SunnudagsMogginn - 27.11.2011, Blaðsíða 43

27. nóvember 2011 43
Langminnug orð –
nú leiða þau okkur á vettvang
feimin kannski
eins og mörg mikilvæg sannindi,
hikandi, hálfsögð,
sum beygð, jafnvel buguð,
en athugul, efagjörn, ratvís –
og fágætir munu
förunautar jafn traustir!
Þau lýstu áður sem leiftur
í eldlegri sókn
til sigurhæða …
Ráðumst nú með þeim
í rannsókn
á brunarústum og brennugjám,
skyggnum allt
sem í öskunni leynist,
þar á meðal
hina margræðu jartein
úr sögum, sígilda jartein!
undrið sjálft:
hið óbrunna, kvika hjarta.
Eftir eld
Hér stilltu guðir streng;
hann struku dægrin blíð;
þann óm til eyrna bar
mér árblær forðum tíð.
Ég nem hann ljósar nú
er nálgast rökkrið svalt.
Svo fer einn dag að flest
mun fullnað, jafnvel allt.
Hér stilltu
guðir streng
menn gjarnan um ljóðabækurnar mínar
sem heildarverk og það kann að liggja í
þessari tengingu. Vissulega hef ég
breyst … en tölum ekki um það.“ Þor-
steinn þagnar og brosir.
Enn hrífst maður
Þegar hann er spurður út í nýju bókina,
Allt kom það nær, sem í eru 37 ný ljóð,
segir Þorsteinn að í henni séu hlutir sem
hann hóf að vinna að fyrir alllöngu. „Að
mestu er hún þó ort á árunum frá 2008
fram á mitt síðasta sumar.“
– Það voru umbrotatímar.
„Já, hún er ort á sannkölluðum um-
brotatímum. Óhjákvæmilega sést eitt-
hvað af því, óhjákvæmilega hefur það
sem hér hefur gerst og dunið yfir komið
við okkur öll. Það eru þarna nokkur ljóð
sem vafalaust bera það með sér að eiga
rót sína í þessu ástandi sem hér hefur ríkt
og tildrögum þess. En ég læt mér vel
lynda ef einhverjir þekkja markið sitt
þar.
Ef ég á að segja eitthvað um þessa bók
þá er maðurinn miðlægur í henni – eins
og vill vera í skáldskap. Ég nota sem ein-
kunnarorð bókarinnar gamlan málshátt:
Lengi skapast mannshöfuðið, og mér
hefur þótt vænt um að heyra það hjá les-
endum bókarinnar að þeim finnst bókin
hefjast í einhvers konar upphafi mann-
legrar tilveru.“ Dæmi um það má sjá í
ljóðinu „Í árdaga“ þar sem segir: „Ég og
þú / vorum jörðin í svefni; einhver /
bærði línhjúp loftsins og opnaði / sýn
hinum frjóa draumi um dag og veru. //
Ég og þú / urðum skaparar, skáld; og sól-
in / lýsti upp heim okkar, runnana,
rjóðrin.“ Ljóðinu lýkur með línunni: „En
ljóðin, síðan þá, mun óvíst hvar eru.“
„Já, tíminn heldur áfram í ljóðunum,“
segir Þorsteinn. „Bókinni skipti ég í tvo
hluta og lít þó ekki á það sem afgerandi
skiptingu; það er í senn skipting og teng-
ing. Þann fyrri kalla ég Vera manns og
nota síðan síðustu línurnar í fyrri hlut-
anum, Litvörp logans …, sem nafn á tit-
ilblaði þess síðari. Merkingin er eingöngu
sú að þar skiptir um tón. Þarna fer fram
skráning á ýmsu í mannlegum kennd-
um.“
– Og tíminn á sitt hlutverk í ljóðheim-
inum. Hann líður og svo „fer einn dag að
flest / mun fullnað, jafnvel allt“.
„Já, tíminn gegnir alltaf nokkru hlut-
verki hjá mér. Ég lít svolítið til baka og
hugleiði rás tímans. Svo minnist ég þess
hvað ég var hrifnæmur sem ungur mað-
ur.“
– Er sú hrifnæmi horfin?
„Nei, svo er ekki, því þarna minni ég á
að enn hrífst maður og ekki síður þegar
árin færast yfir. Þá skiptir líka máli að
kunna betur að meta það sem maður
hrífst af. Gefur því tíma, án þess að vilja
endilega hremma það í augnablikum.
Kannski kann maður enn betur að meta
það sem hrífur þegar líður á ævina.“
Tungumálið er annað stef sem lesendur
ljóða Þorsteins þekkja. Hann fjallar um
arfleifð, menningu og orð, eins og til að
mynda í ljóðinu „Eftir eld“ sem birt er
hér á síðunni.
„Það er satt best að segja nýjasta
kvæðið í bókinni, það síðasta sem rataði
inn í handritið. Ég tala þarna um hið
óbrunna hjarta. Það á sér rót í flökkusög-
um sem eru til hjá okkur og er eflaust
samevrópskt minni. Það birtist stundum
þegar verið er að brenna galdramenn í
sögum og hjartað finnst óbrunnið og
kvikt í öskunni. Mér hefur alltaf fundist
merkingin tvíræð; var maðurinn svona
göldróttur eða var hann saklaus?
Í sjálfu sér fjallar ljóðið ekki um þetta
heldur er hugleiðing um orðin og mann-
inn. Er athugun á manninum.“
Athugun á manninum mætti kalla
grunnþema verksins og í bókinni er
kveðið um einn nafngreindan mann, í
ljóðinu „… Og stormar blésu“.
„Já, ég kveð Thor Vilhjálmsson. Ég er
að vona að það sé eitthvað af Thor í þessu
litla ljóði. Hann var heljarmenni til sálar
og líkama,“ segir Þorsteinn um skáld-
bróður sinn.
’
Óhjákvæmilega hefur
það sem hér hefur
gerst og dunið yfir
komið við okkur öll. Það
eru þarna nokkur ljóð sem
vafalaust bera það með sér
að eiga rót sína í þessu
ástandi sem hér hefur ríkt
og tildrögum þess.
„Tíminn gegnir alltaf nokkru hlutverki hjá mér. Ég lít svolítið til baka og hugleiði rás tímans,“ segir Þorsteinn frá Hamri um nýju bókina.
Morgunblaðið/Einar Falur