Dagblaðið Vísir - DV - 03.04.2007, Blaðsíða 22

þriðjudagur 3. apríl 200722 Landið DV
Þ
ar sem leiðir á Suður-
landi skerast við Ölfsá-
brú er Selfoss. Byggðar-
lag sem tók að myndast
af alvöru um 1930, þegar
Mjólkurbúa Flóamanna
og Kaupfélag Árnesinga hófu þar
starfsemi sína. Í samræmi við þann
vöxt og viðgang þessara fyrirtækja
sem lengi var fjölgaði íbúum jafnt og
þétt – og hefur ekkert bakslag komið í
þá þróun. Nú er raunar svo komið að
Selfoss og nærliggjandi byggðir telj-
ast orðið hluti af höfuðborgarsvæð-
inu, enda sækja margir sem búa
eystra vinnu sína daglega til Reykja-
víkur – jafnframt því sem mörgum
sem búa syðra þykir ekkert tiltöku-
mál að sækja vinnu austur fyrir fjall.
Hálfgert Klondyk
Selfoss er um margt sérstakur bær.
Það er fyrst á seinni árum sem hægt
er að tala um innfædda Selfossbúa,
fólk sem þar er fætt og á allar sínar
rætur. Framan af áttu allflestir bæjar-
búar bakland sitt og heimaslóð í nær-
liggjandi sveitum eða annarsstaðar á
landinu, en settu sig niður á Selfossi
vegna atvinnu. Bærinn er með öðr-
um orðum afsprengi þeirrar miklu
breytinga sem urðu í búsetuháttum
þjóðarinnar á síðustu öld, þegar fólk-
ið fór að flytjast úr sveitunum á möl-
ina í leit að skárri afkomu og betra
lífi. Að því leyti varð Selfossi hálfgerð-
ur gullgrafarbær – Klodyk – enda þótt
meðaltekjur á Selfossi hafi aldrei ver-
ið tiltakanlega háar.
Það var smíði Ölfusárbrúarinnar árið
1891, sem lagði grundvöllinn að þétt-
býlismyndun á Selfossi. Rétt eins og
brúin hefur jafnan verið táknmynd
bæjarins var byggðin fyrstu áratug-
ina ævinlega kennt við brúa og tal-
að um húsin “við Ölfusárbrú”, eins og
menn komust að orði. Það að bær-
inn væri nefndur Selfoss kom ekki
fyrr en löngu síðar og ef til vill öðlað-
ist sú nafngift ekki fullan þegnrétt fyrr
en með stofnun Selfosshrepps árið
1947. Til hans voru lagðar sneiðar úr
þremur sveitarfélögum, það er Sand-
víkur-, Hraungerðis- og Ölfushreppi.
Á þeim tíma var byggðin á Selfossi
orðin nokkuð blómleg, íbúar nokk-
ur hundruð og allmörg fyrirtæki og
stofnanir í sveitaþorpinu sem með
tímanum breyttist í borg. Fkk Sel-
foss kaupstaðaréttindi í maíbyrjun
árið 1978 og þá voru bæjarbúar orðn-
ir 3.199. Árið 1998 sameinuðust Sel-
foss, Sandvíkurhreppur, Eyrarbakki
og Stokkseyri svo í Sveitarfélagið Ár-
borg árið 1998. Íbúar þess eru í dag
nærri 7.300 og þar af búa á Selfoss
um 6.000 manns; það er skv. tölum
sem eru frá 1. desember sl.
