Helgafell - 01.04.1954, Side 49

BERTEL TORVALDSEN OG FAÐÍR HANS
47
En nú hefst undarlegur leikur örlagagyðjunnar við Thorvaldsen. Fyrst
sendir hún honum allt of lítið ferðafé — í gervi fimmta árs námsstvrksins
sem táknar það, að hann verður enn að setjast um kyrrt og byrja á
nýju verki. Og enn ánetjar hún hann með nýrri styrkveitingu til eins árs,
L1 þess að hann geti loks komizt heim, en það þýðir á hennar máii, að hann
verður, hvað sem það kostar, að ljúka við mynd sína af Jason, áður en Sir
Fhomas kemur til skjalanna.
En gagnvart gömlu foreldrunum í Amalíugötu táknar þetta vonbrigði á
vonbrigði ofan. Og reyndar gegnir einnig sama máli um þá vini Thorvald-
sens, sem hafa til einskis rutt honum braut að prófessorsstöðu við akademið'.
Þeini er öllum sama spurningin efst í huga: Hvað verður nú um Thorvald-
sen?
Það er fyrst, þegar svona er komið, að faðir hans sendir honum, 3. maí
1803, fyrsta „reiðilestur“ sinn, en hann hefur þá ekki í heilt ár fengið af
sér að skrifa syni sínum:
„Þeir eru ekki svo fáir, sem gert hafa sér það til dundurs að telja móður
þinni trú um, að þú komir ekki frarnar heim. Þú þekkir trúgirni hennar;
en ég hef leitt henni fyrir sjónir, að slík ónáttúra sé fjarlæg þínu eðlisfari,
en engu að síður hefur hver dagur aukið á þrá hennar og söknuð . . .“
Næstum samtímis þessu bréfi hendir Thorvaldsen, sem kunnugt er, það
°lán, að ástkona hans, Anna Maria Magnani (Uhden), skilur við mann
smn. Hann er þar með bundinn þeirri skyldu að sjá henni farborða, en
hefur vitanlega engin efni á því. I heilt ár er hann svo miður sín af sjúklegu
þunglyndi og einmanaleik, að hann getur ekkert hafst að. Hann varð alvar-
lega veikur og virðist nú auk þess hafa goldið föður sínum líku líkt og ekki
skrifað honum. Gottskálk hafði og sjálfur verið veikur og var álíka vansæll
°g — álíka þrjózkur.
Næst bar það til, að móðir Thorvaldsens lézt í Kaupmannahöfn, 7.
janúar 1804. Gottskálk varð ekki fyrstur til að segja honum frá því. Góð-
vinur hans og verndari, Abildgárd, flutti honum tíðindin tíu dögum eftir
látið — á ótrúlega hrottafenginn hátt: „Ef þér skylduð ekki hafa heyrt
það, vil ég hér með láta yður vita, að móðir yðar er dáin og grafin fyrir
hálfum mánuði“.
Gottskálk hafði hvað eftir annað — og síðast í átakanlegum orðum —
gert syni sínum þess grein, hversu móðir lians varð æ hugsjúkari yfir því
að fá ekki að sjá hann: „Þín langa útivist hefur valdið mér þungum áhyggj-
um og móður þinni sífelldum lasleika. Ég vildi mega óska okkur þeirrar
gleði að sjá þig heilan á húfi; það yrði mikil raunabót“. Nú, þegar Thor-
valdsen hefur brugðizt vonum móður sinnar að fullu og öllu, hefur faðir
hans tekið þá þykkjuþungu ákvörðun að slíta öllum bréfaskiptum við hann.
I hálft annað ár lætur hann bréfum sonar síns ósvarað. Frægð Thor-
valdsens, sem nú fór æ vaxandi, hefur síður en svo orðið honum hvatning
lh að brjóta odd af oflæti sínu. Næsta orðsending, sem hann skrifar syni
sínum til Rómar, er ekki svar við bréfi, heldur andsvar gegn athöfn, —
i'áðstöfun, sem gerð var þá sömu daga og Bertel Tliorvaldsen var tilnefndur