Frúin - 01.06.1963, Síða 5

kvenna“, hann var síðan sérprentað-
ur.
Hjónaband þeirra Valdemars Ás-
mundar og Bríetar Bjarnhéðinsdótt-
ur hefur verið kallað fyrsta „intel-
lektuel“ hjónaband, sem byggist fyrst
og fremst á sameiginlegum hugsjón-
um og áhugamálum, sem hlýtur að
leggja grundvöllinn að sameiginlegu
lífsstarfi. Ég er þó í engum vafa um
að þetta hjónaband var líka byggt á
ást frá báðum hliðum, líklega sterkri
ást og kem ég að því síðar í þessari
ritsmíði. Hitt blandast engum hugur
um, enda Bríet sjálf margsinnis lýst
því yfir, að sambúðin við Valdemar
og samstarfið með honum hefur orð-
ið henni hreinasti háskóli, sá eini,
sem hún fékk að njóta. Hann taldi
hana á að fara að gefa út Kvenna-
blaðið og studdi hana með ráðum og
dáð við þá útgáfu, kenndi henni
blaðamennsku. Hann opnaði fyrir
henni menntaheim Reykjavíkur í þá
daga, kynnti henni menn og málefni,
sem vert var að þekkja, en hann var
eins og kunnugt er afar frjálslyndur
og víðsýnn maður. Undir hann gat
hún allt borið, þau töluðu saman um
allt, sem vakti áhuga annars hvors
eða beggja, var slíkur félagsskapur
ómetanlegur fyrir hina ungu konu á
meðan hún var svo að segja að finna
sjálfa sig og starfsvið sitt, en mann
sinn missti hún eftir 13% árs sam-
veru, árið 1902.
Bríet stóð nú uppi 46 ára gömul,
fátæk ekkja með tvö börn í bernsku,
sem hlutu að eiga langan námsferil
framundan, því ekki gat hún hugsað
sér annað en stúlkan fengi sömu
menntunarmöguleika og drengurinn.
Að hinu leytinu var svo lífshugsjón-
in, kvenréttindamálið, sem hún hefði
helzt viliað helga alla sína krafta, og
sem kallaði hana til starfa, eins og
barn hrópar á móður. Bríet leysti
bæði verkin af hendi með dæmafá-
um dugnaði. Börnin nutu bæði há-
skólamenntunar og urðu síðan at-
kvæðamanneskjur í íslenzku þjóðfé-
lagi, sem bæði létu mikið til sín taka
í anda foreldra sinna. íslenzk alþýða
og einstæðingar þjóðfélagsins ekki
sízt konurnar ættu lengi að minnast
systkinanna, Héðins Valdemarssonar
og Laufeyjar Valdemarsdóttur.
Barátta Bríetar fyrir jafnréttismál-
um kvenna hefst nú fyri^ alvöru með
stofnun Kvenréttindafélags fslands
27. janúar 1907 og inngöngu þess í
Alþjóða Kvenréttindasambandið. —
Hafði Bríet árið áður sótt fyrsta al-
þjóðaþing þessa félagsskapar, sem
Bríet Bjarnhéðinsdóttir.
Þorsteinsdóttir, forstöðukonan, hinn
mesti menntafrömuður. Frá Lauga-
landi réðst Bríet austur í Þingeyjar-
sýslu og var þar við barnakennslu í
nokkur ár. Minntist hún þeirrar dval-
ar ævinlega með mikilli ánægju, því
þá var vor í lofti þar um slóðir og
margir framtakssamir áhugamenn
að hefja feril sinn, svo sem Jón frá
Múla og Jakob Hálfdánarson, sem
hún kynntist vel og voru vinir henn-
ar alla tíð.
En ekki var við að búast að Bríet,
þessi hamhleypa með öll óleystu
verkin ólgandi og sjóðandi innra með
sér, gæti látið staðar numið við
barnakennslu uppi í sveit. Hún varð
að fá víðara verksvið og til Reykja-
víkur flyzt hún svo árið 1884 og kann
ég engar sögur af henni að segja það-
an fyrsta árið, en 5. júní 1885 birt-
ist grein í Fjallkonunni, og stóð til
skýringar undir fyrirsögninni: „Eft-
ir unga stúlku í Reykjavík“. Ritstjóri
var hinn ungi, gáfaði menntamaður,
Valdemar Ásmundsson, en unga
stúlkan Bríet Bjarnhéðinsdóttir. —
Greinin hét: „Nokkur orð um frelsi
og menntun kvenna.“ Ég hef það
fyrir satt að kynni þeirra Bríetar og
Valdimars hafi hafizt þannig, að
hann skrifaði í 1.—2. tbl. Fjallkon-
unnar 1885 langa og snjalla grein um
„Kvenfrelsi“, sem varð ungu stúlk-
unni að norðan hrein opinberun og
mun hún hafa leitað hann uppi þess
vegna og þau þegar fundið, hversu
mikið þau áttu af sameiginlegum á-
hugamálum. Þessi umrædda blaða-
grein Bríetar var fyrsta blaðagrein
á íslandi skrifuð af konu, og fyrsti
fyrirlestur, sem kona flutti hér á
landi var haldinn í Reykjavík 30. des.
1887, það var einnig Bríet, sem flutti
þann fyrirlestur, og nefndist hann:
„Fyrirlestur um hagi og réttindi
FRÚIN
5