Þetta er góður staður
Hafa mætti hér yfir langan fróðleik
um ýmsa merkiskarla- og kerling-
ar sem búið hafa á Selfossi og lagt
sinn skerf af mörkum til uppbygging-
ar samfélagsins. Við skulum sleppa
upptalningu og löngu lista; sá Selfoss-
fyssingur sem mest ber á í dag er án
vafa Guðni Ágústsson landbúnaðar-
ráðherra. Hann hefur búið á Selfossi í
meira en þrjátíu ár – og á með
fjölskyldu
sinni fal-
legt
hús sem er
áberandi
á vinstri
hönd
þegar
kom-
ið er
að
Ölfusábrú úr norðurátt. Upphaflega
var ætlun Guðna að verða bóndi í
sveit, en sú ætlan gekk ekki eftir. Í við-
tali við DV fyrir nokkrum árum rifjaði
hann þá sögu upp og sagði:
“Þá varð að taka næstbesta kostinn
og við settum okkur niður á Selfossi
... Þetta er góður staður; samheldið
samfélag og fjölskylduvænn bær. Fé-
lagshyggja hefur alltaf einkennt man-
lífið hér öðru fremur. Selfoss hefur
líka upp á að bjóða allt það sem hvert
samfélag þarf og eru gerðar kröfur
um. Mér finnst líka gott að búa í sam-
félagi þar sem ég þekki fólkið, það er
mikilvægt fyrir stjórnmálamann sem
þarf að hafa slík tengsl við grasrót-
ina.”
Ragnheiður
bæjarstjóri
Í bæjarstjórn Árborgar starfar
meirihluti Framsóknarflokksins,
Samfylkingar-
innar og Vinstri
grænna. Þeir
flokkar stofn-
uðu til samstarfs
í desember á
síðasta ári þegar
meirihluti Sjálf-
stæðisflokks og
Framsóknar sprakk vegna ágrein-
ings um skipulagsmál. Bæjarstjóri
er Ragnheiður Hergeirsdóttir, sem
er Selfossbúi í húð og hár.
Landiðmitt
Selfoss
íbúar á Selfossi eru í dag 6.028 talsins. Byggðarlagið er nú hluti af
Sveitarfélaginu Árborg – en íbúar þess eru samtals 7.280. Fyrr á tíð
byggðu Selfossbúar afkomu sína mikið á úrvinnslu landbúnaðaraf-
urða og þjónustu við sveitirnar. í seinni tíð hefur opinber starfsemi
hverskonar, - svo sem stjórnsýsla, skólar og heilbrigðisstarfsemi –
sem og þjónusta við ferðafólk orðið æ mikilvægari þáttur í atvinnulífi
bæjarins, sem stækkar með nánast hverjum mánuðinum sem líður.
Tónlistin gegnir stóru hlutverki á Selfossi:
Margar þekktar hljómsveitir sem
náð hafa miklum vinsældum hafa
komið frá Selfossi. Þannig hefur á
Suðurlandi verið sterk hefð fyrir
sveitaböllum og hafa hljómsveitirn-
ar öðrum þræði sprottið upp úr
þeim jarðvegi. Þannig gerði
Hljómsveit Þorsteins Guðmunds-
sonar – Steina spil – garðinn frægan
í kringum 1970 – og átti aðdáendur
um landið þvert og endilagt.
Önnur sveit sem naut mikilla
vinsælda á svipuðum tíma voru
Mánar; þar sem stórsöngvarinn
Labbi sem margir þekkja fór
fremstur í fylkingu. Mánar léku
einkum þunga rokktónlist, eins og
hefð þess tíma bauð. Sveitin gaf út
nokkrar hljómplötur og hefur stöku
sinnum komið saman á síðustu
árum, meðal annars í tengslum við
tónleika Deep Purple sem haldnir
voru í Laugardalshöll fyrir nokkrum
árum. Þriðja Selfosssveitin sem riðið
hefur á öldufaldi vinsælda meðal
almennings er Skítamórall. Sveitin
var á toppnum fyrir um um árið
2000 og meðal vinsæla laga hennar
má nefna Skjóttu mig, Haltu á mér
hita, Drakúla og Farin - sem var án
vafa vinsælasta lag ársins 1998. Á
heimasíðu Skítamórals segir:
“Lagið Farin eftir Einar Bárðarson
var frumlutt í 19:20, fréttaþætti
Stöðvar 2, kvöldið fyrir skírdag og
áður en bandið vissi af var lagið
orðið það vinsælasta á Íslandi. Farin
sat á toppi Íslenska listans samfleytt
í 3 vikur, leiðin frá Selfossi var orðin
greið á toppinn. Platan Nákvæm-
lega leit dagsins ljós í sumarbyrjun
1998 og varð strax mest selda plata
landsins og seinna um sumarið rauf
Skítamórall 5.000 eintaka múrinn
og fékk afhenta sína fyrstu
gullplötu. Þetta voru góðir dagar
fyrir sveitina og alls staðar var tóku
áhorfendur henni opnum örmum.”
