Bændablaðið - 01.12.1993, Blaðsíða 15

4. TBL. 7. ÁRG. JÓLABLAÐ 1993
BÆNDABLAÐIÐ &
LANDSBYGGÐIN
BLÓIHIA OG
GRÆNNIETIS-
FRAMLEIÐENDUR
KEPPA VIÐ
NIÐURGREIDDAN
INNFLUTNING
UFRÆNAR VORUR,
SMABATAUTGERÐ
OG VISTUN BARNA
Aðalfundur Stéttarsambands bænda
lagði mikla áherslu á að haldið
verði við lifandi byggð sem víðast í
landinu. Fundurinn tók undir þá
niðurstöðu í nýlegri skýrslu
Byggðastofnunar sem segir að land-
búnaðurinn verði seint metimi til
fulls á þeirri vog er mælir beinan
afrakstur lians, heldur verði að hafa
í huga úrvinnslugreinamar og þá
þjónustu sem tengjast honum.
Davíð Oddsson forsætisráðherra
vill láta kanna verðmyndun land-
búnaðarafurða og þar með
slátur- og úrvinnslukostnað í
landinu. Er það efni tillögu er
hann flutti á ríkisstjórnarfundi í
nóvember en samkvæmt hcnni er
ætlunin að kanna á hvern hátt
verðmyndun eigi sér stað, allt frá
því bóndinn láti framleiðslu sina
af hendi þar til kaupmaðurinn
hcfur afhent hana til viðskipta-
vina.
í tillögu forsætisráðherra er
gert ráð fyrir að óháður aðili verði
fenginn til að sinna þessu verkefni -
þar sem eigi að finna út hvar'
liver og eiim kostnaðarliður komi á
Einnig verði að hafa í huga
þýðingu hans fyrir samhengi
byggðarinnar í landinu og hvílíkur
bakhjarl hann sé þéttbýlisstöðunum
hvarvetna um landið. Taldi
fundurinn að gæta yrði þess að
stijálli byggðir verði ekki settar hjá
hvað varðar þjónustu hins opinbera
og stækkandi sveitarfélaga. Aðal-
fundur Stéttarsambandsins lagði
áherslu á að áfram verði unnið að
eflingu og framþróun á
framleiðsluna. Meðal amiars er
ætlunin að kanna slátur- og
vimislukostnað í því augnamiði að
fá svör við því af hveiju hann er
hærri hér á landi en í nágranna-
löndunum. Landbúnaðarráðherra
hefur oft bent á að fnma þurfi leiðir
til að lækka slátur- og vinnslu-
kostnað og sambærilegar raddir
hafa heyrst frá forystu bænda. í
máli forsætisráðherra hefiir meðal
annars komið fram að niðurstöður
könnunar, sem hann hefur lagt til
að verði framkvæmd, verði notaðar
til að gera breytingar á milliliða-
kerfinu í landbúnaði með það
markmið í huga að draga úr
kostnaði við vinnslu á búvörum.
ÞI
atvinnumöguleikum til sveita. í þvi
el'ni verði athygliimi einkum beint
að þremur þáttum: í fyrsta lagi að
afla gagna til kyimingar á fram-
leiðsluháttum og eftirliti með
merkingum á vistvænum, lífrænt
ræktuðum vörum. í öðru lagi að
viðurkeimt verði að stuðningur við
Landssamband smábátaeigenda sé
stuðningur við marga bændur í stijál-
um byggðum sem stunda útræði
ineð búskap. í þriðja lagi að leggja
áherslu á að kaimaðir verði mögu-
leikar vistforeldra til þess að auka
starfsemi sína sem geti fjölgað at-
vinnutækifærum kvenna í dreifbýli
verulega.
ÞI
MAGRAR
MJÓLKUR-
VÖRUR
HÆKKA
Magrar mjólkurvörur hækkuóu
verulega í verði í bvrjun
desember. Mest varð hækkunin á
undanrennu eða 37.78 krónur
lítrinn. Skyr hækkaði um 23.33
krónur hvert kíló og 17% ostur
hækkaði um 9.29 krónur hvert
kiló.
Jafnframt því sem magrar
mjólkurvörur hækkuðu i verði
lækkaði verð á fitumeiri vöru-
tegundum. Smjör lækkaði mest,
eða um 28.20 krónur kílóið, en
óveruleg lækkun varð á mjólk og
léttmjólk eða 1,52 krónur lítrinn.
Rjómi lækkaði um 1.47 krónur og
26% ostur lækkaði um 1.83 krónur
hvert kíló.
Markús Möller hagfræðingur kemst
að þeirri niðurstöðu í skýrslu-
drögum, sem hami hefur unnið um
styrki vegna blóma- og grænmetis-
framleiðslu í löndum Evrópubanda-
lagsins, að íslenskir blóma- og
grænmetisframleiðendur þurfi að
keppa við erlenda íramleiðslustyrki
er nemi frá 10 til 20%.
í skýrsludrögum Markúsar
kemur fram að bein niðurgreiðsla
Spánverja vegna framleiðslu á
blómum og grænmeti sé allt að 15
til 20% og bein niðurgreiðsla í
Hollandi sé um 10%. Þá kemur
Á sama tíma og þessar
breytingar urðu á útsölverði
mjólkurafurða breyttist verð af-
urðastöðva til bænda. í framtíðinni
verður 75% af afurðaverði miðað
við prótein en aðeins 25% við fitu.
