Flóra: tímarit um íslenzka grasafræði - 01.03.1965, Síða 7

HELGI HALLGRÍMSSON:
JÖKLASÓLEY
Annars vegar er jökullinn himinhár og helkaldur, en grænn tún-
balinn hinsvegar. Þessar andstæður íelast í nafni jöklasóleyjarinnar,
þessarar einkennilegu plöntu, sem prýðir auðnir háfjallanna með sín-
um snjóhvítu og rósrauðu blómum. Hver skyldi vænta þess, að hér
yxu sóleyjar, þar sem annars sést varla stingandi strá, og jafnvel mos-
inn virðist eiga erfitt uppdráttar.
Við skulum athuga lítillega skilyrðin þarna uppi. Jarðvegurinn er
víðast hvar eins konar hræringur af leir, möl og grjóti, blandaður í
ýmsum hlutföllum, en sums staðar nær þó einn þessara þátta algerlega
yfirhöndinni. Eitt er þó öllum þessum jarðvegsgerðum sameiginlegt,
þær eru á stöðugri hreyfingu eða rennsli, sem einna helzt má líkja við
rennsli skriðjökuls, en er þó mjög misjafnt eftir árstíðum. Slíkur jarð-
vegur kallast á fræðimáli solifluktions-jarðvegur, en það mætti kalla
skriðjarðveg eða skriðaur á íslenzku.
Loftslag háfjallanna er kalt og hráslagalegt og markað miklum
öfgum.
Veturinn ríkir þar mestan ársins hring, með heljarfrostum og fann-
kornu. Sumarið getur varla talizt nema tveir mánuðir, frá miðjum
júní til miðs ágúst, og þó má reikna með frostum og snjókomu í cill-
um sumarmánuðunum. Næturfrost eru auðvitað tíð, enda kólna grjót-
breiðurnar oft mjög rnikið vegna útgeislunar á heiðskírum nóttum.
Að sama skapi geta þær svo orðið heitar á sólríkum dögum, jafnvel
svo að óþægilegt getur verið að snerta steinana. Þokur eru auðvitað
mun tíðari en á láglendi ásamt meðfylgjandi hrími og hélu.
Þetta eru þá í stórum dráttum skilyrðin, sem jöklasóleyjan býr við,
og myndi víst fáum þykja hún öfundsverð af því hlutskipti. Þó ber
ekki á öðru en jöklasóleyjan uni þarna vel hag sínum, og Jress verður
ekki vart að hún hafi mikla löngun til þess að flytjast til betri staða.
Kemur það bezt fram í }rví, að hún hefur alls staðar á landinu greini-
leg neðri vaxtarmörk, en neðan við þau mörk virðist jöklasóleyjan
ekki Jrrífast.
TÍMARIT UM ÍSLENZKA GRASAFRÆÐI - FlÓra 5