Frá Steina spil til Skítamórals
Selfoss
GullGrafarabærinn
við brúna
Þorsteinn
og Davíð
Fjölmargir einstaklingar sem setja
svip sinn á íslenskt samfélag eru
frá Selfossi – eða hafa einhver
tengsl við bæinn. Þar ber líkilega
hæst nöfn Þorsteins Pálssonar og
Davíð Oddssonar. Þeir eru æsku-
félagar og ólust upp í húsum sitt
hvoru megin
við Austurveg-
inn, aðalgötu
bæjarins. Þeir
fluttu báð-
ir ungir til
Reykjavíkur, en
æskuvináttan
lagði grunn að
nánu samstarfi
þeirra félaga
sem lengi varði, eða allt að for-
mannskjörinu á landsfundi Sjálf-
stæðisflokksins árið 1991 þar sem
Þorsteinn tapaði formennskunni
fyrir Davíð.
En lífið er meira en pólítík. Nokkr-
ir fjölmiðlamenn eru frá Selfossi
og má þar nefna Valgerði A. Jó-
hannsdóttur varafréttastjóra Sjón-
varpsins, Guðjón Arngrímsson
blaðafulltrúa Icelandair og Svein
Helgason umsjónarmann Morg-
unvaktar Útvarpsins. Auk þeirra
má nefna Kristj-
önu Stefánsdóttur
djasssöngkonu og
Guðlaugu Elísabetu
Ólafsdóttur leikonu
sem er velþekkt
fyrir leik sinn
í þættinum
Stelpurnar á
Stöð 2.
Landsmót
framundan
Á bæjarstjórnarfundi í Árborg um
miðjan mars rætt um þá ákvörð-
un stjórnar UMFÍ að 27. landsmót
UMFÍ verði haldið á Selfossi árið
2012. Hún felur í sér viðurkenn-
ingu á því að í Árborg séu góðar
aðstæður til móttöku fjölda kepp-
enda og gesta og jafnframt “… mik-
ið traust til sveitarfélagsins þar sem
um er að ræða gríðarlega stóran
og merkilegan viðburð. Sveitarfé-
lagið mun kappkosta að hér verði
fyrirmyndar keppnisaðstaða fyrir
þær íþróttagreinar sem keppt er
í á landsmóti og stærsta einstaka
verkefnið þar er bygging aðalleik-
vangs fyrir frjálsar íþróttir auk þess
sem sundaðstöðu þarf að stór-
bæta,” segir á heimasíðu Árborgar.
Skítamórall
Selfoss er þeirra heimabær.
Íslendingar þekkja flestir eitthvað til Selfoss. Leiðir margra liggja í gengum þennan
fagra og flatlenda bæ. Mikill uppgangur er á Selfossi, sem er stærsti byggðarkjarni
sveitarfélagsins Árborgar.
Guðni Ágústsson
“þetta er góður
staður; samheldið
samfélag og
fjölskylduvænn bær.”
Selfoss
Byggð á Selfossi tók að
myndast um 1930. í seinni
tíð hefur vöxtur bæjarins
orðið æ hraðari og öll fyrri
met hafa verið slegin.