Áður miðaðist afurðaverð mjólkur
til helminga við prótein og fitu.
Það var Fimimnamianefnd sem
tók ákvörðun mn framangreindar
verðbreytingar. Ástæður þeirra má
aimarsvegar 'rekja til gildistöku
EES-sanmingsins um næstu áramót
en með þeim er verið að færa verð-
lag á mjólkurafurðum til samræmis
við verð í nágramialöndunum en
hinsvegar hefur orðið ákveðin
neyslúbreyting hér á landi þar sem
vinsældir fitumimii afurða hafa
aukist verulega á kostnað liirrna.
Maimeldisráð hefur gagmýnt
þessar verðbreytingar harðlega og
talið að með þeim sé vegið að
hagsmmium neytenda því nú sé
dýrara fyrir þá að velja mjólkuraf-
urðir af skynsemi þegar
hollustusjónarmið eru höfð í huga.
Þamiig gangi þessar verðbreytingar
þvert gegn manneldismarkmiðmn
Maimeldisráðs.
Með verðbreytingum á afurða-
verði til bænda er beinlínis verið
að hvetja framleiðendur til þess að
framleiða fitusnauðari mjólk. í
framlialdi af því er ljóst að lægra
fituinnihald mjólkur verður haft
meira til hliðsjónar við kynbóta-
starf varðandi nautgripi í fram-
tíðiimi. Því má búast við að sú
mjólk sem framleidd verður á
næstu árrnn innihaldi hærra
próteinlilutfall gegn lægra hlutfalli
fitu en sú mjólk sem framleidd
hefur verið hingað til.
ÞI
eiimig fram að styrkir til fram-
leiðslu landbúnaðarafurða geti
numið allt að 25% í ríkjmn
Evrópubandalagsins fyrir utan þami
markaðsstuðning sem felst í formi
innflutningsvemdar.
Markús Möller segir í skýrslu-
drögunum að ef miðað sé við tölm
frá OECD um beina styrki, verði
ekki komist hjá því að álykta að lítt
styrkt garðyrkja á ísla þurfi að
keppa við styrki upp á 15 til 20%
af framleiðsluverðmæti frá suð-
rænum innflutnmgslöndum og um
10% frá Hollandi. ÞI
ÓVÍST HVORT
BÆNDUR GETI NOTIÐ
ATVINNULEYSISBÓTA
VIII KANNA KOSTNAÐ VIÐ
LANDBÚNAÐARFRAMLEIÐSIUNA
Óvíst er hvort bændur njóta góös
af reglugerð um atvinnuieysis-
bætur sem heilbrigðis- og
tryggingamálaráðherra gaf út 24.
septembcr siðast liðinn. í rcglu-
gerðinni eru sett ákveðin skilyrði
fyrir því að sjálfstætt starfandi
einstaklingar eigi kost á atvinnu-
Ieysisbótum en Alþingi
samþykkti lög er heimila greiðslu
atvinnuleysisbóta til annarra en
launþega á siðastliðnu vori.
Samkvæmt reglugerðinni njóta
sjálfstæðir cinstaklingar ekki at-
vinnuleysisbóta ef þeir hafa látið
rekstur sinn í hendur nákomnum
aðilum en kynslóðaskipti á sveita-
bæjum fara oft fram innan
fjölskyldna.
Samkvæmt lögunum em sett
þijú skilyrði fyrir rétti til atviimu-
leysisbóta. Þau eru;
• að bótaþegi hafl hætt
sjálfstæðri starfsemi.
• að hann sé án atvinnu.
• að hann sé i atvinnuleit.
Þannig telst sjálfstætt starfandi
einstaklingiu vera atvinnulaus
þegar hann er hættur rekstri.
Þegar aðalfundur Stéttarsam-
bands bænda var haldinn á síðast-
liðnu hausti hafði reglugerð ekki
verið sett i tengslum við hin nýju
lög. Því kraíðist fundurinn þess að
hraðað yrði setningu reglugerðar
um atvinnuleysisbætur fyrir sjálf-
stætt starfandi atvinnurekendur, í
því augnamiði að bændur fengju
aðgang að bótum fái þeir ekki at-
vinnu eftir að hafa brugðið búi.
Þótt heilbrigðis- og trygginga-
málaráðherra hafi nú sett reglugerð
mn atvimiuleysisbætur til fyrrum
sjálfstætt starfandi einstaklinga er
að finna ákvæði í reglugerðinni
sem vekja ákveðnar efasemdir mn
hvort bændm muni njóta atvinnu-
leysisbóta nema í einstökum til-
fellum. Er það ákvæði um að sjálfs-
tætt starfandi einstaklingur geti
ekki uppfýllt skilyrði um að vera
hættur atviimustarfsemi ef hann af-
hendir rekstur simi nákomnum
aðila.
Ástæður þess að þetta ákvæði
snertir bændur verr en aðrar starfs-
stéttir er að í mörgum tilfellum
verða ábúendaskipti á jörðum með
þeim hætti að böm eða aðrir ná-
konuúr ættingjar taka við búrekstri.
í reglugerðinni er ekki skilgreint
hversu nákoinnir aðilar mega vera
en að öllum líkindmn teljast
afkomendur bændafólks því ná-
konmir. Því virðist nokkuð ljóst að
bændur muni ekki geta notið
þessara nýjunga í tryggingalög-
gjöfmni á borð við aðra atvinnurek-
endm er hætt hafa starfsemi shmi.
ÞI