Helgafell - 01.12.1943, Qupperneq 58

374
HELGAFELL
upp að Mývatni, voru aðdrættir þang-
að örðugir. Sú kynslóð í Mývatnssveit,
sem á síðari hluta næstliðinnar aldar
tók sér fyrir hendur að reisa af nýju
bæi og úthýsi og miklu meir af timbri
en áður var, hóf þá nýjung í aðflutn-
ing á byggingarefni og síðan öðrum
kaupstaðarvarning að flytja sem mest
á vetrum á sleðum með hestum til
dráttar. Kom þetta í staðinn fyrir
klyfjaflutning, burð á hestum og að-
allega að sumarlagi. Þetta var djarft
tiltæki, kaupstaðarleiðin löng, heiðar-
för að hálfu leyti og í fang að sækja
heim með ækið. Kæmi hríð og snjó-
dýpi, gat þetta reynzt ófæra. Það
þurfti að finna ráð til þess, að nýja
aðferðin reyndist ekki ófæra. Ráðið
fannst, og það var að fylgjast að,
hver með öðrum, sem flestir saman
í einum hóp.
Rúmlega mannsaldursskeið var
sleðaakstur á vetrarfönninni aðalað-
dráttur þungavöru úr kaupstað upp að
Mývatni. Auðkennd þótti för Mývetn-
inga, þar sem leiðin lá um aðrar sveit-
ir, fyrir tvennt: hvað margir fóru í
einum hóp og hvað hópurinn fór hik-
laust leiðar sinnar, hversu sem háttaði
veðri eða færð. Þetta kom til af því,
að hér gilti samábyrgð, sem allir
vissu, að enginn mátti bregðast. Ör-
uggir menn með trausta hesta fóru
framar. Og þegar fremsti klárinn lúð-
ist að troða slóð fyrir hina, tók sá
næsti við því og svo hver af öðrum.
Þegar hinir orkumeiri höfðu gert slóð
gegnum skaflinn, komust hinir á eft-
ir, sem minni máttar voru. Þegar
vandi var að rata fyrir hríð eða myrkri,
valdist sá, sem bezt var treyst, til
að ganga fyrir lestinni og ráða stefnu,
hafði það hlutverk einn fyrir sig —
og það eitt um að hugsa. Hinir sáu
um hestinn hans. Fleira en þetta gat
reynt á þegnskap samfylgdarinnar.
Ákjósanlega sleðafærið, skarpahjarn-
ið, gat bilað við bráða hláku, svo að
upp skaut auðum holtum og sand-
hryggjum. Þá átti hópurinn nógu
mörg og nógu snörp handtök til hjálp-
ar hverjum einstökum að kippa æki
yfir haftið. För gat gengið hægt, en
hindruð varð hún ekki. Hópurinn
komst með alla sína heim á sam-
eignarlandið, svellflötinn samfelldan
yfir vatni og umhverfi þess, þar sem
hver einn horfði heim að sínu bæjar-
þili.
Hér er lýst tákni þeira skilyrða,
sem Mývatnssveit átti til þess að gera
úr börnum sínum hóp fyrir sig.
1 hóp með öðrum finnst einstakl-
ing, að hann sé styrkari en þegar
hann stendur einn. I hóp styrkra fé-
laga kann hverjum einum að finnast
hann sjálfur sterkari en í rauninni er.
Og jafnframt kann honum að finnast
hópurinn allur svo sterkur, að þar
þurfi engu við að bæta.
Horft úr því líkum hóp á för þeirra,
sem fara einn og einn síns liðs og
sýnast ekki hafa lært að fylkja liði
í sókn og vörn, þá kann að sýnast svo,
að þar muni hver einstaklingur minni
fyrir sér en reynd gæti sannað.
Sveitin hafði ekki aðeins skilyrði
til að skipa sínum í hóp fyrir sig,
hún hafði einnig ástæðu til að ætla
þeim hóp skör hærri aðstöðu í kynn-
um og skiptum við lið annarra sveita,
líkt og hún sjálf er skör hærra sett
af hendi náttúrunnar. Hún gat horft
yfir allt, sem hún átti, allt, sem hún
gat tekið til af heimafengnum afla
og auði, og verið viss um, að hún
þúrfti minna að sækja til annarra
sveita en grannsveitirnar til hennar.
Náttúrlegt er, að sá, sem bezt er birg-
ur og veit sig hvergi skorta, láti sér