Læknablaðið - 01.10.1973, Blaðsíða 67

lÆKNABLAÐIÐ
221
ar. Mikið er því um hópþjálfun, bæði í
sundlaug spítalans og eins á þurru landi.
Sjúklingar fengu og nudd og hitameðferð
í leir og paraffinböðum. Kuldaböð í kældu
glycerini kváðu. hafa mjög verkjastillandi
áhrif á hið bráða stig sjúkdómsins.
Á handavinnudeildinni sáust margir
eigulegir gripir. Mikið var ofið og margt
unnið úr skinni og leðri.
Fimm félagsráðgjafar voru í íullri
vinnu við sjúkrahúsið og var talið, að
allir sjúklingarnir þörfnuðust einhverrar
hjálpar þeirra.
Þrír sálfræðingar og sex vinnuleiðbein-
endur voru og tengdir endurhæfingunni.
Sjúklingar, sem legið höfðu á sjúkrahús-
inu, fengu vanalega að jafna sig heima
í nokkrar vikur, en voru síðan kallaðir
til sjúkrahússins til skrafs og ráðagerða
um framtíðina. Bjuggu þeir þá á spítala-
gistihúsi því, sem áður er nefnt, en nutu
að öðru leyti aðstoðar allra krafta endur-
hæfingardeildar.
Höfuðtilgangur ferðar minnar til Hein-
ola var að kynnast starfsemi skurðdeildar-
innar, fyrst og fremst handarskurðlækn-
ingum.
Skurðaðgerðir vegna RA eiga sér ekki
langa sögu, en segja má, að sú saga hafi
að miklu leyti til orðið í Heinola og slitið
þar barnsskónum. Vissulega hafði ein-
staka synovectomia verið gerð áður, en
sökum hefðbundinnar hræðslu við að
setja hnífinn í sjúkling, sem var með RA
á virku stigi, fór oftast svo, að hnífurinn
var ekki notaður. Próf. Laine var á þeirri
skcðun, að rheumatisku breytingarnar
væru af völdum antigena, sem fyrst væru
eingöngu bundin synoviunni. Áleit hann,
að stöðva mætti sjúkdóminn með því að
skera burt hina sjúku synoviu. Telur hann
sig í dag geta bent á fleiri sjúklinga, sem
hafa haft öll einkenni, en síðan losnað við
sjúkdóminn á þennan hátt. Af þessum
sökurn réðst próf. Kauko Vainio að spít-
alanum 1952 og hefur síðan stjórnað
skurðstarfsemi þar.
Próf. Vainio er án efa heimsfrægastur
norrænna ortopeda, og því þekktari sem
fjær dregur Skandinavíu, að Moberg með-
töldum. Hann er finnskastur þeirra Finna,
er ég þekki til, lágur vexti og þykkur
undir hönd, lágmæltur, þungmæltur og
feiminn. Fæddur er hann í Kirjálabotnum,
þar sem nú heitir í Rússlandi, stúdent 16
ára að aldri og nam strax læknisfræði og
hefur skrifað mikið um crtopediu. Hann
er mikill tungumálamaður og hefur gist
margar þjóðir og flutt fyrirlestra og þá
gjarnan á tungu gestgjafans. Vainio er
frjór skurðlæknir og hefur hannað lið-
aðgerðir, sem við hann eru kenndar.
Hann kann vel að gleðjast í góðra vina
hópi og hafði nýlega haldið hátíðlegt sex-
tugsafmæli sitt. Stóð sú veizla í 14 daga
og sóttu hana vinir um allan heim og voru
leystir út með gjöfum. Grasafræðingur er
hann talinn með ágætum og liggui' hon-
um náttúruvernd mjög á hiarta. Honum
kvað nægja fjögurra tíma svefn á sólar-
hring og nýtist því dagurinn vel. Það er
ekki að ástæðulausu, sem ég hef gerzt svo
orðmargur um próf. Vainio. Hann er einn
eftirminnilegasti persónuleiki, sem ég hef
kynnzt.
Árlega dveljast um 100 erlendir læKn-
ar við deild hans um lengri eða skemmri
tima og voru samtíma mér Rússi, Spán-
verji, Svisslendingur og Venezuelamaður.
Skurðaðgerðir í Heinola má í stórum drátt-
um flokka í þrennt: arthrodesur, arthro-
plastikur og synovectomiur.
Reynsla af protesum í fingurliði er
venjulega góð í byrjun, en eftir 1-2 ár
hefur oft orðið að fjarlægja hær. Gildir
einu hverju nafni protesan nefnist eða úr
hvaða efni hún er gerð. Helztu ókostirnir
hafa verið, að protesan étur beinið, hún
snýst og hún brotnar. Einnig hefur örvef-
ur viljað vaxa inn í ,,liðinn“ og hindra
hreyfingu. Þessi reynsla er nákvæmlega
sú sama og við handkirurgisku.deildina í
Malmö, þar sem þessar aðgerðir hafa ver-
ið reyndar í miklu ríkari mæli. Möguleik-
arnir á finguraðgerðum eru því sem fyrr
að mestu takmarkaðir við arthroplastikur
án protesa, arthrodesur og synovectomiur.
Reynslan af Gunstone-protesum í hnjám
var mun betri, og höfðu 50 slíkar aðgevð-
ir verið gerðar á 2 árum. Nokkuð bar þó
á, að tibiahlutinn vildi sökkva inn í bein-
ið og þannig minnka hreyfanleika liðsins.
Áberandi var þó, hve sjúklingarnir voru
ánægðir með þessa aðgerð, en eftirrann-