mjög meðvitað-
ir um hávaða og sífellt að reyna að halda
honum í skefjum til að bæði börn og
fullorðnir verði ekki fyrir of miklu álagi
af hans völdum. Ýmislegt er hægt að
gera til að koma í veg fyrir hávaða. Má
þar nefna að nota innirödd, hvísla frekar
en hækka sig, nýta vel öll rými þannig
að börnin dreifist betur um leikskólann,
loka á milli rýma, setja dúka á borð og fá
mottur á gólf.
Hreyfing er þér holl en hávaðinn ekki
Hávaði er langt því frá bundinn við skóla
og leikskóla. Líkamsræktarstöðvar eru
síður en svo hljóðlátar enda telja sumir
háa tónlist og enn hærri hvatningaróp
kennara ómissandi ef koma á iðkendum í
gott form. American Council of Exercise
(Samtök leiðbeinanda í líkamsrækt)
hefur gefið út leiðbeinandi reglur til lík-
amsræktarstöðva um hljóðstig í þolfimi-
tímum. Samkvæmt reglunum á tónlist
í tímum ekki að fara yfir 80dB. Eins er
líkamsræktarstöðvum skyltað hafa mæli-
tæki til staðar og fylgjast með því að há-
vaðinn fari ekki yfir leyfileg mörk.
22 HEnENDABLAeiÐ2.TBL.2004