Sveitarstjórnarmál - 01.08.2000, Síða 60

UMHVERFISMÁL
Fegurri sveitir
Ragnhildur Sigurðardóttir, umhverfisfrœðingur og bóndi,
Alftavatni, Staðarsveit
„Fegurri sveitir 2000“ er átaks-
verkefni um hreinsun á landi og
fegrun mannvirkja með áherslu á
sveitir landsins. Tilgangur þess er
að koma í veg fyrir mengun og
slysahættu auk þess að bæta ásýnd
dreifbýlisins og ímynd þess.
Núverandi ástand
Þó að víða megi ferðast um fall-
egar sveitir og horfa heim að vel
hirtum bæjum er það of algengt að
umgengni sé áfátt til sveita. Asýnd
sveitabæja skiptir miklu máli fyrir
markaðssetningu landbúnaðarafurða
og hefur án efa áhrif á sjálfsvirðingu
og líðan ábúenda. Brotajám, jafnvel
heilu bílakirkjugarðamir, geta legið
bak við húsahól. Algengt er að
spilliefnum, s.s. geymum, hafi ekki
verið komið fyrir á forsvaranlegan
hátt. Oft er um að ræða „gamlar
syndir", bílhræ frá þeim tímum þeg-
ar erfiðara var að nálgast varahluti
en nú er og hugsunarhátturinn var
annar. Plastdrasl hangir víða á girð-
ingum og fjörur þurfa hreinsun.
Nokkuð er um útihús í niðumíðslu
og eðlilegt viðhald hefur víða setið
á hakanum vegna lélegrar afkomu.
A mörgum eyðijörðum þarf að taka
til hendinni og það sama gildir um
eignir ýmissa opinberra aðila og fé-
lagasamtaka.
Viðhorfin eru að breytast, skiln-
ingur og vilji til að huga að um-
hverfmu hefur aukist, bæði í þétt-
býli og dreifbýli. Margir eru þó
uggandi yfir þeim tíma og kostnaði
sem fylgir hreinsun. Félagslegur og
fjárhagslegur stuðningur er forsenda
þess að hægt sé að taka á þessum
uppsafnaða vanda. Eitt allsherjar
átaksverkefni fyrir þá sem vilja taka
þátt í því er timabært. Það þarf sam-
stillt átak til hreinsunar í sveitum.
Verkefnið er á vegum landbúnað-
arráðuneytisins í umboði ríkisstjóm-
arinnar. Verkefnið er fólgið í því að
hvetja til, samstilla og jafnvel skipu-
leggja alhliða tiltekt og fegrun.
Sem dæmi má nefna að:
• Mála hús og mannvirki.
• Endurreisa/viðhalda gömlum
mannvirkjum sem hafa verndar-
gildi.
• Rífa ónýt og/eða hálffallin mann-
virki sem engin menningarverð-
mæti em í.
• Fjarlægja ónýtar vélar og annað
brotajám eða koma þeim fyrir á
snyrtilegan hátt.
• Fjarlægja ónýtar girðingar.
• Hreinsa fjörur, ár og vötn.
• Safna rúlluplasti, áburðarpokum
o.fl. þ.h.
• Merkja kennileiti, s.s. göngustíga,
heimreiðar, eyðibýli o.fl.
Takmarkið er allsherjarátak við
bæi og í sveitum sem tekur mið af
þörfum hvers svæðis. Verkefnið
verður á jákvæðum nótum og í takt
við nýjar áherslur í umhverfismál-
um á nýrri öld. Víða er verið að
vinna mjög gott starf og það ber að
kynna, öðmm til eftirbreytni.
Landbúnaðarráðherra skipaði
fimm manna framkvæmdanefnd sl.
haust.
1 nefndinni eiga sæti Níels Ámi
Lund, fulltrúi landbúnaðarráðuneyt-
isins, sem er fonnaður nefhdarinnar,
Sigríður Jónsdóttir, bóndi á Fossi í
Hrunamannahreppi, tilnefnd af
Bændasamtökum Islands, Þórunn
Gestsdóttir, sveitarstjóri í Borgar-
fjarðarsveit, tilnefnd af Sambandi
íslenskra sveitarfélaga, Guðrún Þóra
Hjaltadóttir, hússtjómarkennari og
næringarráðgjafi, tilnefhd af Kven-
félagasambandi íslands, og Sigríður
Stefánsdóttir deildarsérfræðingur,
tilnefnd af umhverfisráðuneytinu.
Nefndin hefur fundað reglulega
og undirbúið verkefnið. í febrúar sl.
var haldinn samráðsfundur með
fulltrúum fjölda fyrirtækja, félaga-
samtaka og stofnana. Fram kom rík-
ur vilji til góðra verka og allir vom
tilbúnir að leggja sitt af mörkum
hvort sem var í sjálfboðaliðastarfi
eða annarri þjónustu. í mars var
verkefnið kynnt sveitarfélögunum
og 23 þeirra hafa þegar skráð þátt-
töku. Nefhdin fékk í maí ffamlag á
fjárlögum og hefur nú ráðið verk-
efnisstjóra til að hafa umsjón með
framkvæmdinni. Verkefnisstjóri
mun annast daglega framkvæmda-
stjóm og innri og ytri kynningu á
verkefninu. Aðsetur hans verður á
heimaskrifstofu í Staðarsveit og í
landbúnaðarráðuneytinu. Honum er
ætlað að heimsækja sveitarfélög og
aðra þá aðila sem geta haft áhrif á
þátttöku i verkefninu, t.d. félaga-
samtök og forsvarsmenn búnaðarfé-
laga. Verkefnisstjóri kemur með
ábendingar um þær leiðir sem færar
em til að ná fram settum markmið-
um og hvatningu til hlutaðeigandi
aðila. Góð samvinna margra aðila er
lykilatriði til að vel takist til með
þetta stóra verkefni og þá er gott að
þræðimir séu á einni hendi.
Ljóst er að tíminn hefur liðið hratt
og sveitarfélög, samtök og fyrirtæki
hafa nú að miklu leyti skipulagt
sumarstarf sitt. Áhugasöm sveitarfé-
lög og aðrir aðilar sem þegar eru
byrjaðir að vinna í umhverfismálum
sínum verða markhópurinn í sumar.
1 86