Bændablaðið - 01.10.2002, Blaðsíða 2

2
BÆNDABLAÐIÐ
Þriðjudagur 1. október 2002
Þaö er ýmislegt sem rekur á fjörur
bænda norður á Skaga. Sumt er
gagnlegt en annað miður. Það eru
þó alltaf tíðindi þegar hvalreki
verður og svo var einnig þegar
þennan 14 m búrhval bar að landi
á Hrauni á Skaga, og strandaði
beint undan bænum. Guðlaug
vitavörður og húsfreyja sá hvar
hann sigldi nánast á móti "straumi
og vindi", eins og rótarhnyðjan
sem mögnuð var til handa Gretti í
Drangey, upp í Hraunsvíkina. Við
nánari athugun sérfræðinga frá
Hafrannsóknastofnun kom í Ijós
að hvalurinn hafði verið dauður
um allnokkra hríð. Hann hefur nú
verið dreginn á haf út að nýju svo
ekki verði fnykur í lofti yfir
Skagatá á haustmánuðum. Á
myndinni eru ungir menn að
skoða hvalinn "hennar ömmu".
Fv. Sigvaldi Helgi Gunnarsson og
Jakob Logi Gunnarsson.
Bændablaðsmynd/Gunnar
Sauðfjárriða:
Ný nannsókn
áorsOkum
riOuveiki
Nýlega kom út skýrsla um
orsakir riðuveiki. Höfundar eru
Þorkell Johannessen, prófessor,
og Sigurður Sigurðarson, dýra-
læknir á Keldum.
Riðuveiki í sauðfé er einn svo-
kallaðra príonsjúkdóma en príon er
prótein (eggjahvítueftú) sem bundið
er í frumuhimnum í nær öllum
lifandi veíjum.
Príonprótein inniheldur kopar,
það er lífhvati (ensím), og stuðlar að
bmna í líkamanum, en orka lifandi
vera fæst við bruna, þ.e. sameiningu
súrefnis og fæðuefna. Súrefnið má
hins vegar ekki ganga í samband við
líkamsvefina og til þess að vama því
býr líkaminn yfir svokölluðum
oxavamarensímum. Hið eðlilega
príonprótein hefur slíka virkni, sem
og fleiri oxavamarensím, sem eru
skammstöfuð SOD og innihalda
kopar. Önnur oxavamarefni era
skammstöfuð GPO og innihalda
selen. Niðurstöður framangreindrar
rannsóknar gefa til kynna að nota
megi ákvarðanir á virkni GPO og
e.t.v. SOD til að skima fyrir
útbreiðslu riðu í sauðfé. Ekkert
benti hins vegar til að uppkoma riðu
hér á landi tengist koparskorti.
ítarlegri grein um þessa
rannsókn er að finna í 8. tbl. Freys á
þessu ári.
Þrúun kjíMaiMs síðustu 12 mánuði
Sala kinda- og svínakjöts
síöustu 12 mánuði, miðað
við 12 mánaða tímabii
2001
2001
2002
2002
Skipting nSvínakjöt
kjöt-
markaðarins 0Kindakjöt
.miðaðvið .—□ Alifuglakjöt -
ágúst 2002
□ Nautakjot
■ Hrossakjöt
19%
32%
Kjötmarkaðurinn hefur tekið
nokkrum breytingum á síðustu
12 mánuðum. Heildarsala
hefur aukist um 2,1% og er nú
20.345 tonn. Skipting hans
milli kjöttegunda hefur einnig
breyst nokkuð.
Markaðshlutdeild nautgripa-
og hrossakjöts hefur reyndar
staðið nokkurn veginn í stað
en hlutdeild kindakjöts hefur
dregist saman og alifugla- og
svínakjöts aukist. Alifuglakjöt
er nú komið íþriðja sœti
sölulistans, en sala þess miðað
við 12 mánaða timábil varð í
fyrsta sinn meiri en sala
nautakjöts í desember ífyrra.
Sala á svínakjöti hefur einnig
farið vaxandi og hlutur þess í
heildarsölu er nú 28%.
Meðfylgjandi grafsýnir þróun
sölu á kinda- og svínakjöti,
síðustu tólf mánuði, miðað við
12 mánaða tímábil.
