Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.05.2005, Blaðsíða 93
.DANSAÐ INNAN KREMLARMURA*
Líklegra er þó að áhyggjurnar hafi fyrst og firemst snúist um áhrif fram-
andi menningar á sovéska lífshætti, rétt eins og í „ástandinu“ á Islandi.
Að sama skapi var karlmennsku sovéskra pilta ofboðið og í einu skjalfestu
tilfelli tóku tveir ungir piltar lögin í sínar hendur og rökuðu hárið af
tveimur stúlkum sem höfðu átt vingott við „vestræna“ menn.38
Það er greinilegt af umræðunni um lauslæti sovéskra stúlkna, að hegð-
un þeirra var áhyggjuefni og jafnvel ógn við sósíalíska hugmyndafræði.
Sósíalísk hegðun og frávik frá henni voru svo nátengd hugmyndaffæð-
inni að það var ógerlegt að aðskilja þetta tvennt. Sovéski Kommúnista-
flokkurinn væntd þess af sovéskum þátttakendum heimsmótsins að hegð-
un þeirra væri til fyrirmyndar og lögðu þess vegna gríðarlega áherslu á
að „halda lög og reglu meðal almennings“ meðan á mótinu stóð.39 Of ná-
in samskipti ungmennanna voru yfirvöldum greinilega ekki að skapi og
107 stúlkur voru handteknar fyrir lauslæti meðan á hátíðinni stóð en þær
sluppu með áminningu.40 Magnús skrifaði einrúg um „rússneskt siðferði“
og greindi frá því að tveir Islendingar sem ætluðu að fylgja stúlkum heim
í leigubíl hefðu ekki komist langt því lögreglumaður hefði „stöðvað frek-
ari vináttusamband og [rekið] stúlkurnar út“.41
Af skrifum Magnúsar má ráða að Islendingarnir hafi leitað eftir sam-
skiptum við sovésk ungmenni og almennt verið forvimir um gestgjafa
sína. Honum fannst þó merkilegt hversu lítinn áhuga viðmælendur hans
höfðu á stjórnmálum og farmst leiðinlegt hvað þeir vissu lítið um Island
en „allt, sem þeir vissu, höfðu þeir úr Atómstöðinni“.42 Nokkrir stúdent-
ar sem hann komst í kynni við voru þó forvitnir um land og þjóð og
fannst undarlegt að heyra af vinstri stjórninni á Islandi: „Leyfa Amerík-
anar það?“43 Magnúsi fannst skömm að fáfræði og þekkingarleysi jafn-
aldra sinna um Vesturlönd og hann lagði sitt af mörkum til að leiðrétta
hjá þeim ýmsan misskilning um hinn vestræna heim og ekki stóð heldur
á honum að benda á það sem miður hafði farið í Sovétríkjunum þegar
tækifæri gafst.
I samræðum Magnúsar við túlk einn kom ffam að henni fannst Islend-
ingarnir „dálítið ‘kritiskir’ í tali“ og hún vildi fara nánar í saumana á því
38 GA RF, f. R-9401, op. 2, d. 491,11. 376-79.
39 GARF, f. R-9401, op. 2, d. 491, U. 150-155.
40 GA RF, f. R-9401, op. 2, d. 491, U. 376-79.
41 Magnús Þórðarson, Mótið íMoskvu, bls. 62.
42 Sama rit, bls. 59.
43 Sama rit, bls. 67.
91