Sveitarstjórnarmál - 01.12.1941, Page 17

SVEITARSTJÓRNARMÁL
13
framfærslustyrk né ellilaun, eru þó ekki
nema 7 að tölu á öllu landinu. Til saman-
burðar má geta þess, að árið 1933, er
fram fór fyrsti útreikningur á tillagi úr
ríkissjóði til fátækrajöfnunar, voru það
einnig 7 sveitarfclög, sem enga fram-
færslu höfðu, og eru fjögur þeirra hin
söniu nú og þá var.
Að hreppunum hefur Glæsibæjarhrepp-
ur í Eyjafirði langþyngsta framfærslu í
krónum talið, eða um 29 þús. kr. Næstur
er Gerðahreppur með 19 þús. kr., þá eru
Vopnafjarðar- og Fáskrúðsfjarðarhrepp-
ur á Austurlandi með 16 þús. kr. hvor,
Hnífsdalur og Stokkseyri með 15 þús. kr.
hvor, Miðneshreppur með 14 þús. kr„
Súðavík, Hellissandur á Snæfellsnesi og
Vindhælishreppur með 11—12 þús. kr.
hver og Ólafsvík með 10 þús. kr. Aðrir
hafa minna. Greinilegt er af þessu, að það
eiu kauptúnin í þessum flokki, eða þeir
hreppar, þar sem kauptún hafa myndazt
eða eru að myndast, sem hæstu útgjöldin
hafa. Nema samanlögð framfærsluút-
gjöld þessara hreppsfélaga, sem ég
nefndi, um 170 þús. kr., eða tæpum %
hluta þess, sem hvilir á hinum 194 sveit-
arfélögum, sem eru í flokki hreppa og
smákauptúna.
Þessar tölur segja okkur greinilegar
en allt annað, að það er í kaupstöðunum,
kauptúnunum og sjávarþorpunum, sem
fátækraframfærslan hvílir með svo að
kalla öllum þunga sínum.
Eins og áður er sagt, eru ekki fyrir
hendi fullnægjandi skýrslur um það, hve
margir menn hafa hér á landi notið fram-
færslustyrks árið 1938.
Stafar þetta af þvi, hve ónákvæmlega
útfyllt eru ej'ðublöð þau, sem ráðuneytið
sendir sveitarstjórnum varðandi þessi
mál, og enn fremur af því, hve seint
reikningar berast, sérstaklega reikningar
kaupstaðanna og hinna stærri kauptúna.
Af bráðabirgðayfirliti, sem ég lief gert
yfir framfærsluþurfa úr 206 sveitarfélög-
um (skýrslur hafa ekki náðst frá 8 sveit-
arfélögum), hafa 1938 verið á framfæri
þess opinbera:
2116 fjölskyldufeður, þ. e. karlar og
konur, sem auk sjálfra sín hafa
þurft að framfæra aðra.
1298 einhleypir karlar og konur og
142 munaðarlaus börn. Samtals
3556 menn og konur.
Þeim 2116 fjölskyldumönnum eða
fyrirvinnu heimila virðist fylgja 6525
manns, svo alls hafa á einhvern hátt kom-
ið á framfærslu u.m lengri eða skemmri
tíma á árinu 1938 10081 maður, og ef
svipað hlutfall er áætlað í þeim 8 sveitar-
félögum, sem skýrslur hafa ekki náðst úr,
eru það milli 11 og 12 þúsund manns,
sem framfærslustyrks hafa notið að
meira eða minna Ieyti. Lætur nærri, að
það sé um 10% af þjóðinni allri.
Nánari skýrslur um þetta mun ég birta,
þegar fullnaðaryfirlit hefur náðst.
Með lögum þeim, sem samþykkt voru
á Alþingi 1937 og Jöfnunarsjóður er
stofnaður eftir, var svo ákveðið, að jöfn-
unin milli sveitarfélaganna skyldi fram-
vegis ekki einungis byggjast á því, er
veitt yrði til framfærslumálanna einna,
heldur skyldi og tekið með í þeim út-
reikningi það, sem sveitarfélögin veittu
til ellilauna og örorkubóta og til kenn-
aralauna.
Þar var og ákveðið, að því fé, sem eftir
vrði í Jöfnunarsjóði, þegar fullkomin
jöfnun væri gerð samkv. þessu, skyldi
skipt upp milli sveitarfélaganna í réttu
hlutfalli við framlög hvers einstaks sveit-
arfélags til þessara útgjaldaliða.
Það er í fyrsta skipti 1938, að fátækra-
jöfnun fer fram samkvæmt fyrinnæl-
um þessum, og því fróðlegt fyrir þá, sem
um mál þessi hugsa, að kynnast því,
hvernig þetta hefur reynzt.
Ég hef áður skýrt frá fátækrafram-
færslunni, svo nú er rétt að taka hina tvo
liðina, ellilaunin og kennaralaunin, fyrst.
sérstaklega til athugunar.
Til ellilauna og örorkubóta telja sveit-
arfélögin sig hafa lagt á árinu 1938 sam-
tals kr. 841 762.00. Það er næsta merki-