Beinþynning alvarlegt heilbrigðisvandamál:
Árlega mií rekja um 1000-
A vegum mjólkuriðnaðarins er unnið mikil starl fil að kynna fðlki holllustu mjólkur
í júníhefti ritsins Mjólkurmál
sem Tæknifélag mjólkur-
iðnaðarins gefur út er m.a.
úrdráttur úr erindi sem dr.
Björn Guðbjörnsson, dósent í
gigtarsjúkdómum við Háskóla
Islands, skrifar um bein-
þynningu. Þar segir hann að
árlega verði á íslandi 1000-1200
beinbrot er rekja megi til
beinþynningar. Þar séu
samfallsbrot í hrygg og
framhandleggsbrot (únliðsbrot)
algengust, en mjaðmabrot eru
um 200. Samkvæmt nýlegri
könnun Beinverndar eru ca. 12-
14 sjúkrarúm á bráðadeildum
stóru sjúkrahúsanna upptekin
dag hvern vegna bein-
þynningarbrota. Þegar litið er
til þess að hver legudagur
kostar á bilinu 32-65 þúsund
krónur, má áætla að ca. 130-
230 milljónir króna fari árlega í
legukostnað vegna bein-
þynningarbrota. Þá er þó
ótalinn kostnaður vegna
slysadeiidar- og félagsþjónustu,
svo sem heimilishjálp o.fl.
Þennan kostnað má áætla
tvöfalt meiri en sjúkrahús-
kostnaðinn. Samfélagið verður
því fyrir umtalsverðum
kostnaði vegna þessa sjúkdóms.
Þá eru ótaldar persónulegar
þjáningar þeirra er verða fyrir
beinbrotum af völdum bein-
þynningar.
Lengi býr að fyrstu gerð
Síðan segir dr. Björn m.a. að
lengi búi að fyrstu gerð í
þessum:
„A unglingsárum taka beinin
vaxtarkipp og nær beinþéttnin
hámarki um 25 ára aldur. Á
nokkrum árum þrefaldast
beinþéttnin. Þeir unglingar sem
byggja upp sterk bein fyrir
tvítugt verða síður fyrir
beinbrotum síðar á lífsleiðinni.
Áætlað hefur verið að 10%
aukning í beinþéttni á þessum
árum minnki hættuna á
beinbrotum um heil 50% á
fullorðinsárunum. Til þess að
tryggja góða beinþéttni á
þessum árum skiptir öllu að
tryggja kalk og D-vítamín
inntöku auk líkamsþjálfunar...
Reykingabindindi er æskilegt
og áfengisneyslu þarf að
takmarka. Síðan er það
mataræðið. Daglegar
neysluvenjur þurfa að tryggja
bæði kalk og D-vítamín."
Ber að koma þessu á framfceri
Magnús H. Sigurðsson, bóndi í
Birtingaholti, er
stjórnarformaður
Mjólkursamsölunnar. Hann
segir að Markaðsnefnd
mjólkuriðnaðarins og Mjólkur-
samsalan geri margt tii að
benda fólki á þá staðreynd sem
fram kemur í þessu erindj dr.
Björns Guðbjörnssonar. I því
sambandi bendir hann á
mjólkurafurðina Dreitilinn,
sem er D-vítamínbætt léttmjólk.
Menn hafa líka velt því fyrir sér
að vítamínbæta allar mjólkur-
afurðirnar.
„Þetta er stórmerkileg
staðreynd sem dr. Björn bendir
á, hvernig beinmassinn marg-
faldast á ákveðnu aldursskeiði
ungmenna. Mér finnst það vera
atriði sem þarf að hamra á, og
vissulega er það gert, en samt
finnst mér það vera of miklir
varnarsigrar sem við erum að
vinna til að halda mjólkinni og
mjólkurvörum uppi. Mér finnst
að þetta erindi dr. Björns eigi
fullt erindi inn \ alla skóla, enda
setur hann þetta upp á
afskaplega skýran hátt Ég held
því fram að í framhaldi
þessarar niðurstöðu dr. Björns
hreinlega beri okkur að koma
þessu á framfæri, enda er þetta
svo mikiivægt atriði fyrir börn
og unglinga," sagði Magnús H.
Sigurðsson.