Dagblaðið Vísir - DV - 03.04.2007, Blaðsíða 10

þriðjudagur 3. apríl 200710 Fréttir DV
Forseti Úkraínu, Viktor Jútsjenkó
hefur leyst upp þingið og boðað til
nýrra kosninga. Eftir nokkurra daga
þrátefli og sjö tíma árangurslausar
samningaviðræður hefur Jútsjenkó
höggvið á hnútinn og stjórnarkreppa
í Úkraínu er orðin staðreynd.
Þrátt fyrir að helsti andstæðing-
ur Jútsjenkó, Viktor Janúkovítsj, hafi
hvatt hann til að endurskoða ákvörð-
un sína, stendur hún óhögguð og
kosningar hafa verið ákveðnar 27.
maí. Í uppsiglingu eru enn á ný hörð
átök milli þeirra sem vilja efla tengsl-
in við Rússland og hinna sem horfa
til Evrópu. Þrátt fyrir að Evrópusam-
bandið hafi hvatt til friðsamlegra
lausna, en enn sem komið er ekki
hægt að sjá fyrir hverjar lyktir þess-
ara deilna verða. Hæst ber valdabar-
áttu Viktors Jútsjenkó og Viktors Jan-
úkovítsj en þeir hafa löngum eldað
grátt silfur saman. Júlía Tímósjenkó
hefur fagnað ákvörðun forsetans og
nokkuð víst er að hún mun blanda
sér í kosningabaráttuna.
Í forsetakosningunum í Úkraínu
árið 2004 voru tveir frambjóðend-
ur öðrum fremur líklegir til sigurs.
Þeir voru Viktor Jútsjenkó og Viktor
Janúkovítsj forsætisráðherra. Kosn-
ingabaráttan einkenndist af mikilli
spennu og bar á stundum mörg ein-
kenni besta njósnareifara. Janúkov-
ítsj, sem naut stuðnings fráfarandi
forseta, Leóníds Kútsjma, og nóta
hans, beitti stjórnarandstöðuna
þvingunum með fulltingi sitjandi
ríkisstjórnar. Í september veiktist Jút-
sjenkó alvarlega vegna grunsamlegr-
ar díoxín-eitrunar, en náði heilsu og
sneri aftur til kosningabaráttunnar,
en andlit hans er síðan þá afskræmt
vegna eitrunarinnar.
Í fyrstu umferð kosninganna
fengust ekki afgerandi úrslit og Jút-
sjenkó og Janúkovítsj voru hnífjafnir,
með tæplega 40% atkvæða hvor. Aðr-
ir frambjóðendur fengu mun minna
og þar sem enginn hafði fengið
meira en helming atkvæða var ljóst
að úrslit væru hvergi nærri ráðin. Í
kjölfarið dró einn frambjóðenda sig
í hlé og lýsti yfir stuðningi við Jút-
sjenkó auk þess sem Júlía Tímós-
jenkó, þekktur stjórnarandstæðing-
ur, ákvað að styðja Jútsjenkó frekar
en fara sjálf í framboð. Eftir fyrstu
umferð kosninganna kom upp há-
vær orðrómur um kosningasvindl
af hálfu Janúkovítsj og stuðnings-
manna hans, en í ljósi þess að eng-
inn hafði hlotið afgerandi meirihluta
voru þær ásakanir ekki rannsakaðar
í þaula, en ákveðið að nýjar kosning-
ar skyldu fara fram mánuði síðar.
Appelsínugula byltingin.
Að morgni 21. nóvember hvatti
Jútsjenkó stuðningsmenn sína til
mótmæla. Þá þegar voru ásakan-
ir um kosningasvindl orðnar mjög
háværar. í gjörvallri Úkraínu hófust
mótmæli sem þó voru háværust og
fjölmennust í höfuðborginni Kænu-
garði, þar sem hátt í fimmhundruð
þúsund manns íklæddir appelsínu-
gulum fatnaði eða veifandi appels-
ínugulum fánum, tóku þátt í frið-
samri mótmælagöngu til stuðnings
Jútsjenkó fyrir framan úkraínska
þinghúsið. Appelsínugulur var litur
kosningabaráttu Viktors Jútsjenkó
og síðan þá hefur þetta verið kallað
Appelsínugula byltingin.
Þrátt fyrir hávær mótmæli og
ásakanir um kosningasvindl lýsti
kjörstjórn Janúkovítsj sigurvegara
kosninganna. Í kjölfarið hófust víð-
tæk verkföll og mótmælastöður. Um
tíma einkenndist ástandið af pól-
itísku þrátefli sem var á endanum
rofið af hæstarétti Úkraínu, sem úr-
skurðaði að nýjar kosningar skyldu
fara fram þann 26. desember. Það
gekk eftir og kosningarnar fóru fram
undir vökulum augum almennings
og alþjóðasamfélagsins. Og þann 10.
janúar 2005 lýsti kjörstjórn Viktor
Jútsjenkó loks forseta Úkraínu og var
hann settur í embætti forseta þann
23. janúar. Meðan á öllu þessu stóð
héldu herinn og leyniþjónustan að
sér höndum þannig að Appelsínu-
gulu byltingunni lauk á friðsaman
máta.
Flestir sem fylgdust með fram-
gangi kosningabaráttunnar eru
sammála um að Rússar hafi með
beinum hætti reynt að hafa áhrif á
kosningarnar. Sumt byggir á get-
gátum en annað er óumdeilanlegt
svo sem fundir sem Janúkovítsj, og
Kútsjma, fráfarandi forseti, áttu með
Pútín fyrir kosningar og á meðan
kosningabaráttan stóð sem hæst.
Einnig er talið að framboð Janúkov-
ítsj hafi fengið mikinn fjárhagslegan
stuðning frá rússneskum viðskipta-
jöfrum.
Viktor Jútsjenkó hefur alla sína
forsetatíð háð baráttu við nafna sinn
Janúkovítsj forsætisráðherra sem fer
fyrir þingmeirihluta. Jútsjenkó hefur
horft til Evrópu í viðleitni sinni til að
koma á efnahagslegum endurbót-
um og styrkja lýðræðislega þróun í
Úkraínu. Viktor Janúkovítsj, sem að
margra mati er ótíndur bófi, hefur
aftur á móti ræktað tengsl við rúss-
JÚTSJENKÓ HEFUR
LEYST UPP ÞINGIÐ
Kolbeinn þorsteinsson
blaðamaður skrifar: kolbeinn@dv.is
Viktor Janúkovítsj Forsætisráðherrann atti kappi við jútsjenkó í
forsetakosningum árið 2004 og hafa þeir löngum eldað grátt silfur saman.
Það hefur verið á brattann að sækja fyrir
Viktor Jútsjenkó, forseta Úkraínu, á leið
hans til lýðræðis- og efnahagslegra um-
bóta síðan hann tók við embætti forseta
árið 2004 eftir harðvítuga kosningabar-
áttu, þar sem öllum brögðum var beitt.